Κατεβάστε τώρα το application της Offsitenews για Android & για iOS
Group google play
Group app store
mobile app

Η αισχρότητα ως Τέχνη

Offsite Team
- 19.09.2021

Η αισχρότητα ως Τέχνη

Η ανοχή κινείται στα άκρα, αλλά και τα άκρα έχουν όρια. Και τα όρια δεν τα βάζει μια κομματική ελίτ, αλλά η κοινωνία

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΑΠΙΟΥ 

Δημοκρατία έχουμε, δεν έχουμε μπαχαλοκρατία. Μπορεί να βρισκόμαστε σε μια ελλειμματική δημοκρατία δυτικού τύπου, αλλά δεν είμαστε (ακόμα) σε μια κατάσταση του-Κουτρούλη-ο γάμος, όπου μπορούμε να λέμε, να γράφουμε και να ζωγραφίζουμε ό,τι μας καπνίσει, όποτε μας καπνίσει και όπως μας καπνίσει. Δεν είναι (μόνο) θέμα νόμων και κανονισμών. Είναι θέμα αντίληψης και σεβασμού. Είναι, τελικά, θέμα μέτρου.

Αν δεχθούμε ότι οι ζωγραφιές του καθηγητή Γαβριήλ είναι τέχνη και άρα ο καλλιτέχνης απολαμβάνει την ασυλία του λόγου, την ασυλία να προσβάλλει χωρίς αιδώ την ιστορική μνήμη και τα θρησκευτικά σύμβολα, τότε αποδεχόμαστε ότι δεν υπάρχει μέτρο. Αποδεχόμαστε ότι αύριο-μεθαύριο ένας συγγραφέας έχει το ντε φάκτο δικαίωμα να περιγράψει την παιδοφιλία ως πράξη αρετής ή ένας ζωγράφος να απεικονίσει τον Ερντογάν να ουρεί στους νεκρούς του ’74. 

Θα τα ονομάσουμε και αυτά «έργα τέχνης»; Θα δεχθούμε ότι στο όνομα του λόγου, υπάρχει ασυλία; Ή μήπως όχι; Μήπως θα γίνει λόγος για αισχρότητα και βάναυση προσβολή της αξιοπρέπειάς μας; Μήπως σ’ αυτή την περίπτωση δεν θα μιλούμε για ελευθερία του λόγου, αλλά για αυθαιρεσία του λόγου; 

Δεν υπάρχει μέση οδός στην ασυδοσία. Ούτε κανόνες, ούτε μέτρο. Δεν είμαστε όμως (ακόμα) σε μια κατάσταση χάους. Υπάρχει ελευθερία του λόγου, όχι ασυδοσία, επειδή υπάρχουν κανόνες και υπάρχει μέτρο. Η ανοχή κινείται στα άκρα, αλλά και τα άκρα έχουν όρια. Είναι τα όρια που βάζει η ίδια η κοινωνία στην καλλιτεχνική δημιουργία και στην ελευθερία του λόγου. Είναι τα όρια που διαχωρίζουν τη ελευθερία κριτικής από την εκτός ορίων ύβρη. Τα όρια που προστατεύουν την αξιοπρέπεια των άλλων ανθρώπων από τις προσβολές μιας κομματικής, ιδεοληπτικής (και καταχρηστικά επονομαζόμενης) τέχνης. Η τέχνη που υπηρετεί κομματικές σκοπιμότητες και ιδεοληψίες είναι απλά ένα εργαλείο προπαγάνδας και τίποτα περισσότερο.

Η κομματική υποκρισία στην υπόθεση του καθηγητή είναι εξόφθαλμη. Διαμαρτύρονται αυτοί που δικαιολογούσαν την αστυνομία που μπούκαρε στο σπίτι ενός δικηγόρου τα ξημερώματα και έκλεινε ένα ιστότοπο που ασκούσε κριτική στην τότε κυβέρνηση. Αυτοί που πανηγύριζαν για την φασιστική καταδίκη του Πιν γιατί σχολίασε καυστικά την παράνομη αλλαγή ελληνικών τοπωνυμίων στα κατεχόμενα. Αυτοί που έσερναν στα δικαστήρια τον εκδότη μιας σατυρικής εφημερίδας για ένα σχόλιό του ενάντια στην κυβέρνηση. Αυτοί που ζητούν ποινικοποίηση της σατυρικής απεικόνισης των πολιτικών προσώπων. Αυτοί που θεωρούν ότι «είτε θα έχουμε δημοκρατία, είτε θα επικρατήσουν αυτές οι απόψεις. Και τα δύο δεν γίνεται». Όλοι αυτοί υπερασπίζονται το… δικαίωμα του ζωγράφου-καθηγητή να απεικονίζει έναν τύπο να ουρεί στα πόδια του Γρίβα ή περιγράφει με τρόπο βλάσφημο τα ιερά σύμβολα της πίστης μας. Δεν μιλούμε για υποκρισία, αλλά για θράσος. Απύθμενο θράσος που ξεπερνά τα όρια της προσβολής και της αυθαιρεσίας. 

Δυστυχώς για όλους αυτούς, ευτυχώς για όλους τους υπόλοιπους, δεν ζούμε σε ένα αντιδημοκρατικό καθεστώς ή σε μια δημοκρατία σοβιετικού τύπου, όπου τέχνη θεωρείται ότι εξυμνεί την κομματική νομενκλατούρα ή ό,τι αποδέχεται η άρχουσα σταλινική τάξη. Ζούμε σε μια φιλελεύθερη κοινωνία που επιδεικνύει ακραία ανοχή σε κάθε μορφή τέχνης, ακόμα και όταν η δημιουργία υπερβαίνει τα όρια. Ζούμε σε μια κοινωνία που προστατεύει τους καλλιτέχνες από τις υποκρισίες της παρακμάζουσας κομματικής ελίτ. Ζούμε σε μια κοινωνία που αποδέχεται ότι η τέχνη είναι εξ ορισμού στρατευμένη, είτε το ξέρει ο δημιουργός της, είτε όχι.

Είναι τοις πάσοι γνωστό ότι δεν υπάρχει δημιουργία εν κενώ. Ο καλλιτέχνης νοηματοδοτεί τα έργα του επηρεαζόμενος από τα κοινωνικά δρώμενα, από τις ιδέες και από τις αντιφάσεις της εποχής του. Όπως είπε ένας άλλος ζωγράφος, όχι ο Γαβριήλ, ο Πάμπλο Πικάσο, «η τέχνη δεν είναι για διακόσμηση, η τέχνη πρέπει να είναι όπλο για μάχη». Έχουμε ανάγκη από μια μαχόμενη τέχνη, έχουμε ανάγκη από τον εν υπνώσει πνευματικό κόσμο, τους έχουμε περισσότερη ανάγκη από τους αμόρφωτους φανατικούς της εξέδρας και τους χρήσιμους ηλίθιους που δεν τολμούν να τα βάλουν με τη συνείδησή τους. Έχουμε ανάγκη από μια τέχνη εκτός ορίων, αλλά όχι ασύδοτη, όχι βλάσφημη, όχι προσβλητική. Έχουμε ανάγκη από πραγματική Τέχνη που κινείται στα ακραία όρια του ανεκτού, αλλά είναι πολύ πάνω από τα όρια του κομματικού.    

Υστερόγραφο: Δεν θα γινόταν σήμερα λόγος για τα έργα του Γαβριήλ εάν αυτός δεν ήταν διορισμένος στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν θα ασχολούμασταν με το περιεχόμενο των έργων του, εάν δεν είχε την επαγγελματική ευθύνη (και ηθική υποχρέωση) να λειτουργήσει ως διαπαιδαγωγός των νέων παιδιών. Ο καθηγητής-διευθυντής δεν λειτουργεί εν κενώ, αλλά απολαμβάνει τα προνόμια και έχει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητά του ως εκπαιδευτικός. Όχι ως δήθεν αντισυστημικός ζωγράφος. Δεν ήταν θέμα Τέχνης, ποτέ δεν ήταν, είναι θέμα Παιδείας. Ας μην υποκρινόμαστε και για αυτό.

Το άσχετο: Ως δαμαί       

Καλή Κυριακή και Αγία Υπομονή… 

Home