Εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και Κυπριακό, η κατάσταση στο εσωτερικό, επερχόμενες εκλογές και ενέργεια σε ανάλυση διεθνολόγων στη Βουλή

Ενώπιον της επιτροπής εξωτερικών της Βουλής βρέθηκαν την Τρίτη οι διεθνολόγοι Κωνσταντίνος Αδαμίδης, Ζήνωνας Τζιάρρας και Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, σε ανοικτή συζήτηση, ανάλυση και ανταλλαγή απόψεων για την εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Τουρκία ενόψει και των εκλογών το 2023, για την εξωτερική της πολιτική και την όξυνση στην ρητορική της, για το Κυπριακό και την ενέργεια αλλά και για την στρατιωτική της αυτονομία.

Η αυτεπάγγελτη εξέταση έγινε ύστερα από εισήγηση του Προέδρου της επιτροπής Χάρη Γεωργιάδη, ο οποίος μίλησε για χρήσιμο διάλογο τον οποίο καθιέρωσε η επιτροπή ο οποίος θα έχει και συνέχεια.

Σημείωσε ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό οι πολιτικοί να κτίζουν γέφυρες επικοινωνίας με τους επιστήμονες τονίζοντας ότι η άνευ προηγουμένου ρητορική όξυνση της Τουρκίας, τα όσα ανησυχητικά καταγράφονται στις σχέσεις της με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και άλλα κράτη επιβάλλουν την επιστημονική και εις βάθος ανάλυση.

Στρατιωτική αυτονομία Τουρκίας και ο ρόλος των πληροφοριακών επιχειρήσεων

Ο Δρ Κωνσταντίνος Αδαμίδης στην τοποθέτησή του ανέφερε ότι η Τουρκία για να προωθήσει τον αναθεωρητισμό και τον επεκτατισμό της και να πετύχει σε αυτά τα πεδία, θέλει αφορμές για νομιμοποίηση και ως εκ τούτου επικαλείται θέματα ασφαλείας και ευαίσθητα θέματα. Η εθνική ασφάλεια, συνέχισε, οδηγεί σε πορεία που αφορά στρατιωτικοποίηση και γίνεται ανθρωποκεντρική κάτι που αποδεικνύεται με την πολιτική του Ερντογάν. Μίλησε για διπλωματία που είναι υπό την απειλή βίας και αλλάζει μορφή.

Σύμφωνα με τον κ. Αδαμίδη στην πολιτική του αναθεωρητισμού επιβάλλεται να υπάρχει ένα περιβάλλον που τον επιτρέπει και αν δεν υπάρχει τότε το δημιουργείς, πχ γκριζάρισμα περιοχών. Επιβάλλεται παράλληλα να υπάρχει αξιοπιστία και δυνατότητα και προθυμία του κράτους να αναθεωρεί κάτι που η Τουρκία έχει.

Ανέφερε επίσης πως η Τουρκία νοιώθει ότι είναι υπό συνεχή απειλή στο εσωτερικό και το εξωτερικό και βλέπει με καχυποψία γείτονες και συμμάχους της, ιδιαίτερα κράτη όπως το Ισραήλ και πρόσθεσε πως δεν είναι τυχαίες οι δηλώσεις κατά του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ και η ρητορική για στρατιωτικοποίηση νησιών. Σημείωσε επίσης πως η Τουρκία μεταφέρει αυτές τις απειλές πιο μακριά από την περιοχή της, όλο και πιο έξω.

Ο κ. Αδαμίδης είπε ακόμη ότι δεν έκρυψε ποτέ τις ηγεμονικές της βλέψεις και έχει αποκτήσει αυτονομία που της επιτρέπει να δρα όχι μόνο στο έδαφος, αλλά και στον αέρα, στη θάλασσα , μέσω drones, με cyber μορφή και στο διάστημα. Αυτά, σημείωσε, προκύπτουν από την ενδυνάμωση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας που έχει πλέον δυνατότητα για αυτόνομες επεμβάσεις, για εξαγωγές όπλων κλπ.

Στην τοποθέτησή του ο κ. Αδαμίδης μίλησε και για τις πληροφοριακές επιχειρήσεις με στόχο να κερδηθεί η μάχη της πληροφόρησης και επικοινωνίας με μορφές και μέσα που άλλαξαν και που πλέον αγγίζουν το λεγόμενο "information warfare".

Η πληροφόρηση και η εργαλειοποίησή της, είπε, πολλαπλασιάζει το αίσθημα της ανασφάλειας ανάμεσα στους απλούς πολίτες που διερωτώνται αν πράγματι η ΕΕ μπορεί να τους παρέχει ασφάλεια, έχουν αμφιβολίες για το κράτος δικαίου και εν τέλει δημιουργούνται αμφιβολίες για το ποιος έχει δίκαιο.

Ανέφερε επίσης πως οι πληροφοριακές επιχειρήσεις γίνονται συνήθως κατά τη διάρκεια και μετά από μια σύγκρουση αλλά και συχνά πριν γίνει μια σύγκρουση και αυτό είναι το λεγόμενο "grey zone tactic", δηλαδή το γκριζάρισμα περιοχών που οδηγεί σε πίεση και εκμετάλλευση ρηγμάτων πχ στο μεταναστευτικό, σε θέματα ρατσισμού κλπ. Ανέφερε εξάλλου ότι αυτές οι επιχειρήσεις γίνονται με τη χρήση ντόπιων των λεγόμενων "useful idiots".

Ποια τα μετεκλογικά σενάρια, εκλέγεται ξανά ο Ερντογάν;

Ο Δρ Ζήνωνας Τζιάρρας στην δική του ανάλυση μίλησε για τον διεθνή προσανατολισμό της Τουρκίας ο οποίος στην νέα εποχή είναι ο λεγόμενος Ερντογανισμός .

Ανέφερε ότι ο Ερντογάν θέλει να έχει επιρροή σε ξένα εδάφη και κάνει την λεγόμενη διαμερισματοποίηση των διεθνών σχέσεων δηλαδή έχει σχέσεις σε θετικούς τομείς συνεργασίας με στόχο οι άλλοι τομείς να μην επηρεάζονται και αντιπροτείνει μια νέα σχέση με τη Δύση, βασισμένη στο «αφού σας εξυπηρετώ, δεν χρειάζεται κιόλας να σας ακολουθώ».

Σημείωσε ακόμη πως ο Ερντογάν έχει ανάγκη τους εθνικιστές και συνεργάζεται μαζί τους και τους εξυπηρετεί.

Για τις εκλογές το 2023 εκτίμησε ότι αν γίνουν τελικά, οι προοπτικές επανεκλογής του είναι δυσοίωνες και τα ποσοστά δημοφιλίας του χαμηλά. Σύμφωνα με τον κ. Τζιάρρα, σε μια τέτοια περίπτωση γίνεται αναπαραγωγή κρίσεων και αυτό ίσως να είναι κεντρικό στην προεκλογική εκστρατεία του Ερντογάν.

Για τις απειλές κατά της Ελλάδας και την κρίση εκτίμησε ότι ίσως καταστεί αναγκαίο να υπάρξει μια επιχείρηση αλλά όχι πλήρης, αλλά μια κρίση παρόμοια με αυτήν του 2020 με το ερευνητικό σκάφος στο Καστελόριζο με στόχο την συσπείρωση εθνικιστικών ψήφων. Ανέφερε εξάλλου ότι το πλαίσιο της Γαλάζιας Πατρίδας του Ερντογάν είναι πολύ διαφορετικό από αυτό του κεμαλιστικού καθεστώτος στην ανατολική Μεσόγειο.

Εκτίμησε ότι το σενάριο επανεκλογής, αν υπάρξει, δεν θα συμβεί με νόμιμο ακριβώς τρόπο, θα υπάρξει νοθεία και αναμένεται να δούμε σε ποιο βαθμό και πως θα δράσει η αντιπολίτευση και τι κρίση θα υπάρξει στο εσωτερικό.

Για το σενάριο εκλογής της αντιπολίτευσης ο κ. Τζιάρρας είπε ότι υπάρχει πρόβλημα διάσπασης στην αντιπολίτευση και θα πρέπει τα διάφορα κόμματα, Ρεπουπλικανικό και Καλό Κόμμα και άλλα μικρότερα να συνασπιστούν. Ερώτημα παραμένει, είπε, και το καταπόσο το φιλοκουρδικό κόμμα θα πάει μαζί τους και αν αυτό θα το επιτρέψει ο Ερντογάν.

Επειδή δεν υπάρχουν διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξελίξεις

Η Άννα Προκοπίου Κουκκίδη η οποία εργάζεται τον τελευταίο καιρό σε μια μελέτη που θα δημοσιοποιηθεί τους επόμενους μήνες διευκρίνισε ότι μιλά καθαρά προσωπικά και με βάση τα όσα η ίδια έχει αποκρυσταλλώσει από την έρευνά της.

Ανέφερε ότι αυτό που λέγεται ότι πριν τελειώσουν οι εκλογές στην Τουρκία δεν αναμένονται εξελίξεις,, εμείς δεν πρέπει να μας οδηγεί να εφησυχάσουμε εξηγώντας ότι το στάτους κβο δεν είναι στατικό, τα πάντα μεταβάλλονται, γίνονται κινήσεις έστω και αν δεν γίνονται διαπραγματεύσεις. Τόνισε χαρακτηριστικά ότι δεν γίνεται να κολυμπάμε αμέριμνα στον ποταμό και ξαφνικά να βρεθούμε σε καταρράκτη.

Η κ. Κουκκίδη είπε ότι δεν μπορούμε να πούμε με σαφήνεια που στέκονται στην Τουρκία γιατί έχουμε διαφορετικές απόψεις και εντός της χώρας και δεν πρέπει όταν λέμε Τουρκία, να εννοούμε ένα πράγμα.

Πρόσθεσε ότι σημαντικός παράγοντας στα κατεχόμενα είναι ο διαπραγματευτής Ολγκιούν ο οποίος έχει σκληρή στάση, ήταν διαπραγματευτής του Ντενκτάς και έχει πρωταρχικό ρόλο και λόγο για το Κυπριακό.

Ανέφερε επίσης ότι πρέπει να υπάρξει προβληματισμός για το τι εννοούν όταν λένε λύση δύο κρατών και ότι γι’ αυτούς σημαντική είναι η αναγνώριση και αυτό είναι το ζητούμενο. Σύμφωνα με την κ. Κουκκίδη ενώ η Τουρκία λέει ότι δεν επιστρέφει στο τραπέζι χωρίς αυτή τη λύση (των δύο κρατών) ίσως, κατά την άποψή της, να υπάρχουν παράθυρα ευκαιρίας, λέγοντας ότι ενδεχομένως η κυριαρχική ισότητα πάλι να παραπέμπει σε δύο κράτη.

Όταν λένε δύο κράτη, σημείωσε, ίσως να μην είναι δύο ανεξάρτητα κράτη που εννοούν, αλλά αναβάθμιση της δικής τους πλευράς. Εξέφρασε εξάλλου την εκτίμηση ότι είναι μειωμένες οι πιθανότητες να πάμε πίσω σε διαπραγματεύσεις για συνολική διευθέτηση και ότι την τουρκική πλευρά δεν την ενδιαφέρει πλέον η συνολική διευθέτηση, αλλά ίσως κάποια δήλωση από τα ΗΕ για κυριαρχική ισότητα και η αναγνώριση πραγματικοτήτων που δεν θα είναι όμως νομική. Όλα αυτά, είπε, πρέπει να προβληματίσουν.

Σύμφωνα με την κ. Κουκκίδη δεν είναι σημαντική η ποσότητα ΦΑ στην Κύπρο για  την Τουρκία αλλά σημασία έχει για αυτήν να μην αποφασίζουν για την ενέργεια μόνο οι Ε/κ αλλά οι «δύο λαοί».

Το σημαντικό γι’ αυτούς, είπε, είναι να είναι παίκτες στο παιγνίδι της Κύπρου και να παίξουν στο γήπεδο της ανατολικής Μεσογείου. Ανέφερε επίσης στην τοποθέτησή της ότι μετά τις συμφωνίες του Αβραάμ βλέπουμε να παραμερίζεται το Παλαιστινιακό, να υπάρχει μια νέα είδους επαναπροσέγγιση και η τάση της Τουρκίας είναι να δημιουργεί συνέργεια. Έθεσε προς προβληματισμό το καταπόσο πρέπει να σκεφτούμε το ΝΑΤΟ και ότι με ένταξη μπορούν ίσως να κτιστούν εξισώσεις σε περιφερειακό επίπεδο και εκεί να δούμε πως θα εξελιχθεί το Κυπριακό.

Για το σενάριο ενσωμάτωσης των κατεχομένων είπε πως το στάτους κβο μας οδηγεί σιγά-σιγά στην ενσωμάτωση και ότι πρακτικά αυτό συμβαίνει. Η κ. Κουκκίδη εξέφρασε την εκτίμηση ότι οι  αντιστάσεις των Τ/κ θα καμφθούν και σημείωσε πως η προσάρτηση είναι νομικός όρος, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι δεν προχωρά η ενσωμάτωση.

Εκτίμησε εξάλλου ότι από την προσάρτηση δεν έχει κάτι να κερδίσει η Τουρκία γιατί οι φυσικοί πόροι είναι στη δική μας πλευρά και θα χάσουν την πρόσβαση άρα λογικά, πρόσθεσε, αυτό το σενάριο δεν τους συμφέρει, ωστόσο δεν μπορούμε να αποκλείσουμε οτιδήποτε.

Για το Βαρώσι είπε ότι αυτό είναι το δυνατό διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια της Τουρκίας και ο μεγάλο άσος αλλά το ερώτημα παραμένει για το τι ακριβώς σχεδιάζει να κάνει.

Είπε εξάλλου ότι πρέπει να προβληματίσει το κάλεσμα Ερντογάν στους Βαρωσιώτες να πάνε στην «επιτροπή ακίνητης ιδιοκτησίας» των κατεχομένων και να επιστρέψουν στα σπίτια τους υπό Τ/κ διοίκηση και κατά πόσο αυτό είναι ένας εκφοβισμός. Κατέληξε λέγοντας ότι πολλά γίνονται στο Κυπριακό και δεν πρέπει να λέμε ότι δεν γίνεται κάτι γιατί απουσιάζουν οι συνομιλίες.

Μετά τις τοποθετήσεις οι Βουλευτές έθεσαν ερωτήματα μεταξύ άλλων σε σχέση με το Κυπριακό και τη λύση δύο κρατών και την κυριαρχική ισότητα όπως την εννοεί η τουρκική πλευρά, το γεωπολιτικό ρόλο  της Τουρκίας, την απειλή για ενσωμάτωση των κατεχομένων, τις σχέσεις ΕΕ -Τουρκίας, το καταπόσο η Τουρκία όντως νιώθει ότι απειλείται, αν η πολιτική θα αλλάξει με απομάκρυνση του Ερντογάν από την εξουσία , την σύγκρουση Ελλάδας -Τουρκίας , τα ενεργειακά και τη στάση ΝΑΤΟ και των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.

ΚΥΠΕ