Του Πρόδρομου Προδρόμου*

Οι τελευταίες προεδρικές εκλογές παρουσίασαν πρωτοφανή χαρακτηριστικά. Με απόληξη μια τραυματική εμπειρία και εσωτερική κρίση στο Δημοκρατικό Συναγερμό, που οδήγησε σε ραγδαίες εξελίξεις. 

Μαζί με τα συγχαρητήρια στη νέα (και πρώτη) Πρόεδρο, όπως και στα άλλα μέλη της ηγεσίας και ευχές για να ανταποκριθούν στο απαιτητικό έργο τους, μπορεί να είναι χρήσιμο να κατατεθούν κάποιοι προβληματισμοί. Για θέματα που πολλοί ίσως σκέφτονται, αλλά δεν συζητιούνται επαρκώς. Διότι εκτός από τη δοκιμασία που πέρασε πρόσφατα η παράταξη, για αρκετούς εμφανίζεται και ένα ζήτημα συνειδησιακής πολιτικής κρίσης. 

1. Πρώτα, τα απαράδεκτα εκείνα δείγματα με πρωτόγονες και τόσο απεχθείς πρακτικές εκφοβισμού και αποτροπής της ελεύθερης έκφρασης, στα όρια του κοινού τραμπουκισμού (κρίσιμη συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου). Δεν αρκεί να τα αφήσουμε πίσω. Ταυτόχρονα πρέπει όλοι να συνειδητοποιούν ότι όχι μόνο είναι παντελώς ασυμβίβαστα με ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτικό οργανισμό, αλλά είναι και ευθεία προσβολή στη συλλογική μνήμη αυτής της παράταξης που υπέφερε και δοκιμάστηκε από τέτοιες πρακτικές. 

    

2. Δεν μπορεί ταυτόχρονα να μη σημειωθεί ότι δεν συμβαίνουν για πρώτη φορά. Ανάλογες θλιβερές πρακτικές είχαμε και το 2004. Με κοινό παρονομαστή να μην ακουστεί άλλη άποψη και να επιβληθεί επιλογή η οποία προφανώς δεν ετύγχανε της έγκρισης των πολιτών. 

    

3. Είχαν στόχο να επιβάλουν επιλογή που σήμαινε στήριξη της πολιτικής του ΑΚΕΛ από τον ΔΗΣΥ. Εκτός από παντελώς άτοπο ή και για κάποιους «πολιτική ιεροσυλία», αυτό αποτελεί ιδιαίτερα ανησυχητικό σημείο των καιρών. Μαρτυρά φαινόμενο μηδενισμού των ιδεών, κάποιου είδους «αποϊδεολογικοποίηση» της πολιτικής. Ως αν θεωρούμε την πολιτική μόνο ως πρακτική «διακανονισμών» ή και «βολικών προσαρμογών». Εγκώμια για τις πολιτικές του ΑΚΕΛ από το βήμα του Συναγερμού, αφαιρούν κάθε νόημα από την πολιτική. 

    

4. Έρχεται όμως στο νου ότι και τις δυο φορές που κλήθηκε η παράταξη αυτή να τοποθετηθεί σε πολύ κρίσιμα ζητήματα, την τελευταία εικοσαετία, το κόμμα «πέρασε δίπλα». Γύρεψε να επιβάλει επιλογή αντίθετη από εκείνη της πολύ μεγάλης πλειοψηφία των συναγερμικών. Βρέθηκε να έχει αντίθετη θέση από τον κόσμο του.  
5. Μετά τη δεύτερη δεκαετή διακυβέρνηση, θα πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά. Τι βλέπουμε μπροστά μας; Βλέπουμε Πρόεδρο της Δημοκρατίας ένα δικό μας υπουργό, από τους στενότερους (αν όχι τον στενότερο) συνεργάτες του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη.Εκλελεγμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος με τις ψήφους των υποστηρικτών του Δημοκρατικού Συναγερμού. Αλλά πολιτικά περιστοιχισμένο από τους ηγέτες άλλων κομματικών δυνάμεων. Με τον Συναγερμό απέναντι! Αρκετά παράδοξο. Εκ των πραγμάτων, ο ΔΗΣΥ τάχθηκε ως αντιπολίτευση. Μένει βεβαίως να διαμορφωθεί αυτή η πολιτική θέση αντιπολίτευσης.  
6. Ταυτόχρονα δεν μπορεί να αγνοήσουμε ότι σε μια κυβέρνηση που (κατ’ αρχάς) στήθηκε πάνω στη δική του πολιτική βάση, το κόμμα θα μπορούσε να καθορίσει αποφασιστικά το πολιτικό πρόγραμμα και τις πρακτικές διακυβέρνησης; Κάτι πήγε στραβά! Πολύ στραβά και ανάποδα. Είναι άραγε μόνο θέμα προσώπων, χειρισμών και «διαχείρισης συναισθημάτων»; Ή μήπως υπάρχει και βαθύτερο θέμα νοοτροπίας και προσανατολισμού;  

    

7. Είναι αυτονόητο ότι για μια νέα πορεία μπροστά, θα πρέπει να υπάρχει πλήρης επίγνωση και συναίσθηση των πραγμάτων. Ότι τα τελευταία 10-15 χρόνια η επιρροή του κόμματος στις καθαρά πολιτικές, τις βουλευτικές εκλογές, συνεχώς συρρικνώνεται.  Από 34% το 2001 και 34,3% το 2011, μετά το 30,7% του 2016, φτάσαμε στο ιστορικό χαμηλότερο, 27,8% το 2021. Για πρώτη φορά λιγότερες από 100 χιλιάδες ψήφους σε βουλευτικές. Αλλά ακόμα πιο χαμηλό, το απολύτως χαμηλότερο στην ιστορία ποσοστό είχαμε φέτος στις προεδρικές εκλογές, 26,1%.  Χωρίς να είναι ευθέως συγκρίσιμη, ίδια πορεία πάντως καταγράφεται και στις Ευρωεκλογές. Μετά την ιδιόρρυθμη κατάσταση του 2004, από 35,7% το 2009 και 37,8% το 2014 (το ψηλότερο ποσοστό ποτέ), σε 29% το 2019 με 81 χιλιάδες ψήφους σε σύγκριση με 102 χιλιάδες το 2009 [και με ποσοστό πλέον 8,3% του ΕΛΑΜ, δηλαδή 23 χιλιάδες ψήφους]. Πώς και γιατί συμβαίνει αυτή η ολοένα και χαμηλότερη εκλογική επιρροή του κόμματος; Πρέπει να τεθεί το ερώτημα και να απαντηθεί τεκμηριωμένα εφόσον ζητούμενο είναι να μην επιβεβαιωθεί (ή και επιδεινωθεί, φοβάμαι) μια καθαρά παρακμιακή πορεία μέσα στη δεκαετία που διανύουμε. 

    

8. Θα ήταν ίσως χρήσιμο να αναλογιστούμε τι λέει σήμερα ο Δημοκρατικός Συναγερμός στον κόσμο και τι έλεγε παλαιότερα. Τι έλεγε ο Συναγερμός στον κόσμο όταν μεγάλωνε, ανέβαινε και κέρδιζε εκλογές, όπως το 1998 όταν καταφέραμε επανεκλογή του Γλαύκου Κληρίδη, διαψεύδοντας προγνωστικά (όπως και στην πρώτη εκλογή του 1993); Τι λέγαμε το 2001 επηρεάζοντας 34% του εκλογικού σώματος; 

    

9. Στην ανοδική πορεία της, η παράταξη άρθρωνε λόγο για το νοικοκυριό και την οικογένεια, τις αξίες και τη ζωή των ανθρώπων. Για τους εθνικούς δεσμούς και την κοινή στρατηγική και αμυντική πορεία με την Ελλάδα, για τις εθνικές καταβολές και αξίες μας. Για το μέλλον της χώρας, μέσα από στρατηγική για την ενωμένη Ευρώπη. Προτείναμε την ευρωπαϊκή προοπτική και αντισταθήκαμε στα ίσα στις εκ διαμέτρου αντίθετες δοξασίες και προτάσεις του ΑΚΕΛ και ορισμένων άλλων, ακόμα και αν προφασίζονταν το Κυπριακό (επίσημη θέση του ΑΚΕΛ ήταν ότι απρόθυμα δεχόταν ένταξη στην ΕΕ «μόνο εφόσον θα βοηθούσε σε λύση του Κυπριακού»). Η οικονομία δεν ήταν αυτοσκοπός. Απορρίπταμε αξιόπιστα την προπαγάνδα τους ότι ο Συναγερμός ήταν «κόμμα των συμφερόντων και των τραπεζών». Στη διακυβέρνηση το επιβεβαιώσαμε. Τη μια φορά με την κοινωνική σύνταξη και φορολογική μεταρρύθμιση, αλλά και πρόσφατα με το Γενικό Σχέδιο Υγείας, το σχέδιο προστασίας με το εγγυημένο εισόδημα και τόσα άλλα… (τόσα, που δυστυχώς χάθηκαν μέσα στην παράδοξη συγκυρία των προεδρικών και δεν ήταν δυνατό να επισημάνουμε στους πολίτες ότι ψηφίζουν γι’ αυτές τις πολιτικές και όχι μόνο για πρόσωπα).  
10. Κάπου φαίνεται να χάθηκαν το μέτρο των μεγάλων αξιών, αλλά και η ισορροπία. Σαν να αποξενωνόμαστε από τις βασικές αξίες της προσπάθειας και της εργασίας, της πρωτοβουλίας και της εμπνευσμένης επινοητικότητας, της ποιότητας των ανθρώπων, της κοινότητας, της οικογένειας. Από τις αναφορές του κόσμου μας στην πίστη του και τα μεγάλα ιδεώδη μας. Από την ίδια την εθνική αναφορά μας. 

     

11. Στις συγκεντρώσεις πάντα πυκνές οι αναφορές στις καταβολές μας, στο κόμμα που ίδρυσε ο Γλαύκος Κληρίδης. Ναι, πρέπει να γυρίσουμε να δούμε τις καταβολές, τις σταθερές και βασικές αξίες. Την Ιδρυτική Διακήρυξη του 1976 κι ακόμα τη Διακήρυξη της Ευρωδημοκρατίας (1999). 

     

12. Ταυτόχρονα, να έχουμε όμως και συνείδηση ότι αυτή η παράταξη είχε βέβαια πρωταγωνιστές και ένα μεγάλο αρχηγό, αλλά ιδρύθηκε από ένα κόσμο που βρέθηκε τότε ανένταχτος, αλλά με σαφή πολιτικό προσανατολισμό. Κόσμος πολιτικά άστεγος, απέναντι σε ένα συνονθύλευμα κομμάτων, παραγόντων και πολιτικών ομάδων, που εμφανίστηκε ως συνέχεια του «μακαριακού μετώπου», μετά την προδοσία και την τραγωδία της Κύπρου και του Ελληνισμού. Άνθρωποι που στάθηκαν απέναντι σε ένα μέτωπο που οριζόταν ως «πατριωτικές-δημοκρατικές δυνάμεις» και είτε τους απέκλειε είτε δεν είχαν την παραμικρή συνάφεια μαζί του.  

     

13. Στήθηκε από κόσμο που εν πολλοίς ερχόταν με το Δημοκρατικό Εθνικό Κόμμα, το οποίο, απέναντι στο μπλοκ των «μακαριακών», είχε στις εκλογές του 1970 ποσοστό γύρω στο 12%. Το ΔΕΚ, κόμμα ενωτικό, αλλά αντίθετο προς την ΕΟΚΑ Β’. Έτσι το 1976 δυνάμεις του Ενιαίου, του οποίου είχε ηγηθεί ο Γλαύκος Κληρίδης, το ΔΕΚ και σημαντική μερίδα ανένταχτων (πολλοί των οποίων και «αποδιοπομπαίοι») έστησαν τον Δημοκρατικό Συναγερμό. 

     

14. Ως κόμμα πρωτίστως εθνικό, με ηγέτη τον Γλαύκο Κληρίδη. Ο οποίος, αποσπασμένος από το «μακαριακό μέτωπο», μπόρεσε και το ανέδειξε ως τη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη της Κύπρου και την κυρίως έκφραση του κυπριακού ελληνισμού. Αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν μπορεί χωρίς συνέπειες να την αγνοούμε. Είναι ιστορικό παρελθόν, αλλά βασικά νήματα που κρατάνε εκεί φτάνουν μέχρι σήμερα.  
15. Ένας μίτος που έρχεται μέσα από τη συλλογική πολιτική μνήμη των τεράστιων ευθυνών της περιόδου 1963-64. Την αντίθεση σε κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις που, πρωτοστατούντος του ΑΚΕΛ, αντιμάχονταν χυδαία την Ελληνική Μεραρχία (μαζί με τους όποιους Πιπινέληδες) και είδαν με ανακούφιση το πολιτικό έγκλημα της Χούντας που την απέσυρε μπροστά σε τουρκικό τελεσίγραφο. Μισανοίγοντας από τότε τις πόρτες, τις οποίες θα ορθάνοιγε μερικά χρόνια αργότερα. Βάση αυτής της  παράταξης ήταν εκείνοι που διαχωρίστηκαν από το «κατεστημένο» το οποίο -συνεπικουρούμενο πάντα από το ΑΚΕΛ- ανέτρεπε την ευκαιρία για την Ένωση, που εξασφάλισε με επιδέξιους χειρισμούς ο Γεώργιος Παπανδρέου. Εκείνοι που συνειδησιακά συνέχιζαν να διεκδικούν την εθνική ολοκλήρωση, όταν από την άλλη πλευρά ακούστηκε το ασύλληπτης μωρίας και ασυναρτησίας «θέλουμε την Ένωση, αλλά όχι το ΝΑΤΟ». Εκείνοι που αντέδρασαν στην εξαπάτηση όταν τους άκουγαν να λένε ότι ήθελαν την Ένωση με τη νατοϊκή Ελλάδα, αλλά όχι το ΝΑΤΟ ! Μαγιά της παράταξης εκείνοι που αντιστάθηκαν στο βιασμό και του φρονήματος και της κοινής λογικής. Ενώ αυτές τις φαρσοκωμωδίες πληρώνει η Κύπρος, στο διηνεκές. Καθότι με την προσθήκη της προδοτικής αφροσύνης της Χούντας και των ενεργούμενων της, η φάρσα κατέληξε σε τραγωδία… 

     

16. Βεβαίως εδώ δεν πρόκειται μόνο για ανάγνωση της Ιστορίας. Αλλά έχουμε το βασικό πρόταγμα στρατηγικής και την πολιτική νοοτροπία στην οποία βασίστηκε αυτή η παράταξη: Κύπρος και Ελλάδα πάμε μαζί. Έτσι οδηγήθηκε και στη στρατηγική ανάγνωση του «ενιαίου αμυντικού δόγματος» (διακυβέρνηση Κληρίδη), σε πλήρη διάσταση με την αποσχιστική κακεντρέχεια και την ηττοπάθεια του «ξιπετσισμένου κουρκουτά» (του κ. Χριστόφια). Όλα αυτά έχουν βεβαίως συνέπειες και προεκτάσεις στη σημερινή εποχή και πολιτική… Πολιτευόμενοι, τις συναισθανόμαστε; 

     

17. Όπως υπογράμμιζε πάντα ο ΔΗΣΥ (και ο Γλαύκος Κληρίδης) με τη Λύση επιδιώκουμε την επιβίωση και τη συνέχεια του Ελληνισμού στην Κύπρο. Επιβίωση, προκοπή και μέλλον, μέσα σε συνθήκες όμως ασφάλειας, ελευθερίας και δημοκρατίας. Δεν νοείται δηλαδή ως «λύση» κάποια διευθέτηση που είτε δεν θα είναι δημοκρατική και θα όζει «ρατσιστικής λογικής» είτε θα θέτει εκποδών την ασφάλεια των Ελλήνων της Κύπρου (εγγυήσεις, επεμβατικά κ.λπ.). Είναι δυνατό, στο όνομα μιας «λύσης», να προτείνονται κατά καιρούς οι πιο αλλοπρόσαλλες ενέργειες -μέχρι και η «παρά πολιτική φύσιν» συμπόρευση με το ΑΚΕΛ; Είναι δυνατό να συμπορευόμαστε με κάποιους που προβάλλουν «νεοκυπριακές» και εθνομηδενιστικές αντιλήψεις ή και με άλλες νεόκοπες «αιρέσεις»; Δεν γίνεται στο δρόμο για την αναζήτηση λύσης να ξεχνάμε ότι μιλάμε στο όνομα του Ελληνισμού της Κύπρου. 

     

18. Ώριμη σκέψη επιβάλλεται ως προς το ερώτημα του Κυπριακού και την απελευθέρωση. Αφού λογικά αυτό κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό- αν και ίσως όχι πλέον πάντοτε και στα κριτήρια των πολιτών. Θα πρέπει όμως να λειτουργήσουμε και ορθολογικά και με πολιτική ευθυκρισία. Μπορεί, άραγε, να ακολουθούμε συνεχώς την πεπατημένη ρητορική, να αναμασάμε δίκην μονολόγου αυτό που περιγράφηκε ως «λύση» και να αγνοούμε την πραγματικότητα που έχουμε μπροστά μας; Μπορεί να αγνοούμε ότι εκείνος με τον οποίο θεωρείται ότι θα κάνουμε συμφωνία, αφού κατ’ αρχάς -με την ισχύ και τον εκβιασμό της κατοχής- έχει επιβάλει την επιλογή του (δικοινοτική-διζωνική ομοσπονδία), στο μεταξύ ρητά την έχει εγκαταλείψει και την απορρίπτει συλλήβδην; Μπορεί να κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε; 

     

19. Ενώ πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη και κάτι που εμφανίζεται ως «χάσμα γενεών». Μπορεί οι παλαιότεροι και με προσωπική εμπειρία και συναισθηματική σύνδεση με τους τόπους και τα δραματικά γεγονότα του τελευταίου μισού αιώνα, να βρίσκουν ακόμα οριακά κάποιο νόημα σε αυτή τη «ρητορική-ευχολόγιο». Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τους νεότερους οι οποίοι, λογικά, απομακρύνονται. Κλείνουν τα αυτιά τους οι νεότεροι, αφού αυτό που ακούν δεν βγάζει νόημα ή δεν έχει συνοχή. Αυτοί όμως οι νεότεροι είναι ολοένα και περισσότεροι… 

     

20. Στη βάση αυτής της πολιτικής φυσιογνωμίας του, ο Δημοκρατικός Συναγερμός οφείλει σήμερα να αρθρώσει καίριο πολιτικό λόγο για τη χώρα μας και μια έγκυρη όσο και καθαρή εθνική στρατηγική για τον ελληνισμό της. Δηλαδή για το σπίτι μας, για την πίστη μας και τη γλώσσα μας, τις ιδέες και τις αξίες μας, τα παιδιά και την ελπίδα μας για τη ζωή και την προκοπή μας μέσα στον κόσμο, μέσα στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. Λόγο που να ξεκινά από το έρεισμα και την υπόθεση του ελληνισμού της Κύπρου και μετά επεκτείνεται σε όλα τα άλλα, συμπεριλαμβάνοντας και ένα ευρωπαϊκό μέλλον για όλο τον κόσμο της Κύπρου. 

     

21. Μια μεγάλη παράταξη αντιστοιχεί σε μια μεγάλη πολιτική πρόταση. Μια μεγάλη πολιτική που να συγκινεί και συνεγείρει τον κόσμο (αφού μιλάμε για Συναγερμό), οφείλει να έχει συνείδηση της πολιτιστικής και εθνικής συνέχειας μέσα στην Ιστορία. Δεν αξίζει άμα περιορίζεται σε δημόσιες σχέσεις, κοκτέιλ και κρακεράκια… Χρειάζεται να υπερασπιστούμε και να συνεχίσουμε τα όσα έχτισε η παράταξη μας ως προς τον εθνικό γεω-στρατηγικό προσανατολισμό και σχεδιασμό, μαζί με την Ελλάδα. Ρητά και χωρίς αναστολές, να συνεχίσουμε και να αναβαθμίσουμε. 

*Τέως Υπουργός Παιδείας