Δεν είναι η πρώτη και, πολύ πιθανό, ούτε η τελευταία φορά που, λίγες εβδομάδες πριν την προγραμματισμένη ημερομηνία εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολιτικές εξελίξεις στη Γηραιά Αλβιώνα παίρνουν δραματική τροπή, με άγνωστη έκβαση.

Αυτή τη φορά, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αιφνιδίασε, ζητώντας την αναστολή των εργασιών του κοινοβουλίου, σχέδιο που ενέκρινε η βασίλισσα Ελισάβετ και το οποίο προκάλεσε ομοβροντία αντιδράσεων από την πολιτική ζωή της χώρας, ένθεν κακείθεν του Brexit, την ανακοίνωση παραίτησης της ηγέτιδας του Συντηρητικού Κόμματος της Σκωτίας, Ρουθ Ντέιβινστον λόγω «πολιτικών διαφωνιών με τον Τζόνσον», αλλά και την υποχώρηση της λίρας.

Το αποτέλεσμα πολιτικού αυτού τακτικισμού ουσιαστικά περιορίζει δραματικά το χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους οι βουλευτές για να επεξεργαστούν τα νομοθετικά μέτρα που θα αποτρέψουν ένα hard Brexit.

Μία ημέρα πριν, η προτιμώμενη επιλογή των βουλευτών που αντιτίθενται σε μία αποχώρηση χωρίς συμφωνία, ήταν να περάσουν ένα νόμο που θα εξασφάλιζε άλλη μία μετάθεση της καταληκτικής ημερομηνίας του Brexit και θα αξίωνε ένα δεύτερο δημοψήφισμα, στην περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους για συμφωνία κατέληγαν σε νέο ναυάγιο.

Όμως, τι ακριβώς συμβαίνει στη Βρετανία και πώς επηρεάζει η απόφαση Τζόνσον το μέλλον του Brexit;.

Τι είναι η αναστολή του κοινοβουλίου;

Η αναστολή της λειτουργίας του κοινοβουλίου είναι ένας επίσημος μηχανισμός που σηματοδοτεί τη λήξη της κοινοβουλευτικής περιόδου και, υπό φυσιολογικές συνθήκες, έχει διάρκεια λίγων εβδομάδων, προτού οι διαδικασίες ξεκινήσουν εκ νέου με την ομιλία της Βασιλίσσης. Συνεπάγεται την αναστολή των κοινοβουλευτικών συνεδριάσεων και των, υπό διαβούλευση, νομοσχεδίων.

Πρόκειται για νόμιμη διαδικασία;

Ναι. Ναι, εξηγούν οι γνωρίζοντες. Είναι η διαδικασία που συμβαίνει συνήθως μεταξύ του τέλους μιας κοινοβουλευτικής περιόδου και της αρχής μιας νέας. Παρόλα αυτά, οι συνθήκες της παρούσας συγκυρίας είναι ασυνήθιστες.

Νομική αμφισβήτηση αυτής της απόφασης είναι δύσκολο να υπάρξει αφού τυπικά η κυβέρνηση δεν παραβιάζει κάποιον νόμο. Απλώς κάνει χρήση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, καθώς ο Μπόρις Τζόνσον επιχειρεί να σταθεί στο ύψος των προεκλογικών του δεσμεύσεων, οδηγώντας το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι βουλευτές έχουν δύο επιλογές: Είτε να συμμορφωθούν με την απόφαση Τζόνσον, με επίγνωση τού υψηλού κινδύνου ενός άτακτου Brexit. Είτε να αντιτεθούν, προκαλώντας εκλογές με πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης.

Ο πρόεδρος της βουλής, Τζον Μπέρκοου έκανε λόγο «συνταγματική εκτροπή» με στόχο την αποτροπή των βουλευτών να αποφασίσουν για το Brexit.

Ποιος ο ρόλος της Βασίλισσας;

Υπαρκτός, πλην περιορισμένος είναι ο ρόλος της βασίλισσας Ελισάβετ, η οποία είθισται να απέχει από την πολιτική.

Τυπικά, όπως και έγινε, η κυβέρνηση υποχρεούτο να ζητήσει την άδειά της για τη διακοπή των εργασιών του κοινοβουλίου κι εκείνη να την εγκρίνει. Θα επρόκειτο για άνευ προηγουμένου «ανταρσία» στην περίπτωση που την απέρριπτε.

Για ποιο λόγο κατέφυγε σε αυτή τη λύση ο Τζόνσον;

Ο Τζόνσον αρνείται μετ’επιτάσεως τους ισχυρισμούς πολλών πως η απόφασή του να κλείσει τη βουλή για πέντε εβδομάδες, είχε στόχο να αποτρέψει τους βουλευτές να βρουν τρόπο να εκτρέψουν τα σχέδιά του για το Brexit.

Ο ίδιος υποστηρίζει πως οι βουλευτές έχουν «άπλετο χρόνο» να συζητήσουν για το Brexit εν όψει της Συνόδου της ΕΕ, στις 17 Οκτωβρίου, επιμένοντας πως ό,τι έκανε, θα του επιτρέψει να «προωθήσει ένα φιλόδοξο νομοθετικό πρόγραμμα προς έγκριση των βουλευτών».

«Θα υπάρξει άπλετος χρόνος στο κοινοβούλιο για να συζητήσουν οι βουλευτές το Brexit και όλα τα άλλα θέματα, άπλετος χρόνος», διαβεβαίωσε χαρακτηριστικά, μιλώντας σε δημοσιογράφους. Όταν ρωτήθηκε αν προσπαθεί να μπλοκάρει τους βουλευτές που θα επιχειρήσουν να αναβάλουν την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, απάντησε: «Αυτό είναι απολύτως αναληθές»

Μπορούν οι βουλευτές να ψηφίσουν κατά της απόφασης;

Όχι. Το κοινοβούλιο ήταν προγραμματισμένο να αναστείλει τις εργασίες του ούτως ή άλλως για τρεις εβδομάδες, από τη δεύτερη εβδομάδα Σεπτεμβρίου. Υπήρχαν δε, προτάσεις οι βουλευτές να καταψήφιζαν αυτή την παύση, ή κάθε προσπάθεια παράτασής της. Παρόλα αυτά, η διακοπή της κοινοβουλευτικής λειτουργίας δεν είναι κάτι που ψηφίζεται από τους βουλευτές κι, ως εκ τούτου, ούτε κάτι που καταψηφίζεται από εκείνους.

Και μετά, τι;

Το κοινοβούλιο λειτουργεί ξανά στις 3 Σεπτεμβρίου κι έπειτα σταματά (η λειτουργία του αναστέλλεται κάποια ημέρα μεταξύ 9ης και 12ης Σεπτεμβρίου), ώστε τα πολιτικά κόμματα να έχουν τον χρόνο να οργανώσουν τα ετήσια συνέδριά τους.

Αν ο Τζόνσον καταφέρει να υπερκεράσει το σκόπελο πιθανής πρότασης μομφής, το κοινοβούλιο επιστρέφει στα καθήκοντά του την 14η Οκτωβρίου – δυόμιση εβδομάδες πριν την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αν οι βουλευτές εγκρίνουν μία πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης πριν τις 10 Σεπτεμβρίου, ενδεχομένως να υπάρξουν πρόωρες εκλογές εντός Οκτωβρίου. 

Οι εξελίξεις διχάζουν

Οι σημερινές εξελίξεις φαίνεται πως δεν δίχασαν μόνο τον πολιτικό κόσμο της Βρετανίας, αλλά και τους πολίτες.

«Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα πολύ βρετανικό πραξικόπημα», σχολίασε ο Τζον ΜακΝτόνελ, ο "υπ' αριθμόν 2" του Εργατικού κόμματος. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι υπέγραψαν μέσα σε λίγες ώρες ένα διαδικτυακό κείμενο εκφράζοντας την αντίθεσή τους, ενώ η λίρα υποχώρησε.

Η Εκκλησία της Αγγλίας προειδοποίησε ότι ένα χαοτικό Brexit θα πλήξει τους φτωχούς, μια ομάδα βουλευτών από διάφορα κόμματα πρότεινε να επιδιωχθεί η επιβολή ασφαλιστικών μέτρων.

Συνθήματα όπως "Ντροπή σας" και "Σταματήστε το πραξικόπημα" ακούστηκαν έξω από το κοινοβούλιο, όπου συγκεντρώθηκαν το απόγευμα περίπου 200 διαδηλωτές, κοντά στις όχθες του Τάμεση, για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Μια διαδήλωση κατά του Τζόνσον οργάνωσε και στο κεντρικό Εδιμβούργο το Ευρωπαϊκό Κίνημα στη Σκωτία.

Μια εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όταν ρωτήθηκε για το θέμα, απέφυγε να πάρει θέση απαντώντας ότι πρόκειται για εσωτερικό ζήτημα του Ηνωμένου Βασιλείου.