Σε εξελιγμένες χώρες, που ξεπέρασαν την περίοδο της πολιτικής τράμπας, η κρατική χορηγία προς τα κόμματα συνδέεται με τον απόλυτο αριθμό έγκυρων ψήφων που λαμβάνει ένα κόμμα. Άρα μεγαλύτερη αποχή θα συνεπάγεται λιγότερες ψήφους και άρα μικρότερη χορηγία.
Τι ισχύει στην Κύπρο με την Κρατική Χορηγία, τι με τις Ιδιωτικές Εισφορές – Τι ισχύει στη Γερμανία και πώς πάντρεψαν την Κρατική Χορηγία με την Αποχή δίνοντας 83σεντ ανά έγκυρη ψήφο και πως διασύνδεσαν την Κρατική Χορηγία και με τις Ιδιωτικές Εισφορές
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΓΓΑΡΗΣ / Twitter: @tsangarisp
Αρχές της δεκαετίας του 2000
Τότε η κατάσταση ήταν θεοσκότεινη. Καμία διαφάνεια, καμία ενημέρωση, καμία θεσμοθετημένη διαδικασία ως προς το ποιος, πότε και πόσα δίνει σε κάθε κόμμα. Πιέσεις ασκούσαμε και για αλλαγή του τρόπου της κρατικής χορηγίας προς τα κόμματα ώστε ο υπολογισμός της χορηγίας να ελάμβανε υπόψη το σύνολο των εγκύρων ψήφων καθώς και τις έγκυρες ψήφους που λάμβανε κάθε κόμμα ώστε κατ’ αυτό τον τρόπο, η Αποχή, να επηρέαζε άμεσα και ουσιαστικά τα κόμματα. Μετά από χρόνια και χρόνια πιέσεων τελικά φτάσαμε αισίως το 2012 όπου και έγινε μια πρώτη Νομοθεσία με τα δυο ανωτέρω ζητήματα.
Πριν δούμε όμως τι ισχύει, καλό είναι να σημειώσουμε -όπως άλλωστε συνάγεται και από τα πιο πάνω- ότι η Χρηματοδότηση κομμάτων -ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ- χωρίζεται ουσιαστικά σε δυο μέρη για τα περισσότερα κόμματα: Ένα στην Κρατική Χορηγία και Δυο στις Ιδιωτικές Εισφορές.
Ωστόσο σε όλο τον κόσμο οι πηγές εσόδων των Κομμάτων είναι τρεις και όχι δυο. Είναι η Κρατική Χορηγία, οι Ιδιωτικές Εισφορές αλλά και τα έσοδα του κόμματος από τις Συνδρομές / Εγγραφές Μελών και Συνεισφορές των εκλελεγμένων αξιωματούχων του (πχ Βουλευτές).
Πάμε όμως να δούμε τι ισχύει στην Κύπρο για την Κρατική Χορηγία και τις Ιδιωτικές Εισφορές και θα σχολιάσουμε τα ευρήματα πιο κάτω.
Ο Περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμος του 2012 έχει έκτοτε τροποποιηθεί πέντε φορές (3 φορές το 2015, μια το 2018 και μια το 2021) και ως προς την Κρατική Χρηματοδότηση ισχύουν βάσει Νόμου τα εξής: Ας δούμε τα 8 σημεία:
1/ Το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης «καθορίζεται και αναθεωρείται εκάστοτε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου».
2/ Η κρατική χρηματοδότηση των κοινοβουλευτικών κομμάτων δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε φόρο ή τέλος.
3/ Η κατανομή της χρηματοδότησης γίνεται προς όσα Κόμματα έχουν Κοινοβουλευτική παρουσία και γίνεται ως εξής: 15% της χορηγίας καταβάλλεται ισόποσα και το υπόλοιπο μέρος (85% του ποσού) καταβάλλεται κατ’ αναλογία των ποσοστών που έλαβαν στις τελευταίες εκλογές που διεξήχθηκαν δυνάμει των διατάξεων των περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμων του 1979 έως (Αρ. 5) του 2011, όπως αυτοί εκάστοτε τροποποιούνται ή αντικαθίστανται.
4/ Η χορηγία παραχωρείται σε πέντε δόσεις, κάθε Ιανουάριο κάθε χρόνου.
5/ Αν αποχωρήσει βουλευτής από Κόμμα δεν δικαιούται χορηγία.
6/ Το Υπουργικό έχει την ευχέρεια να αποφασίσει να παραχωρήσει χορηγία (βάσει των αναλογιών που περιγράφονται) (είτε με άλλο ποσό είτε με επιπρόσθετο ποσό) και σε άλλα κόμματα που συμμετείχαν σε άλλες εκλογές της Δημοκρατίας για κάλυψη μέρος των εκλογικών τους αναγκών.
7/ Πολιτικό Κόμμα που δεν ήταν Κοινοβουλευτικό και γίνεται Κοινοβουλευτικό κατά τις εκλογές δικαιούται να αιτηθεί την αναλογία του ποσού για το υπόλοιπο του έτους, ποσό το οποίο ωστόσο «θα αποκόπτεται σε πέντε ετήσιες ισόποσες δόσεις από το καταβλητέο ετήσιο ποσό της κρατικής χρηματοδότησης στην οποία αυτό έχει δικαίωμα ως προς έναν έκαστο των ετών που ακολουθούν, έως τη διενέργεια των επόμενων βουλευτικών εκλογών».
8/ Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει οικονομική ενίσχυση για κάλυψη των γενομένων εξόδων ενός κόμματος που δεν εξασφάλισε είσοδο στη Βουλή αλλά εξασφάλισε ποσοστά πέραν του 3% και διεκδίκησε τις εκλογές με αριθμό υποψηφίων πέραν του 50% των θέσεων σε κάθε Επαρχία. Το ποσό της οικονομικής ενίσχυσης «αποφασίζεται από το ίδιο (το Υπουργικό) και το οποίο υπολογίζεται ως ποσοστό επί του κατανεμηθέντος στα κοινοβουλευτικά κόμματα ποσού κρατικής χρηματοδότησης κατά το συγκεκριμένο έτος».
Στον ίδιο Νόμο υπάρχουν και οι παράμετροι για τις Ιδιωτικές Εισφορές. Ας δούμε τι προβλέπεται μέσα από 5 σημεία:
1/ Οι εισφορές από φυσικά ή νομικά πρόσωπα (α) Δεν υπερβαίνουν το ποσό των πενήντα χιλιάδων ευρώ (€50.000) ανά έτος από το ίδιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο (β) είναι ονομαστικές (γ) προέρχονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων οι δραστηριότητες είναι νόμιμες (δ) δεν προέρχονται από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, εξαιρουμένου του Οργανισμού Νεολαίας σύμφωνα με τις διατάξεις του εδαφίου (2) του άρθρου 6Β (ε) δεν προέρχονται από κρατική επιχείρηση (στ) στην περίπτωση που προέρχονται από εταιρείες αυτές είναι εγγεγραμμένες δυνάμει του περί Εταιρειών Νόμου και (ζ) δεν προέρχονται από άλλο κράτος ή υπηρεσίες του ή εταιρείες στις οποίες αυτό συμμετέχει.
2/ Δεν επιτρέπεται ιδιωτική εισφορά οποιουδήποτε είδους που υπερβαίνει τις πέντε χιλιάδες ευρώ (€5.000) ανά έτος από φυσικό ή νομικό πρόσωπο, εάν το εν λόγω πρόσωπο: (α) Έχει ανεκπλήρωτες φορολογικές υποχρεώσεις, για τις οποίες δεν υπάρχουν ενστάσεις σε εκκρεμότητα, ή δεν έχει φορολογικό φάκελo (β) είναι αποκλεισμένο, για οποιοδήποτε λόγο, κατά την ημερομηνία παροχής της ιδιωτικής εισφοράς, από συμμετοχή σε διαγωνισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα (γ) λειτουργεί ή συμμετέχει στο κεφάλαιο άλλου νομικού προσώπου που λειτουργεί Καζίνο ή Πρακτορείο στοιχημάτων (δ) δεν έχει λευκό ποινικό μητρώο (ε) δεν κατέχει την κυπριακή υπηκοότητα ή κυπριακή καταγωγή, στην περίπτωση φυσικού προσώπου ή (στ) δεν είχε, στην περίπτωση νομικού προσώπου, κατά τα τελευταία τρία (3) έτη τη μόνιμη εγκατάστασή του στη Δημοκρατία, σύμφωνα με την έννοια που αποδίδεται στον όρο αυτό στους περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμους του 2002 έως του 2015, όπως αυτοί εκάστοτε τροποποιούνται ή αντικαθίστανται, εκτός αν πρόκειται για εταιρεία εισηγμένη σε οργανωμένη αγορά ή εταιρεία εγγεγραμμένη ως αλλοδαπή που έχει εγκαθιδρύσει τόπο εργασίας εντός της Δημοκρατίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Εταιρειών Νόμου, όπως αυτός εκάστοτε τροποποιείται ή αντικαθίσταται.
3/ Κάθε ιδιωτική εισφορά γίνεται αποδεκτή έναντι απόδειξης που εκδίδεται από το πολιτικό κόμμα και ανεξάρτητα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου νόμου δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε φόρο.
4/ Κάθε πολιτικό κόμμα τηρεί ειδικό μητρώο εισφορών, στο οποίο καταχωρίζονται το όνομα και ο αριθμός δελτίου ταυτότητας ή ο αριθμός εγγραφής εταιρείας
5/ Κάθε πολιτικό κόμμα, το αργότερο μέχρι την 30η Ιουνίου κάθε έτους, αναρτά στην ιστοσελίδα του στο διαδίκτυο και ταυτόχρονα διαβιβάζει στον Έφορο, κατάλογο των προσώπων που είχαν προβεί σε ιδιωτικές εισφορές άνω των πεντακόσιων ευρώ (€500) κατά το αμέσως προηγούμενο έτος, ο οποίος περιλαμβάνει τα ονόματα των φυσικών και των νομικών προσώπων και το συνολικό ποσό εισφοράς για κάθε περίπτωση.
Λοιπόν. Σχόλιο: Διαβάζοντας τα 8 σημεία του Νόμου (για την κρατική χορηγία) αντιλαμβάνεται κάποιος πως αυτές οι ρήτρες είναι σαν λάστιχο. Μπορούν να ανοίξουν και μπορούν να σφίξουν αναλόγως περιστάσεων και συνθηκών. Και είναι ΛΑΘΟΣ.
Τι σημαίνει για παράδειγμα ότι το ποσό της Χορηγίας αποφασίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο; Και γιατί; Γιατί δεν υπάρχει φιξ ποσό; Και με τα δεδομένα της αγοράς και της οικονομίας να γίνεται κάθε χρόνο αναπροσαρμογή; Αν πχ ως Κράτος έρχεσαι και συνδέεις τις αυξήσεις των υπαλλήλων σου με τον Ρυθμό Ανάπτυξης και τον Πληθωρισμό (και ορθώς πράττεις) γιατί να μην είναι συνδεδεμένη και η Κρατική Χορηγία προς τα Κόμματα με αυτές τις οικονομικές παραμέτρους; Τα οποία στο κάτω, κάτω έχουν και μεγάλη ευθύνη ως προς την οικονομική πορεία του Κράτους.
Αλλά να θέσουμε και ένα άλλο ζήτημα. Το οποίο αποτελεί trend για συζήτηση σε κάθε εκλογική αναμέτρηση: Η αποχή. Γιατί δεν συνδέουν το ύψος της κρατικής χορηγίας με την Αποχή. Σε εξελιγμένες χώρες, που ξεπέρασαν την περίοδο της πολιτικής τράμπας, η κρατική χορηγία προς τα κόμματα συνδέεται με τον απόλυτο αριθμό έγκυρων ψήφων που λαμβάνει ένα κόμμα. Άρα μεγαλύτερη αποχή θα συνεπάγεται λιγότερες ψήφους και άρα μικρότερη χορηγία.
Και ένα τρίτο ζήτημα: Πώς συνδέονται οι τρεις πηγές χρηματοδότησης των κομμάτων; Τι συνοχή υπάρχει και πρέπει να υπάρχει;
Και στα τρία αυτά ερωτήματα / ζητήματα απαντήσεις δίνονται μέσα από το Γερμανικό σύστημα χρηματοδότησης κομμάτων, το οποίο σύστημα θεωρείται το καλύτερο σε όλη την ΕΕ μιας και είναι και το μακροβιότερο και συνεπώς το πιο έμπειρο.
Τι γίνεται λοιπόν εκεί; Οι Γερμανοί συνέδεσαν τις τρεις πηγές εσόδων των κομμάτων (κρατική χρηματοδότηση / ιδιωτική εισφορά / συνδρομές μελών – συνεισφορές αξιωματούχων) με τον εξής τρόπο:
1/ Η ετήσια κρατική χορηγία ενός κόμματος ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να ξεπερνά το αντίστοιχο ετήσιο συνολικό ποσό εσόδων του κόμματος από τις άλλες δυο πηγές εσόδων (ιδιωτικές εισφορές / συνδρομές μελών – συνεισφορές αξιωματούχων). Αυτό γίνεται διότι στην Γερμανία θεωρείται πως τα Κόμματα ΔΕΝ πρέπει να είναι ΠΛΗΡΩΣ εξαρτώμενα οικονομικά από το κράτος επειδή αυτό δημιουργεί αποσύνδεση και αδιαφορία των κομμάτων προς τους ψηφοφόρους τους και κατ’ επέκταση προς την Κοινωνία.
2/ Προχώρησαν και ένα βήμα παρακάτω όμως συνδέοντας την Κρατική Χορηγία με τις ψήφους που λαμβάνει ένα κόμμα, ανεξαρτήτως αν εισέλθει ή όχι στη Βουλή (με μόνο κριτήριο να λάβει τουλάχιστον 0,5% στις Βουλευτικές ή στις Ευρωεκλογές). Τα κόμματα λαμβάνουν κρατική χορηγία προς 83 σεντ του ευρώ ανά ψήφο (έγκυρη ψήφο, εννοείται) που θα λάβουν. Αν ένα κόμμα έλαβε 1εκατομμύριο ψήφους, αυτόματα δικαιούται 8,3εκατομμύρια ευρώ ως κρατική χορηγία.
3/ Και προχώρησαν ακόμη πιο τολμηρά στον υπολογισμό της Κρατικής Χορηγίας λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιωτικές εισφορές. Για κάθε ευρώ που δίδεται ως ιδιωτική εισφορά σε ένα κόμμα, το κράτος δίδει 38σέντ κρατική χορηγία. Ωστόσο το μέγιστο ποσό που λαμβάνεται υπόψη για την χορηγία είναι τα 3,300 ευρώ ανά άτομο ανά έτος. Δηλαδή αν ένα άτομο δώσει χορηγία 5,000ευρώ σε ένα κόμμα, τα 3,300 ευρώ θα υπολογιστούν για να λάβουν κρατική χορηγία ύψους 1,254ευρώ (38σεντ ανά ευρώ, άρα 0.38Χ3300=1254).
Συνοψίζοντας, βλέπουμε πως η Γερμανία κατάφερε δυο πράματα:
Πρώτον να κόφτει τα κόμματα για την ΑΠΟΧΗ, διότι ‘πληρώνονται’ για κάθε έγκυρη ψήφο που λαμβάνουν 83 σεντ την ψήφο, και
Δεύτερον να κόφτει τα κόμματα να διατηρούν μέλη και σπόνσορες ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση πολιτών με τα κόμματα αφού το ύψος της κρατικής τους χορηγίας εξαρτάται και είναι άμεσα συνδεδεμένο με το ύψος των εισφορών που λαμβάνουν και με τις συνδρομές των μελών και τις συνεισφορές των αξιωματούχων τους.
Συνεπώς και εν κατακλείδι, μιας και άνοιξε η συζήτηση για τις χορηγίες των κομμάτων, είναι καιρός τα πολιτικά κόμματα και η πολιτεία να εξετάσει ένα σοβαρό σύστημα μακριά από λαϊκισμούς και ακρότητες.
