Ως απροσδόκητη ώθηση στο αίτημα για επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα χαρακτηρίζουν οι υποστηρικτές της διεκδίκησης στη Βρετανία το κύριο άρθρο των Times που σηματοδοτεί μεταστροφή της γνώμης της ιστορικής εφημερίδας.

Υπενθυμίζεται ότι την Τετάρτη το κύριο άρθρο των Times επισήμαινε ότι «οι καιροί και οι συνθήκες έχουν αλλάξει» και ότι τα Γλυπτά που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο «ανήκουν στην Αθήνα και πρέπει τώρα να επιστραφούν».

Βρετανοί σχολιαστές έκαναν λόγο για «σημαντική στιγμή» στην εξέλιξη του πάγιου ελληνικού αιτήματος, ενώ η μέχρι πρότινος αναπληρώτρια διευθύντρια των Sunday Times Σάρα Μπάξτερ έκανε λόγο για άρθρο που «αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού».

Ο καθηγητής Πολ Κάρτλετζ, κάτοχος της έδρας Ελληνικού Πολιτισμού Α.Γ. Λεβέντη στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και Αντιπροέδρος της Βρετανικής Επιτροπής αλλά και του Διεθνούς Συνδέσμου για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, εξήγησε στο ΚΥΠΕ τη σημασία του άρθρου.

«Για μένα είναι αρκετά μεγάλη έκπληξη. Η εφημερίδα είναι μία από τις παλαιότερες μας. Ιδρύθηκε στα 1780 και έχει κυκλοφορία περίπου 400.000 φύλλων την ημέρα και περίπου 15 εκ. φύλλων το μήνα. Είναι μια εφημερίδα οι απόψεις της οποίας είναι ας πούμε κεντροδεξιές και αντιπροσωπεύουν αυτό που κάποιος ίσως να αποκαλούσε «το κατεστημένο», δηλαδή μορφωμένους, αποφοίτους πανεπιστημίου επαγγελματίες που κατά κανόνα τη διαβάζουν. Τυπικά, η εντύπωσή μου είναι πως πολλοί άνθρωποι με αυτό το υπόβαθρο που διαβάζουν τους Times για την ακρίβεια υποστηρίζουν τη διατήρηση των Μαρμάρων στο Βρετανικό Μουσείο - για διάφορους λόγους, εν μέρει νομικούς, εν μέρει πολιτισμικούς κ.ο.κ. Δε θεωρούν ότι πρέπει να πάνε πίσω. Αλλά, αυτό το κύριο άρθρο στους Times υποδεικνύει για μένα ότι αντανακλά ένα διογκούμενο ρεύμα γνώμης, μία πραγματική αλλαγή, θα μπορούσαμε ακόμα και να πούμε ριζική αλλαγή, στις απόψεις (για τα Γλυπτά)».

Σύμφωνα με τον Βρετανό καθηγητή αυτό το ρεύμα αλλαγής της κοινής γνώμης έχει υποδαυλιστεί από τη στάση άλλων πρώην αποικιοκρατικών χωρών. 

«Νομίζω ότι αυτό που το προκάλεσε στα αλήθεια ήταν που οι Γάλλοι είπαν πως θα πρέπει να επανορθώσουν τη ζημιά που έκαναν με την αποικιοκρατία, αποκαθιστώντας στα διάφορα πρώην γαλλικά εδάφη της Αφρικής διάφορα τεχνουργήματα. Αυτό ασφαλώς ήγειρε συζήτηση για την επιστροφή των Μπρούτζινων του Μπενίν στη Νιγηρία, τα οποία οι Βρετανοί έκλεψαν, χωρίς καμία αμφιβολία. Το ζήτημα με τον Έλγιν, με τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, είναι ένα πολύ πιο περίπλοκο ζήτημα, τόσο από νομική άποψη όσο και ιστορικά. Για το λόγο αυτό η μετατόπιση της γνώμης των Times για μένα συνιστά έκπληξη και μία πολύ καλοδεχούμενη έκπληξη».

Το άρθρο των Times επικαλείται το κύριο ηθικό επιχείρημα, δηλαδή ότι τα Γλυπτά συνιστούν μοναδική περίπτωση ως μέρος ενός σπάνιου καλλιτεχνικού συνόλου. Θεωρεί ο καθηγητής Κάρτλετζ ότι αυτό το επιχείρημα έχει πλέον εδραιωθεί στη βρετανική κοινή γνώμη;

«Ειλικρινά το ελπίζω. Επισημαίνετε το πιο σημαντικό σημείο της δικής μας οπτικής, δηλαδή της Βρετανικής Επιτροπής και των διεθνών συνδέσμων, ότι ο Παρθενώνας είναι ένα μοναδικό κτίσμα. Η ελληνική κυβέρνηση δεν ζητά καν την επιστροφή της πολύ διάσημης Καρυάτιδας στο Ερέχθειο. Είναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι η ελληνική κυβέρνηση θέλει όλα όσα πήρε ο Έλγιν να επιστραφούν στην Αθήνα. Η εκστρατεία είναι συγκεκριμένα για τον Παρθενώνα, λόγω της μοναδικότητας του. Ακόμα παραμένει στην Ακρόπολη, ασφαλώς σε ερειπωμένη κατάσταση, σε ορατή θέα από το Νέο Μουσείο Ακρόπολης με την ειδική αίθουσα έκθεσης (των Γλυπτών) ευθυγραμμισμένη με τον Παρθενώνα και όπως εμείς πιστεύουμε με ιστορικά, επιστημονικά ακριβή έκθεση των Γλυπτών".

Για όλους αυτούς τους λόγους, συνέχισε, "χαιρόμαστε παρά πολύ που αυτό το κύριο άρθρο, αν και εσφαλμένα χρησιμοποιεί τη φράση Ελγίνεια Μάρμαρα που είναι πολύ ευρεία, παρόλα αυτά επισημαίνει αυτό το καίριο μοναδικό σημείο. Κάτι που ασφαλώς σημαίνει ότι αυτή η ιδιαίτερη υπόθεση δε συνεπάγεται απαραιτήτως επιπτώσεις για οποιοδήποτε άλλο έκθεμα στο Βρετανικό Μουσείο».

Ο καθηγητής Κάρτλετζ δεν παρασύρεται, παρόλα αυτά, αναγνωρίζοντας ότι η διεκδίκηση των Γλυπτών είναι μια εκστρατεία που έχει ακόμα πολύ χρόνο να διανύσει.

«Είμαι αισιόδοξος αλλά μόνο πιο μακροπρόθεσμα. Για δύο λόγους. Πρώτον, δεν έχουμε ακόμα εντοπίσει κάποιον στο τωρινό (βρετανικό) κοινοβούλιο ή στην κυβέρνηση που θα ήταν πρόθυμος να σηκωθεί και να υποστηρίξει και να προτείνει την επανένωση. Κατά δεύτερον, η βρετανική κυβέρνηση, όπως η κυπριακή, όπως η ελληνική, έχει άλλα πιο άμεσα επείγοντα ζητήματα να αντιμετωπίσει. Όπως γνωρίζετε, όταν κάνεις μια κοινοβουλευτική εκστρατεία πρότασης μέτρων, παίρνει πάρα πολύ χρόνο και ο χρόνος είναι χρήμα. Ως εκ τούτου, πρέπει να θέσουμε προτεραιότητες. Για την ώρα, η κατάσταση με την Covid είναι τόσο κακή σε αυτήν εδώ τη χώρα που δεν έχουμε αμφιβολία ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε πριν η κυβέρνηση μπορέσει να στρέψει την προσοχή της σε οτιδήποτε άλλο, όπως το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα».

ΚΥΠΕ