ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΑΠΙΟΥ 

Όσο ευχάριστα μας αιφνιδίασε η Αθήνα με την υπογραφή της μερικής συμφωνίας με την Αίγυπτο, άλλο τόσο δυσάρεστα ανακαλύπτουμε τον διαβολάκο που κρύβεται στις λεπτομέρειες. Πέραν από τις επικοινωνιακές παρλαπίπες, που εξυπηρετούν μόνο την ανάγκη της κυβέρνησης Μητσοτάκη – Δένδια να επιδείξει μια κάποια «ιστορική εθνική επιτυχία», τα θολά σημεία της συμφωνίας είναι σημαντικά –ίσως πιο σημαντικά και από την ίδια τη συμφωνία. Ακόμα πιο σημαντικά είναι όμως όλα αυτά που θα ακολουθήσουν τις επόμενες μέρες και εβδομάδες…

Για την ώρα, είναι φανερό ότι η Αθήνα σε μια (καθυστερημένη) προσπάθεια να αντικρούσει το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο (Νοέμβριος 2019) και να σπάσει τον κλοιό της Άγκυρας, υποχώρησε από την πάγια θέση της για χάραξη θαλάσσιων συνόρων, με βάση τη μέση γραμμή και λαμβάνοντας υπόψη την πλήρη επήρεια των νησιών. Το γεγονός ότι από την ελλαδο-αιγυπτιακή συμφωνία απουσιάζει το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, η μισή Ρόδος και το δυτικό μέρος της Κρήτης, προκαλεί ερωτήματα και ανοίγει τη συζήτηση για «διαφιλονικούμενες περιοχές» τις οποίες, εντελώς συμπωματικά, ερίζει η Τουρκία. Δημιουργείται δηλαδή ένα προηγούμενο με την αποδοχή της Ελλάδας, το οποίο ενδεχομένως να το βρούμε μπροστά μας. Ελλάδα και Κύπρος. Αν αυτό συμβεί, τότε δεν θα μιλούμε για «κίνηση-ματ», αλλά για μια μυθική «αυτό-παγίδευση», αν όχι αυτό-γκολ. 

Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι ποιο είναι το στρατηγικό βάθος αυτής της συμφωνίας; Ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της Αθήνας; Προσπαθεί να σπρώξει την Άγκυρα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για μια συνολική διευθέτηση των θαλάσσιων ζωνών της περιοχής, εμπλέκοντας και άλλες χώρες; Γνωρίζοντας ασφαλώς ότι σε καμιά προσφυγή μέχρι σήμερα δεν υπήρξε «καθαρός» νικητής, αλλά όλες οι αποφάσεις ήταν προϊόν επώδυνων συμβιβασμών; Ή μήπως η Ελλάδα θα αποτολμήσει επιτέλους και το επόμενο βήμα; Έχοντας ήδη συμφωνήσει με την Ιταλία και έχοντας καταλήξει σε (έστω) τμηματική συμφωνία με την Αίγυπτο, θα καθορίσει και τα θαλάσσια σύνορά της με την Κύπρο; Γιατί δεν το κάνει; Τι φοβάται; Τους «αδελφούς μουσουλμάνους» της Αιγύπτου ή τους βρυχηθμούς του βέβηλου; 

Προσώρας, φαίνεται ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί να κερδίσει χώρο και χρόνο. Χώρο για να καθορίσει τα επόμενα βήματά της και χρόνο, αναμένοντας ένα πιο ξεκάθαρο τοπίο -και σε σχέση με το εσωτερικό της Τουρκίας, η οποία καταβυθίζεται στη δίνη μιας νέας οικονομικής κρίσης και προσπαθεί να ισορροπήσει εν μέσω αντίρροπων συμφερόντων. Δεν είναι βέβαιο όμως ότι θα έχει αυτή την πολυτέλεια.

Η πρώτη αντίδραση της Άγκυρας στη μερική συμφωνία ήταν αναμενόμενη. Οργίλη και πολεμική ανακοίνωση («Δεν υπάρχει θαλάσσιο σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Αίγυπτο…Η Τουρκία δεν θα επιτρέψει οποιαδήποτε δραστηριότητα σε αυτή την περιοχή…»). Η δεύτερη αντίδραση ήταν προβλεπτή. Διακοπή των διερευνητικών επαφών Ελλάδας - Τουρκίας που (κακώς) ξεκίνησαν με πρωτοβουλία της γερμανικής προεδρίας μετά την (πρώτη) απόπειρα του Oruc Reis. Η τρίτη αντίδραση είναι κάτι παραπάνω από βέβαιη. Η Τουρκία θα κλιμακώσει τις πειρατικές ενέργειες πέριξ του Καστελόριζου ή και στην κυπριακή ΑΟΖ -που για κάποιους στην Αθήνα «κείται μακράν». Αυτή θα είναι και η πρώτη κρίσιμη δοκιμασία για την Ελλάδα -και την Κύπρο- υπό το φως των νέων δεδομένων. 

Όσο υποχωρούν οι ημέρες του καύσωνα και όσο θα πλησιάζουν οι αυγουστιάτικοι χειμώνες, τόσο θα θερμαίνονται τα νερά της ανατολικής Μεσογείου. Η έκρηξη μπορεί να επέλθει ανά πάσα στιγμή και δεν θα είναι ατύχημα. Αρκεί μια σπίθα για να ανάψει μπουρλότο με τόση εύφλεκτη ύλη στοιβαγμένη σε μερικά θαλάσσια τεμάχια. 

Για την ώρα, έχουμε κάνει το «κούρεμα» εθνικό μας σπορ. Όταν χάνονται περιουσίες, μπορούμε να τις ξαναφτιάξουμε, αλλά όταν χάνονται εδάφη δύσκολα τα επανακτούμε. Όσο καλές και αν είναι κάποιες τμηματικές συμφωνίες, αν δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική, θα είμαστε καταδικασμένοι να υποχωρούμε για να διαφυλάξουμε ό,τι (κάθε φορά) μας απέμεινε. Στο χέρι μας είναι ο χρόνος να λειτουργεί υπέρ μας ή εναντίον μας. 

Κτίζοντας οχυρωματικές θέσεις (στον Έβρο, στο Καστελόριζο και στο Αρχιπέλαγος) μπορεί να κερδίζουμε χρόνο και εντυπώσεις, αλλά η προέλαση της Τουρκίας συνεχίζεται. Και η κατάληξη δεν θα είναι στη Χάγη, θα είναι στη δύναμη της ισχύος.

Υστερόγραφο: Αν νομίζουν κάποιοι ότι με το να κόβουν αβέρτα εξώδικα σε μικρο-επιχειρηματίες θα «εκριζώσουν» τον κορωνοϊό, να τους ενημερώσουμε ότι κάνουν λάθος. Το μόνο που καταφέρνουν είναι να κατατρομοκρατήσουν τον κοσμάκη και να εξοργίσουν την κοινωνία με τις α λα καρτ (και τάχατες τυχαίες) εφόδους και τιμωρίες. Και επειδή σύμπτωση επαναλαμβανόμενη (σε όλες τις πόλεις!) δεν είναι σύμπτωση, η ευθύνη είναι πρωτίστως πολιτική και έχει ονοματεπώνυμο. Έμιλυ Γιολίτη, υπουργός Δικαιοσύνης. Αυτές τις οδηγίες έδωσε; 

Τάδε έφη (ξανά, για να το εμπεδώσουμε): «Η Κύπρος έχει το πιο δυνατό οικονομικό πακέτο στήριξης σε όλη την Ευρώπη, χωρίς καμιά, μα καμιά υπερβολή. Να μην ανησυχούν οι εργαζόμενοι, να μην ανησυχούν οι αυτοεργοδοτούμενοι. Να μην ανησυχούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Θα σταθούμε δίπλα τους» (Αβέρωφ Νεοφύτου, 23 Μαρτίου 2020) 

Το άσχετο: Αλληλεγγύη μέχρι το τέλος του κόσμου 

Καλή Κυριακή και Αγία Υπομονή