Πολλές συζητήσεις, σχόλια και διαφορετικές απόψεις προκάλεσε η προ ημερών δήλωση του Υπουργού Ενέργειας στην Επιτροπή Εμπορίου της Βουλής ότι μελετάται το θέμα για να γίνονται εντατικοί έλεγχοι σε αυτοκίνητα στα οδοφράγματα για να διαφανεί η ποιότητα των καυσίμων τους μετά και την εφαρμογή της οδηγίας για πρόσμιξη των καυσίμων με βιοκαύσιμα.

Έτσι θα ξεκαθαρίζει και το ποιοι προμηθεύονται καύσιμα από τα κατεχόμενα και θα επιβάλλονται πρόστιμα και για ρύπανση του περιβάλλοντος, πέραν από το πρόστιμο για παραβίαση του κανονισμού της πράσινης γραμμής. 

Η offsite αναζήτησε περισσότερες πληροφορίες για το θέμα το οποίο ομολογουμένως είναι λίγο πολύπλοκο. 

Κατ’ αρχάς τα θέμα ‘’καύσιμα από τα κατεχόμενα’’ έχει δύο πτυχές. Μπορούμε να πούμε ότι η παρανομία ουσιαστικά είναι διπλή αφού όπως προαναφέραμε το ένα ζήτημα είναι τα βιοκαύσιμα και το άλλο είναι η παραβίαση του κανονισμού της πράσινης γραμμής.

Πάμε να τα εξηγήσουμε πιο αναλυτικά:

- Πρώτον/ Παραβίαση κανονισμού της πράσινης γραμμής

Όπως επιβεβαιώνει λοιπόν στην offsite αρμόδια πηγή, όσοι βάζουν καύσιμα από τα κατεχόμενα παρανομούν έτσι κι ‘αλλιώς,  αφού παραβιάζουν τον κανονισμό της πράσινης γραμμής. Τα καύσιμα/πετρελαιοειδή δεν εντάσσονται στα προϊόντα για τα οποία επιτρέπεται η μεταφορά από και προς τα κατεχόμενα. 

Άρα έτσι κι αλλιώς όσοι βάζουν στο αυτοκίνητο τους καύσιμα από κατεχόμενα, ήδη παρανομούν, ανεξαρτήτως του θέματος που προέκυψε με τα βιοκαύσιμα.

Παρά το γεγονός όμως ότι παλαιότερα υπήρχε οδηγία για εντατικούς ελέγχους στα οδοφράγματα από το Τμήμα Τελωνείου για το συγκεκριμένο θέμα, για διάφορους λόγους ειδικοί έλεγχοι για καύσιμα δεν γίνονται, ή καλύτερα δεν γίνονται όπως πρέπει. 

Μέσα στο καλοκαίρι του 2018, για κάποια περίοδο το Τμήμα Τελωνείων προχώρησε σε εντατικούς ελέγχους στα οδοφράγματα και καταγγέλθηκαν αρκετοί  οδηγοί. Μάλιστα το Τμήμα Τελωνείων με ανακοίνωση του τότε ξεκαθάρισε ότι η μεταφορά πετρελαιοειδών και καυσίμων από τα κατεχόμενα αποτελεί αδίκημα.

Στην ανακοίνωσή του, το Τμήμα Τελωνείων σημείωνε ότι: ''ο περί Φόρων Κατανάλωσης Νόμος αρ. 91 (1) του 2004 παρέχει την εξουσία στους λειτουργούς του να σταματούν και ερευνούν οποιοδήποτε όχημα και να λαμβάνουν δείγματα για σκοπούς εργαστηριακού ελέγχου, με σκοπό να κατακρατήσουν ή κατάσχουν προϊόντα που υπόκεινται σε φόρο κατανάλωσης, ο οποίος δεν έχει καταβληθεί. Η εν λόγω εξουσία επεκτείνεται και στο ίδιο το όχημα, το οποίο υπόκειται σε κατάσχεση, ενώ το εμπλεκόμενο πρόσωπο είναι ένοχο αδικήματος''.

Οι έλεγχοι όμως σύντομα περιορίστηκαν και όπως πληροφορούμαστε από αρμόδια πηγή, πλέον καταγγέλονται μόνο κάποιες εξόφθαλμες περιπτώσεις ή περιπτώσεις που διαπιστώνεται ξεκάθαρα ότι γίνονται για λόγους εμπορίου. 

Δεν γίνεται δηλαδή ειδικός έλεγχος για τα καύσιμα σε όλα τα αυτοκίνητα. 

Ένας από τους λόγους π.χ. είναι η έλλειψη προσωπικού αφού για να γίνει ένας τέτοιος έλεγχος πρέπει σημαντικός αριθμός υπαλλήλων να είναι 24 ώρες το 24ωρο στα οδοφράγματα και να ελέγχουν όλα τα αυτοκίνητα που μπαίνουν και βγαίνουν από τα κατεχόμενα. Φυσικά ίσως ο σημαντικός λόγος είναι πολιτικός αφού αν ήθελε η κυβέρνηση να δει με μεγαλύτερη αυστηρότητα το όλο θέμα προφανώς και θα έβρισκε τους τρόπους.

Γίνονται πάντως μερικές καταγγελίες αλλά όχι συχνά. Τονίζουμε ότι πρόστιμο μπορεί να επιβληθεί είτε για καύσιμα στην δεξαμενή καυσίμων (ντεπόζιτο) είτε σε ξεχωριστά δοχεία. 

Πόσο είναι το πρόστιμο

Όσον αφορά το πρόστιμο, αυτό ανέρχεται στα 4 ευρώ το λίτρο για το καύσιμο που υπολογίζεται ότι μεταφέρεται από τα κατεχόμενα. Αν δηλαδή κάποιος υπολογιστεί ότι έβαλε στο αυτοκίνητο του ή μεταφέρει σε ξεχωριστό δοχείο 25 λίτρα καύσιμο, τότε το πρόστιμο θα ανέρχεται στα 100 ευρώ.  Σε περίπτωση που οδηγός αρνηθεί να πληρώσει το ποσό, θα γίνεται κατάσχεση του αυτοκινήτου  του.

Μπορεί πάντως το πρόστιμο να είναι κατά πολύ μεγαλύτερο αφού  προνοούνται μέγιστες ποινές για κάθε αδίκημα, με παρέμβαση και του Διευθυντή του Τμήματος Τελωνείων.

 - Δεύτερον/Βιοκαύσιμα

Το έτερο ζήτημα που προκύπτει με τα καύσιμα από τα κατεχόμενα δημιουργείται με την εφαρμογή της οδηγίας για πρόσμιξη πιστοποιημένων βιοκαυσίμων στα συμβατικά καύσιμα για να επιτευχθούν οι περιβαλλοντικοί στόχοι ΑΠΕ της Κυβέρνησης. Επειδή λοιπόν στα κατεχόμενα δεν εφαρμόζεται η πρόσμιξη βιοκαυσίμων με τα συμβατικά καύσιμα, όποιος βάζει καύσιμα από πρατήρια στις κατεχόμενες περιοχές, ουσιαστικά παρανομεί μολύνοντας το περιβάλλον αφού δεν ακολουθεί την οδηγία της Κ.Δ.  για χρήση βιοκαυσίμων. Ως εκ τούτου θα του επιβάλλεται πρόστιμο εάν και εφόσον δοθεί οδηγία από την Κυβέρνηση φυσικά και τα αρμόδια υπουργεία. Το ύψος του προστίμου εάν και εφόσον εφαρμοστεί η οδηγία δεν έχει ξεκαθαρίσει.

Άρα λοιπόν το ζήτημα είναι διπλό. Ο κ. Λακκοτρύπης ανέφερε στις 21/1 ότι  θα γίνονταν συσκέψεις με το Τμήμα Τελωνείων και το Υπουργείο Εξωτερικών ώστε να εξευρεθούν τρόποι για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και να αρχίσουν έλεγχοι. Όπως πληροφορείται η offsite ήδη έγινε μία σύσκεψη με εμπλεκόμενους φορείς χωρίς ωστόσο να γίνει γνωστό το αποτέλεσμα της. 

Ποιοι εμπλέκονται / Τα θέματα που προκύπτουν

- Τμήμα Τελωνείων - Υπ. Οικονομικών

Τους ελέγχους στα οδοφράγματα διενεργεί το Τμήμα Τελωνείων που υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών. Μπορεί π.χ. υπάλληλοι του Τελωνείου να ελέγχουν τους δείκτες καυσίμων των αυτοκινήτων που εισέρχονται στα κατεχόμενα και με την επιστροφή τους στις ελεύθερες περιοχές να γίνεται ξανά έλεγχος για να διαφανεί εάν και πόσο καύσιμα προμηθεύτηκε από τα κατεχόμενα. Έτσι εάν υπάρξει απόφαση για εντατικούς ειδικούς ελέγχους σε όλα τα αυτοκίνητα και επιβολή προστίμων, ανάλογα οι υπάλληλοι του Τμήματος Τελωνείου θα προχωρούν σε καταγγελίες και πρόστιμα. Όπως προαναφέραμε όμως, για να γίνει κάτι τέτοιο ο αριθμός των υπαλλήλων στα οδοφράγματα θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά. 

Υπηρεσία Ενέργειας - Υπουργείο Ενέργειας 

Έλεγχοι για την ποιότητα των καυσίμων μπορούν να γίνονται και από το Τμήμα Ελέγχου Ποιότητας Πετρελαιοειδών και Καυσίμων, της Υπηρεσίας Ενέργειας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Θα χρειαστεί σε κάθε οδόφραγμα π.χ. ένα συνεργείο με 3-4 άτομα από την συγκεκριμένη υπηρεσία για να λαμβάνει δείγματα από τα αυτοκίνητα. Θα στέλνονται για έλεγχο και θα αναμένεται το αποτέλεσμα. Προκύπτουν φυσικά πρακτικά ζητήματα αφού πέραν από τον σημαντικό αριθμό προσωπικού που θα χρειαστεί, είναι και το πότε θα γίνονται γνωστά τα αποτελέσματα, αν θα γίνεται κατάσχεση του αυτοκινήτου κτλ.

Υπουργείο Εξωτερικών/Κυβέρνηση

Το θέμα ίσως πάνω απ’ όλα είναι πολιτικό. Σε μια περίοδο που γίνονται προσπάθειες για επανέναρξη του συνομιλιών για το κυπριακό, σε μια περίοδο που διεθνείς κολοσσοί στον τομέα της ενέργειας πάνε κι’ έρχονται για το κυπριακό Φυσικό Αέριο ενώ και τα τουρκικά γεωτρύπανα βολτάρουν στην Κυπριακή ΑΟΖ, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τις αντιδράσεις που πιθανόν να προκύψουν από μια πιθανή απόφαση για ελέγχους και πρόστιμα για τα καύσιμα από τα κατεχόμενα. Επιπλέον εάν γίνονται αυστηροί έλεγχοι σαφώς και θα προκύψει και κομφούζιο στα οδοφράγματα αφού οι έλεγχοι είναι χρονοβόροι. Έτσι η διακίνηση θα είναι δύσκολη και θα δημιουργηθούν προβλήματα.

Τον Ιούνιο του 2018, όταν εντατικοποιήθηκαν για κάποιο διάστημα οι έλεγχοι όπως προαναφέραμε, η Κυβέρνηση σε ανακοίνωση της ξεκαθάρισε ότι ‘’σε καμία περίπτωση δεν στοχεύει ούτε και πρόκειται να παρεμποδίσει τη διακίνηση των απλών πολιτών. Πολιτική του κράτους είναι να μπορούν οι πολίτες να διακινούνται σε όλη την επικράτεια της Δημοκρατίας, τηρουμένων των όσων προβλέπονται από τον ειδικό ‘Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής’. Τυχόν έλεγχοι που γίνονται από κρατικές υπηρεσίες, σχετικά με τη διακίνηση καυσίμων -όπως και άλλων προϊόντων- θα αφορούν μόνο στην αποτροπή της παράνομης εμπορίας''.

Αν άλλαξε κάτι από τότε και με τα νέα δεδομένα λόγω των βιοκαυσίμων θα διαφανεί στην πορεία. Πάντως αξίζει να αναφέρουμε ότι η offsite πληροφορείται ότι δόθηκαν οδηγίες σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να μην προβαίνουν σε δηλώσεις για το συγκεκριμένο ζήτημα έως ότου ξεκαθαρίσει το τι τελικά θα γίνει. 

Οι απώλειες των 88 εκατ. Ευρώ και το θέμα «ηθικής»

Ως εκ τούτο το ζήτημα δεν είναι απλό αλλά σοβαρό και πολύπλευρο. Όπως όμως σοβαρές είναι και οι απώλειες που είχε το κράτος το 2019 αφού σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών, από τις αγορές καυσίμων από τα κατεχόμενα τα κρατικά ταμεία έχασαν 88.031.141 ευρώ. Σαφώς και είναι ένα σημαντικό ποσό το οποίο και θα ληφθεί υπόψη στις διαβουλεύσεις που γίνονται.  

Παράλληλα, μερίδα πολιτών εντάσσει το όλο ζήτημα και στο πλαίσιο της «ηθικής» υποστηρίζοντας πως η αγορά καυσίμων (όπως άλλωστε και άλλων προϊόντων) είναι οικονομική αιμοδότηση του ψευδοκράτος και Αττίλα . Από την άλλη βεβαίως υπάρχουν και οι πολίτες που υποστηρίζουν ότι από τη στιγμή που οι αγορές από τα κατεχόμενα επιτρέπονται, δεν θα έπρεπε να εγείρονται τα οποία ζητήματα. 

Προς το παρόν… αναμονή

Το τι θα γίνει τελικά δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα. Αναμένεται να γίνουν περαιτέρω συσκέψεις και διαβουλεύσεις για το θέμα για να ξεκαθαρίσει εάν επιθυμεί η Κυβέρνηση τελικά να γίνονται εντατικοί έλεγχοι και αν ναι ποιοι τελικά και πώς θα τους κάνουν. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις και αν προκύψουν νεότερα θα επανέλθουμε.