Την εκπομπή ''Offsite on Air'' χορηγεί η Τράπεζα Κύπρου

ΓΡΑΦΕΙ Η ΞΕΝΙΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ίσως μετατραπεί σε μια μακροχρόνια σύγκρουση εντός κατοικημένων περιοχών, αν η Ρωσία συνεχίσει να συναντά αντίσταση από τους Ουκρανούς, σημείωσε ο επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Μιχάλης Κοντός, ο οποίος ήταν καλεσμένος στην εκπομπή Οffsite Οn Αir. «Δύσκολα μπορεί αυτό να λήξει χωρίς κάποιον νικητή ή ηττημένο βραχυπρόθεσμα, γιατί ακόμη και αν επικρατήσει σε αυτό το στάδιο η Ρωσία πετυχαίνοντας του στρατιωτικούς της στόχους και αναδειχθεί νικητής της σύγκρουσης, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η όλη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί διεθνώς θα της δημιουργήσει σημαντικό κόστος» επεσήμανε.

Ο κ. Κοντός τόνισε ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Ρωσία είναι πρωτοφανείς, θυμίζοντας την στρατηγική της ανάσχεσης που είχε εφαρμοστεί με την έναρξη του Ψυχρού πολέμου εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.

Παράλληλα, ο κ. Κοντός αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο ενός επεισοδίου μεταξύ ΝΑΤΟ – Ρωσίας, αν η Ρωσία εκλάβει ως παραβιάση της «κόκκινης» γραμμής μια στρατιωτική βοήθεια από την Πολωνία, στην προκειμένη πρίπτωση, το οποίο δεν αποκλείεται να κλιμακωθεί σε ένα ευρύτερο Ρωσοουνατοϊκό πόλεμο με ότι αυτό συνεπάγεται, δεδομένης και της ύπαρξης των στρατιωτικών πυρηνικών εργοστασίων.

Αναλυτικά όσα ανέφερε στην εκπομπή  Οffsite Οn Αir ο κ. Μιχάλης Κοντός:

Η χρήση του Κιέβο ως διαπραγματευτικό χαρτί είναι ένα σενάριο

Η κατάπαυση πυρός δεν θεωρώ ότι καθορίζει κατά οποιονδήποτε τρόπο το αποτέλεσμα ή τις περεταίρω διπλωματικές κινήσεις μέσα στο πλαίσιο της σύγκρουσης που εξελίσσεται.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πως ακριβώς θέλει να διαχειριστεί σε πρακτικό επίπεδο την στρατιωτική της επιχείρηση η Ρωσία. Η χρήση του Κιέβο ως διαπραγματευτικό χαρτί είναι ένα σενάριο, διότι φαντάζομαι γνωρίζουν οι Ρώσοι ότι όσο μεγαλύτερη η στρατιωτική επέκταση και η ανάγκη για έλεγχο κατοικημένων και πυκνοκατοικημένων περιοχών, τόσο μεγαλώνει το κόστος, ο απώλειάς σε ζωές από την πλευρά του επιτιθέμενου. Είναι άρα πολύ πιθανόν η Ρωσία να προτιμά να πέσει η Ουκρανική αντίσταση χωρίς να χρειαστεί να καταλάβει το Κίεβο.

H Ρωσική εισβολή, κατά την ταπεινή μου γνώμη, έχει ήδη ξεπεράσει τα όρια της εξαναγκαστικής  διπλωματίας, με την έννοια ότι φαίνεται μέχρι τώρα ότι θέλει να θέσει υπό τον έλεγχο της όλη την Ουκρανία ()κάτι που δεν ακούγεται στρατηγικά ορθό αλλά προφανώς έχει αξιολογηθεί από την Ρωσική ηγεσία ως ένας εφικτός στόχος. Μένει να δούμε αν όντως είναι ο τελικός στόχος ή αν παραμένει μια δαμόκλεια σπάθη προκειμένου να επιτευχθούν λιγότερο δαπανηροί στόχοι που θα ικανοποιούν τις Ρωσικές αξιώσεις.

Είναι σαφές ότι θα γίνουν υποχωρήσεις από την πλευρά της Ουκρανικής κυβέρνησης, δεν υπάρχει αμφιβολία. 

Ο στόχος του ελέγχου του Ντονπάς και της αναγνώρισης της Κριμαίας δεν είναι αρκετός.

Η συζήτηση βέβαια ενός ειδικού καθεστώτος για το Ντονπας υπάρχει ήδη από την περίοδο της συμφωνίας του Μινσκ. Το καινούργιο στοιχείο είναι η συζήτηση για την αποδοχή του νέου καθεστώτος της Κριμαίας. Αυτά, θεωρώ ότι η Ρωσία θα μπορούσε να τα πετύχει και χωρίς στρατιωτική εισβολή. Είναι στόχοι που θα μπορούσε να εξωθήσει το Κίεβο μέσω του πειθαναγκασμού  και των επιλογών χρήσης βίας προς την κατεύθυνση της αποδοχής τους.

Έχω την αίσθηση και δεν μπορώ να είμαι βέβαιος για αυτό, ότι το γεγονός ότι η Ρωσία έφτασε σε αυτό το σημείο να εισβάλει στρατιωτικά και να ετοιμάζει χερσαίες δυνάμεις σε τεράστια έκταση να εμπλακούν στις μάχες, καταδεικνύει ότι ο στόχος του ελέγχου του Ντονπάς και της αναγνώρισης της Κριμαίας δεν είναι αρκετός. Ούτε και ο στόχος της εξουδετέρωσης της Νατοϊκής προοπτικής της Ουκρανίας φαίνεται να είναι αρκετός. Και αυτό φαίνεται πως θα μπορούσε να επιλυθεί χωρίς ένοπλη σύγκρουση κυρίως μεταξύ της Ρωσίας και των Δυτικών εταίρων της Ουκρανίας, των ΗΠΑ, πιο συγκεκριμένα.

Πρωτοφανείς κυρώσεις για να «γονατίσουν» οικονομικά την Ρωσια

Η απόφαση για εμπάργκο δεν υπάρχει λόγος να αξιολογηθεί μεμονωμένα. Θα πρέπει να την αξιολογήσει σαν τμήμα του ευρύτερου πακέτου που έχει επιβληθεί στην Ρωσία από ΗΠΑ και ΕΕ. Κατά την γνώμη μου αυτό το πακέτο είναι πρωτοφανές.

Eίναι η πρώτη φορά που επιβάλλονται τέτοιες κυρώσεις σε βαθμό που εγώ δυσκολεύομαι να το εντάξω μέσα στην παραδοσιακή θεωρητική γνώση που έχουμε για τις Διεθνείς κυρώσεις. Το θεωρώ πιο κοντά στην στρατηγική της ανάσχεσης που είχε εφαρμοστεί με την έναρξη του Ψυχρού πολέμου εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν μια συνολική στρατηγική μακροχρόνια σχεδιασμένη έτσι, με στόχο όχι απλά να αποτρέψει την Σοβιετική Ένωση από το να προβεί σε ενέργειες που να είναι αντίθετες με τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ και των δυτικών αλλά κατ’ επέκταση να την γονατίσει οικονομικά, να την σπάσει και να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος.

Θεωρώ ότι πλέον οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι με αυτό το σκεπτικό κινούνται το οποίο από την άλλη εντείνει τις εντάσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας που είναι εδώ και χρόνια και επιδεινώνει και τις προοπτικές κάποια στιγμή να έχουμε ακόμη και πιο σοβαρές συγκρούσεις εκτός Ουκρανίας.

Κόκκινη γραμμή η αποστολή αεροσκαφών μέσω Πολωνίας- Κίνδυνος ανταπόδοσης

Υπάρχουν κόκκινες γραμμές οι οποίες εν καιρώ πολέμου και ενώ διεξάγονται πόλεμοι δεν είναι σαφείς. Είναι ρευστές. Δεν είναι πάντοτε σαφές αν οι λήπτες των αποφάσεων εκλαμβάνουν την μια ενέργεια ή την άλλη επειδή δεν υπάρχει και στοιχειώδης επικοινωνία μεταξύ των αντιμαχόμενων.  Ούτε οι ΗΠΑ έχουν ανοικτά διπλωματικά κανάλια παρά μόνο ίσως στα πλαίσια κάποιας μυστικής διπλωματίας, που σε αυτή την περίπτωση δεν είναι αρκετή. 

Μια ενέργεια όπως για παράδειγμα η αποστολή αεροσκαφών μέσω Πολωνίας. Μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να εκληφθεί από την Ρωσία ως παραβίαση της κόκκινης γραμμής και να ερμηνευθεί δηλαδή ως επέμβαση της Πολωνίας στην Ρωσοουκρανική σύγκρουση. Αν η Ρωσία το ερμηνεύσει ως τέτεοιο θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να κτυπήσει την Πολωνία ως ανταπόδοση των ενεργειών αυτής της χώρας.

 Αν η Ρωσία κτυπήσει την Πολωνία λογικά θα μπει σε λειτουργία ο μηχανισμός άμεσης επέμβασης του κράτους, άρα θα έχουμε κατά πάσα πιθανότητα ένα επεισόδιο μεταξύ ΝΑΤΟ – Ρωσίας το οποίο δεν αποκλείεται να κλιμακωθεί σε ένα ευρύτερο Ρωσοουνατοϊκό πόλεμο με ότι αυτό συνεπάγεται, δεδομένης και της ύπαρξης των στρατιωτικών πυρηνικών εργοστασίων.

Θεωρώ ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν να εμπλακούν σε αυτή την σύγκρουση. Κατά παράδοση, ακόμα και κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου οι ΗΠΑ προέβαιναν σε ενέργειες αποκλιμάκωσης και θεωρούσαν ότι είναι πιθανόν οι σύμμαχοι τους στο ΝΑΤΟ να τους εξωθήσουν σε σύγκρουση με την Σοβιετική Ένωση. Κάτι τέτοιο είχε συμβεί με την κρίση στο Σουέζ το 1956. Τότε οι ΗΠΑ εξανάγκασαν ουσιαστικά τις Γαλλία, Βρετανία και Ισραήλ να μη υλοποιήσουν τα στρατιωτικά τους σχέδια εναντίον της Αιγύπτου για να μην προκαλέσουν ΑμερικανοΣοβιετική σύγκρουση. Θεωρώ ότι αυτό τον ρόλο της ενδο – συνασπισμιακής εξισορρόπησης προσπαθεί τώρα να παίξουν οι ΗΠΑ για να μην παρασυρθούν άλλα κράτη του ΝΑΤΟ που είναι στην εμβέλεια της Ρωσικής στρατιωτικής ισχύος να προβούν σε ενέργειες που πιθανό να προκαλούσαν στην πράξη ένα είδος Γ’ΠΠ.

Η παραδοσιακά ουδέτερη στάση Τουρκίας

Είναι σημαντική η παραδοσιακή ουδέτερη στάση Τουρκίας σε περιόδους κρίσης – βέβαια είναι μέρος του ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα είναι μια χώρα που τα τελευταία χρόνια έχει αθετήσει τις δεσμεύσεις της έναντι του ΝΑΤΟ προς όφελος στενότερης συνεργασίας με την Ρωσία. Επίσης, είναι μία χώρα με υψηλή γεωστρατηγική αξία και ένας ισχυρός περιφερειακός παίκτης τόσο στην ευρύτερη μέση ανατολή, όσο και στην περιοχή του Καυκάσου και την Μαύρη Θάλασσα. Συνεπώς δεν είναι παράξενο το να επιδιώκει να παίξει αυτό τον ρόλο .Τώρα το πόσο καταλυτικός μπορεί να αποβεί αυτός ο ρόλος είναι σε συνάρτηση του πόσο μεγάλη ένταση υπάρχει σε αυτή την σύγκρουση και αυτή την στιγμή θεωρώ ότι είναι τόσο προχωρημένες οι ένοπλες συγκρούσεις και εξελίσσεται με τόση δριμύτητα ο Ρωσικό στρατιωτικός σχεδιασμός που, κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι αρκετά δύσκολο να τελεσφορήσει η οποιαδήποτε  Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία αν δεν επιτυγχάνονται έστω οι πιο σημαντικοί στόχοι του επιτιθέμενου. Για να επιτευχθούν οι πιο σημαντικοί στόχοι της Ρωσίας θα πρέπει να καμφθεί η αντίσταση του αμυνόμενου και αυτό δεν μπορεί να συμβεί στα πλαίσια μιας διαμεσολάβησης αλλά δυστυχώς στα πεδία των μαχών.

Προοιωνίζεται ενδεχομένως μια μακροχρόνια σύγκρουση

Θέλω, εύχομαι και ελπίζω να τελειώσει γρήγορα. Έχω την αίσθηση πως αν η Ρωσία αντιμετωπίσει αντίσταση θα εμπλακεί σε μια μακροχρόνια σύγκρουση εντός κατοικημένων περιοχών και θα προσπαθήσει να ανατρέψει την κυβέρνηση Ζελένσκι και αν αυτό δεν γίνει κατορθωτό χωρίς είσοδο χερσαίων δυνάμεων στα μεγάλα αστικά κέντρα, θα εισχωρήσει στα μεγάλα αστικά κέντρα και πέραν των αεροπορικών και πυραυλικών δυνάμεων να μπουν χερσαίες δυνάμεις και σε αυτή την περίπτωση προοιωνίζεται ενδεχομένως μια μακροχρόνια σύγκρουση που θα περιλαμβάνει και το στοιχείο της τοπικής αντίστασης από τον Ουκρανικό πληθυσμό κατά της Ρωσικής κατοχής. Υπάρχει το ενδεχόμενο να αποφευχθούν αυτά αν και εφόσον επιτευχθούν οι Ρωσικοί στόχοι εκ των προτέρων. Δύσκολα μπορεί αυτό να λήξει χωρίς κάποιον νικητή ή η ηττημένο βραχυπρόθεσμα, γιατί ακόμη κα αν επικρατήσει σε αυτό το στάδιο η Ρωσία πετυχαίνοντας του στρατιωτικούς της στόχους και αναδειχθεί νικητής της σύγκρουσης, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η όλη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί διεθνώς να της δημιουργήσει σημαντικό κόστος.

Παρακολουθήστε όσα ανέφερε στην εκπομπή  Οffsite Οn Αir ο κ. Μιχάλης Κοντός: