Της Ελένης Λουκαίδου* 

Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών** (ΕΕτΠ) και της Επιτροπής CIVEX της ΕΕτΠ, ανταποκρίθηκα στο αίτημα της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνδράμω στην ευρεία δημόσια διαβούλευση για το επίκαιρο και φλέγον θέμα της προώθησης της ένταξης και της κοινωνικής ένταξης των μεταναστών και των ατόμων με μεταναστευτικό υπόβαθρο, με στόχο να ακουστεί η φωνή των τοπικών αρχών (ΤΑ) και κυρίως του Δήμου Λευκωσίας. 

Όπως είναι γνωστό η Κύπρος αντιμετωπίζει  τεράστιες προκλήσεις, ως αποτέλεσμα της μαζικής άφιξης μεταναστών και είναι μάλιστα η πρώτη χώρα, κατ’ αναλογία πληθυσμού, σε αφίξεις στην Ευρώπη.

Είναι γνωστό, ότι οι αρμοδιότητες τόσο της κοινωνικής πολιτικής ευρύτερα όσο και της ένταξης των μεταναστών και προσφύγων ειδικότερα ανήκει στο κεντρικό κράτος. Παρόλα ταύτα οι δράσεις που αναπτύσσει ο Δήμος Λευκωσίας έχουν υπερβεί κατά πολύ τόσο τις αρμοδιότητες όσο και τις οικονομικές δυνατότητες ενός Δήμου της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι κατόπιν αποδοχής πρόσκλησής μου σε εκτός έδρας συνεδρία της Επιτροπής CIVEX, τα μέλη είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το Πολυδύναμο Δημοτικό Κέντρο Λευκωσίας, μέσω του οποίου ο Δήμος υλοποιεί την πολύπλευρη κοινωνική του πολιτική και να γνωρίσουν τις δράσεις κοινωνικής ένταξης. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι οι δράσεις θεωρήθηκαν βέλτιστες πρακτικές και έτυχαν εγκωμιαστικών σχολίων. 

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μεταξύ άλλων, μέσω του Πολυδύναμου εδώ και αρκετά χρόνια προσφέρονται υπηρεσίες κοινωνικής ένταξης μεταναστών, προσφύγων και ευάλωτων ομάδων (καθημερινή φροντίδα και απασχόληση παιδιών μεταναστών, εργαστήρια και μαθήματα διατήρησης πολιτισμικής ταυτότητας παιδιών αραβικής και κινεζικής καταγωγής, Γραφείο πληροφόρησης, ψυχοκοινωνικής στήριξης και δικτύωσης μεταναστών, εργαστήρια εκμάθησης ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες, διοργάνωση MINGLING εμπειριών μεταξύ μεταναστών και ντόπιων, εκπαίδευση συμβούλων- μεντόρων μεταναστών, εργοθεραπεία σε ανήλικους αιτούντες άσυλο, στήριξη και συνεργασία με ΜΚΟ και οργανώσεις της κοινωνίας των πολίτων, όπως η οργάνωση Sistema Cyprus, καθιέρωση Δικτύου Μεταναστευτικών Οργανώσεων, ΜΚΟ και τοπικών αρχών, διοργάνωση φόρουμ κ.ά.).

Συνοπτικά οι κύριες θέσεις-σχόλια- εισηγήσεις, που κατατέθηκαν από εμένα εκ μέρους του Δήμου Λευκωσίας είναι οι εξής: 

1 Σχολιάστηκε και τονίστηκε ο ουσιαστικός ρόλος των Τοπικών Αρχών καθώς και το γεγονός ότι οι ΤΑ δεν έχουν την αρμοδιότητα για θέματα κοινωνικής ένταξης και ένταξης μεταναστών και κάτ’ επέκταση τους αντίστοιχους πόρους.

2 Σχολιάστηκαν οι κύριες προκλήσεις για την επιτυχή ένταξη των μεταναστών οι οποίες θεωρούμε ότι είναι: 

    Η ελλιπής γνώση της γλώσσας της χώρας υποδοχής 

    Η δυσκολία εξεύρεσης εργασίας

    Η δυσκολία ανάπτυξης δεξιοτήτων ή/και αναγνώρισης και πιστοποίησης ήδη αποκτηθέντων δεξιοτήτων 

    η ελλιπής πρόσβαση σε αξιοπρεπή κατοικία

    η ελλιπής πρόσβαση σε υπηρεσίες

3 Ως μέτρα βελτίωσης της υφιστάμενης κατάστασης τέθηκαν οι εξής εισηγήσεις:

    η ΕΕ να προωθήσει απευθείας χρηματοδότηση και χαμηλότοκα δάνεια στις τοπικές αρχές για την ανάπτυξη ουσιαστικών δράσεων και την υλοποίηση μακροπρόθεσμων πολικών ένταξης

    η ΕΕ να φροντίσει ώστε να καθιερωθεί ένα πιο δίκαιο σύστημα ισότιμης κατανομής των αιτούντων άσυλο ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες, λαμβάνοντας υπόψη τον πληθυσμό της κάθε χώρας (relocation system), ώστε να είναι στη συνέχεια εφικτή και ρεαλιστική η προσπάθεια κοινωνικής ένταξης των μεταναστών

    να δοθούν κοινές κατευθύνσεις στα κράτη μέλη, ώστε να γίνεται σωστή προετοιμασία των παιδιών που εντάσσονται στις σχολικές μονάδες αλλά και να προσφέρονται ευκαιρίες εξωσχολικής απασχόλησης 

    να δοθούν κατευθύνσεις, ώστε οι αιτούντες άσυλο να έχουν περισσότερες ευκαιρίες εργοδότησης σε διάφορους τομείς εργασίας μέχρι την ολοκλήρωση της εξέτασης των αιτήσεων τους

4 Τονίστηκαν οι εξής βασικές αρχές για την επιτυχή ένταξη:

α) η εκμάθηση της γλώσσας της χώρας υποδοχής 

β) η πρόσβαση στην αγορά εργασίας

γ) η απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες

δ) η πρόσβαση σε αξιοπρεπή κατοικία

ε) η απόκτηση δεξιοτήτων και η αναγνώριση των προσόντων των μεταναστών καθώς και η αξιοποίηση τους ως ευκαιρία και όχι ως πρόβλημα από τις τοπικές κοινωνίες (πχ αξιοποίηση των δεξιοτήτων, των καινοτόμων ιδεών για καινοτόμες επιχειρήσεις και την ανάπτυξη της οικονομίας ή/και την κάλυψη αναγκών κενών θέσεων εργασίας κυρίως όμως μέσω της ανάμειξης και αλληλεπίδρασης με το γηγενή πληθυσμό)

5 Ως καλές πρακτικές παρουσιάστηκαν υφιστάμενες δράσεις του Πολυδύναμου Κέντρου, όπως το πρόγραμμα Διατήρησης Πολιτισμικής Ταυτότητας Παιδιών μεταναστευτικής προέλευσης και η ταυτόχρονη εκπαίδευση των γονέων τους για την απόκτηση δεξιοτήτων ένταξης και ένταξης στην αγορά εργασίας καθώς και οι συμπράξεις μεταξύ Τοπικών Αρχών, ΜΚΟ και ιδιωτικών εταιριών, όπως τα Προγράμματα Ένταξης ΥΤΧ που υλοποιούνται από το Δήμο Λευκωσίας σε συνεργασία με άλλους Δήμους, ΜΚΟ και ιδιωτικές εταιρίες τα τελευταία 8 χρόνια.

6 Σε ερώτημα που τέθηκε για προτεινόμενα μέτρα με στόχο την αποφυγή διακρίσεων σε ειδικές ομάδες μεταναστών, όπως πχ. ΑμεΑ, ΛΟΑΤΙ κλπ ζητήθηκε να αυξηθούν οι ενέργειες ευαισθητοποίησης του κοινού καθώς και οι εξειδικευμένες δράσεις. Ευελπιστούμε ότι, τόσο τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και το κράτος θα αξιολογήσει θετικά την συνεισφορά των Τοπικών Αρχών στα θέματα ένταξης μεταναστών και ευρύτερα στα θέματα κοινωνικής πολιτικής.

Ως εκ της φύσεως τους οι Δήμοι βρίσκονται πιο κοντά στους δημότες. Οι πολίτες απαιτούν και αναμένουν από τις Τοπικές Αρχές να επιλύουν άμεσα θέματα κοινωνικά και άλλης φύσεως λόγω της εγγύτητας προς τα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών. Ούτως η άλλως οι αρμοδιότητες αυτές πανευρωπαϊκά ανήκουν στους Δήμους, διότι έχει κριθεί ως η πιο αποτελεσματική και λειτουργική πρακτική (οποιαδήποτε άλλη τακτική έχει απορριφθεί ως αναποτελεσματική).

Εκφράζω τη βεβαιότητα ότι το κράτος, έχοντας ως μοναδικό γνώμονα τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών, θα αποδώσει τις αρμοδιότητες, πόρους και διοικητική υποστήριξη της κοινωνικής πολιτικής στις Τοπικές Αρχές.

**Η ΕΕτΠ είναι συμβουλευτικό όργανο της ΕΕ που απαρτίζεται από εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των 27 κρατών- μελών. Λειτουργεί όπως ένα κοινοβούλιο. Ιδρύθηκε  το 1994 με τη συνθήκη του Μάαστριχτ . Η διαβούλευση του Ευρωκοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Κομισιόν με την ΕΕτΠ για θέματα που αφορούν, επηρεάζουν η υλοποιούνται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο είναι υποχρεωτική πριν τη λήψη αποφάσεων και την κατάρτιση νομοθεσιών (περίπου το 75% ). Προς τούτο η ΕΕτΠ συνεργάζεται με όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και καταρτίζει γνωμοδοτήσεις

*Δημοτική Σύμβουλος Λευκωσίας, Μέλος της ΕΕτΠ, Μέλος της τη Εκτελεστικής Επιτροπής της Ένωσης Δήμων Κύπρου