Ο δημοφιλής Έλληνας ηθοποιός Σπύρος Παπαδόπουλος έχει επιλεγεί να παρουσιάσει την θεατρική απεικόνιση των βασικών οδηγιών για προσωπική συμπεριφορά σε συνθήκες πανδημίας. Πιστεύω όχι τυχαία. Η επιλογή του έχει προφανώς σχέση με την επιτυχία του ως παρουσιαστής της μουσικής ψυχαγωγικής εκπομπής «στην υγειά μας ρε παιδιά». Ο δηλωτικός συνειρμός είναι ότι «στην υγειά μας ρε παιδιά αλλά για να έχουμε την υγειά μας, μένουμε σπίτι».

Η υγεία, στην αντίληψη του λαού μας κατέχει όντως κυρίαρχη σημασία. Εμείς οι Έλληνες όταν συναντούμε κάποιο φίλο και κυρίως όταν τον αποχαιρετούμε αναφερόμαστε σε αυτό το αγαθό της ζωής. Λέμε «γεια σου», που σημαίνει απλά σε συναντώ ή σε αποχαιρετώ και εύχομαι «να έχεις υγεία». Όταν πίνουμε ή τραγουδάμε λέμε «στην υγεία σου». Όταν θέλουμε να επευφημήσουμε κάποιον λέμε «γεια σου ρε…». Για παράδειγμα λέμε «Εθνική Ελλάδος, γεια σου!». Όλα αυτά τα «γεια» που είναι γεμάτη η ελληνική γλώσσα -λόγια και καθομιλουμένη- είναι παραπομπές στη σημαντικότητα αυτού του αγαθού, της υγείας.

Ξαφνικά φαίνεται να ανακαλύψαμε την σημασία του αγαθού της υγείας, ξανά. Φαίνεται ακόμα να ανακαλύψαμε ξανά την σημασία της πρόληψης και της συνετούς αποφυγής. Το πνεύμα του Ιπποκράτη - που φέρεται να είπε το γνωστόν ρητό «κάλλιον το προλαμβάνειν από το θεραπεύειν» - κατάφερε να νικήσει ακόμα και την βλακώδη αλαζονεία του πλανητάρχη κ. Τραμπ  και του όμοιου του κ. Μπόρις Τζόνσον πρωθυπουργού της γηραιάς Αλβιώνος, που προκειμένου να κάνουν εξοικονόμηση πόρων επέλεξαν αρχικά να εφαρμόσουν την δολοφονική πρακτική  της «ανοσίας της αγέλης».

Τώρα ακολουθούμε τις υποδείξεις της παγκόσμιας οργάνωσης υγείας WHO (η οποία παρεμπιπτόντως  κατηγορείται και πάλι από πολλούς για κωλυσιεργία και καθυστέρηση να κηρύξει πανδημία) και των ειδικών γιατρών και λαμβάνουμε δρακόντεια προληπτικά μέτρα. Τα μέτρα μάλιστα αυτά επηρεάζουν προσωπικές και δημοκρατικές ελευθερίες και έχουν τεράστιο οικονομικό κόστος (π.χ. lockdown,  απαγόρευση κυκλοφορίας κλπ.). Όμως γιατί δεν το κάναμε αυτό και χθες; Γιατί δεν το κάνουμε πάντα; Γιατί η υγεία να μην είναι πάντα η μόνιμη και η πρώτη μας έγνοια και η πρώτη μας αξία; Γιατί η αρχή της πρόληψης και της αποφυγής να μην είναι πάγια πολιτική της πολιτείας;

Ας δώσουμε κάποια παραδείγματα. Όταν οι ειδικοί (π.χ. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας WHO, Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος κλπ.) αναφέρονται στους θανάτους που προκαλεί η ατμοσφαιρική ρύπανση γιατί κανένας δεν δίνει την πρέπουσα σημασία. Να υπενθυμίσω ότι στην Κύπρο σύμφωνα με αυτούς τους διεθνείς οργανισμούς και λόγω της ρύπανσης από τα μικροσωματίδια υπολογίζεται ότι αναλογούν επτακόσιοι πενήντα  πρόωροι θάνατοι. Οι ειδικοί μας πληροφορούν ότι η απαγόρευση στην κίνηση των αυτοκίνητων έχει εκμηδενίσει τα επίπεδα της ρύπανσης, ακόμα και τις μέρες που είχαμε εισαγόμενη σκόνη. Δεν θα κάνω κανέναν συνειρμό ή μαθηματική πράξη γιατί το θέμα δεν προσφέρεται για τέτοιους μακάβριους υπολογισμούς. Το ερώτημα που προκύπτει είναι σαφές: γιατί όταν συζητούμε για μέτρα περιορισμού της αυτοκίνησης ή για εφαρμογή λιγότερο ρυπογόνων μέσων κυκλοφορίας, κολλούμε πάντα στο οικονομικό κόστος ή στην έλλειψη πολιτικής βούλησης; Η πανδημία του κορωνοϊού - με πολύ λιγότερα μέχρι σήμερα θύματα -μας οδήγησε (καλώς)να πάρουμε σκληρά και επώδυνα οικονομικά μέτρα. Η πανδημία της ρύπανσης και των  δολοφονικών καυσαερίων γιατί δεν μας κινητοποιεί στον ίδιο (τουλάχιστον) βαθμό;

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Η WHO μας λέει ότι η γλυφοσάτη - ένα συστατικό που περιέχουν πολλά ζιζανιοκτόνα με πιο γνωστό το Roundup της πολυεθνικής εταιρείας Monsanto - είναι καρκινογόνο. Κάποιες χώρες της ΕΕ το έχουν ήδη απαγορεύσει, η ίδια όμως η ΕΕ αρνείται να το κάνει επί του παρόντος για οικονομικούς λογούς (και η Κύπρος το ίδιο). Γενικώς για οικονομικούς λόγους η ανθρωπότητα αρνείται να εγκαταλείψει τη χημική γεωργία και κτηνοτροφία ,ενώ γνωρίζει πάρα πολύ καλά ότι αυτό συνεπάγεται χιλιάδες θανάτους (επώδυνους πολλές φορές) το χρόνο ανά το παγκόσμιο.

Ένα άλλο γνωστό παράδειγμα είναι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Και για αυτά η WHO (πολύ αργοπορημένα και πάλι) έχει κρούσει τον κώδωνα του κίνδυνου κηρύσσοντας τα ως πιθανόν καρκινογόνα. Κι όμως τα συμφέροντα κάποιων εταιριών καθιστούν αδυνάτους τους μηχανισμούς πρόληψης και αποφυγής. Γίνεται αγώνας για να μετακινηθεί μια κεραία κινητής τηλεφωνίας σε σημείο που να παρέχεται περισσότερη ασφάλεια, ενώ οι ανησυχίες για το 5G τυγχάνουν χλευασμού από τους αρμοδίους.

Πρόσφατα διάβασα μια έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όπου έλεγε πως 2000 κύπριοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας από τον υπερβολικό θόρυβο που χαρακτηρίζει τις πόλεις μας. Ακόμα γι’ αυτό το θέμα εκκρεμούν νομοθεσίες και κανονισμοί. Ίσως θα πρέπει να κηρύξουμε περιβαλλοντική κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και να λειτουργούμε  με υπουργικά  διατάγματα και για την περίπτωση της περιβαλλοντικής υγείας;

Ελπίζω όχι. Ελπίζω αυτή η δραματική εμπειρία να μας έχει δώσει ένα μάθημα με διαχρονική αξία: ότι πάνω από όλα είναι η υγεία. Ούτε λατομεία, ούτε χοιροστάσια, ούτε ρυπογόνα ασφαλτικά εργοστάσια, ούτε αυτοκινητόδρομοι κοκ μπορούν να μπουν πάνω από το αγαθό της υγείας. Εξηγηθήκαμε; 

Άντε, και στην υγειά μας ρε παιδιά.