Λίγες ώρες μετά αφότου το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έστειλε ξεκάθαρα μηνύματα προς την Τουρκία για τις προκλητικές της ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα προχωρούσε στην έκδοση Navtex για το πλωτό γεωτρύπανο Fatih (Πορθητής). 

Η πλεύση του τουρκικού πλοίου ξεκίνησε την Παρασκευή 3/5 και θα ολοκληρωθεί στις 3 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με την ναυτική οδηγία της Τουρκίας, ο «Πορθητής» θα κάνει γεώτρηση σε σημείο που βρίσκεται 60 χιλιόμετρα δυτικά της Πάφου, στο ύψος του Αγίου Γεωργίου Πέγειας.

Την ίδια ώρα, στα ανοιχτά της Κύπρου πλέει ανενόχλητο και το τουρκικό  ερευνητικό σκάφος Barbaros για έρευνες στα οικόπεδα 1, 8, 9, 12, μετά από τις παράνομες άδειες που παραχώρησε το ψευδοκράτος στην τούρκικη κρατική Εταιρεία ΤΡΑΟ.

Τις επιδιώξεις της Τουρκίας, καθώς και τον κίνδυνο ενός «θερμού» καλοκαιριού στην Κυπριακή ΑΟΖ, σχολιάζουν στην Offsite οι διεθνολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες, κ. Μιχάλης Κοντός και ο κ. Χαράλαμπος Χρυσοστόμου. 

Ο κ. Κοντός επισημαίνει ότι «στόχος (της Τουρκίας) είναι, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, να εξαναγκαστεί η Λευκωσία και οι εταιρείες που συνεργάζονται μαζί της να υπαναχωρήσουν από το γεωτρητικό τους πρόγραμμα ή να τεθεί αυτό υπό διαπραγμάτευση με την Τουρκία και το ψευδοκράτος». Τονίζει ακόμα ότι «σε περίπτωση που η Τουρκία μέσα στο καλοκαίρι επιλέξει να αυξήσει δραματικά την ένταση χωρίς να υπάρξει το ανάλογο αντιστάθμισμα, τότε η στοχοθεσία της Λευκωσίας θα τεθεί σε κίνδυνο».  

Ο κ. Χρυσοστόμου επισημαίνει ότι η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα και να γκριζάρει την περιοχή όπως κάνει διαχρονικά και στα νησιά του Αιγαίου. Σημειώνει επίσης ότι οι τριμερείς συνεργασίες και τα άλλα μέτρα που έλαβε η Λευκωσία δεν έχουν λειτουργήσει αποτρεπτικά στους τουρκικούς σχεδιασμούς.

Πιο κάτω παραθέτουμε πιο αναλυτικά της τοποθετήσεις των δύο έγκριτων ειδικών στην Offsite.  

Διαβάστε επίσης: Αυστηρή ανακοίνωση Μογκερίνι σε Τουρκία για κυπριακή ΑΟΖ

«Δεν λειτούργησαν αποτρεπτικά οι Τριμερείς»

Σύμφωνα με τον διεθνολόγο, Χαράλαμπο Χρυσοστόμου, η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει ένταση στην περιοχή και τετελεσμένα γεγονότα όσον αφορά τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κύπρου. Επιπλέον, όπως επισημαίνει ο κ. Χρυσοστόμου, η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει προβλήματα και δυσκολίες και αν είναι δυνατόν να αναστείλει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς των χωρών της νοτιανατολικής Μεσογείου.

Επίσης, τονίζει πως ο συγκεκριμένος στόχος που επέλεξε η Τουρκία για γεώτρηση, αν και δεν είναι εντός των οριοθετημένων οικοπέδων της Κυπριακής ΑΟΖ, εφάπτεται σε μία δυνητική οριοθέτηση των ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας. Άρα, όπως εξηγεί, με τη γεώτρηση αυτή η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα και να γκριζάρει την περιοχή όπως κάνει διαχρονικά και στα νησιά του Αιγαίου.

Να υπενθυμίσουμε ότι η Ελλάδα δεν έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, ούτε μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Ο λόγος είναι ότι, η Τουρκιά αμφισβητεί ότι τα νησιά μπορεί να είναι σημεία οριοθέτησης της ΑΟΖ, άρα αμφισβητεί το Καστελόριζο ως σημείο οριοθέτησης.

Αναφορικά με τις τριμερείς συνεργασίες που αναπτύσσει η Κυβέρνηση Αναστασιάδη το τελευταίο διάστημα, ο κ. Χρυσοστόμου, επισημαίνει πως οι πολυδιαφημιζόμενες τριμερείς συνεργασίες της Κυβέρνησης και οι σχεδιασμοί για την ενεργειακή ασφάλεια, εκ τους αποτελέσματος δεν έχουν λειτουργήσει αποτρεπτικά εφόσον η Τουρκία επιχειρεί και διαπράττει αυτή την παράνομη ενέργεια.

Επιπλέον, ο διεθνολόγος υποστηρίζει πως τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ, χώρες με τις οποίες η Κυβέρνηση αναπτύσσει στενούς δεσμούς, δεν αναμένεται ούτε διπλωματικά αλλά ούτε στρατιωτικά να αποτρέψουν το τούρκικο γεωτρύπανο Fatih, επειδή ακριβώς η συγκεκριμένη περιοχή δεν εμπίπτει στις περιοχές ενδιαφέροντος των δικών τους συμφερόντων.

«Επόμενο τούρκικο βήμα η γεώτρηση»

Σύμφωνα με τον διεθνολόγο Μιχάλη Κοντό, παρά την απουσία ξεκάθαρης απειλής χρήσης βίας σε περίπτωση που το κυπριακό γεωτρητικό πρόγραμμα δεν ανακληθεί, η Τουρκία διατηρεί ένα ψηλό δείκτη έντασης στην περιοχή μέσω της παρουσίας του πολεμικού της ναυτικού (με έκδοση NATEX και στρατιωτικές ασκήσεις) αλλά και μέσω της διενέργειας ερευνών για ανεύρεση υδρογονανθράκων ενίοτε εντός της κυπριακής ΑΟΖ, αμφισβητώντας έτσι έμπρακτα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Ο κ. Κοντός εξηγεί επίσης, πως η Τουρκία υιοθετεί μια στρατηγική εξαναγκαστικής διπλωματίας η οποία εκτυλίσσεται σταδιακά με αύξηση βαθμηδόν του δείκτη έντασης, στα πλαίσια μιας λογικής κλιμακωτής ανταπόδοσης έναντι των ενεργειών της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Στόχος της Τουρκίας είναι, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, να εξαναγκαστεί η Λευκωσία και οι εταιρείες που συνεργάζονται μαζί της να υπαναχωρήσουν από το γεωτρητικό τους πρόγραμμα ή να τεθεί αυτό υπό διαπραγμάτευση με την Τουρκία και το ψευδοκράτος. Σημειώνει επίσης, ότι η πιθανή διενέργεια παράνομης τουρκικής γεώτρησης εντός της κυπριακής ΑΟΖ αποτελεί πιθανώς το επόμενο βήμα στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής, το οποίο θα αυξήσει σημαντικά το δείκτη της έντασης.

Ο μεγάλος κίνδυνος 

Αναφορικά με τις συμμαχίες που κτίζει η Κύπρος με Ελλάδα, Ισραήλ, Αίγυπτο, αλλά και το ενδιαφέρον και την ενεργό εμπλοκή από χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία, ο κ. Κοντός υποστηρίζει πως οι συγκλίσεις αυτές αποτελούν τροχοπέδη έναντι των τουρκικών σχεδιασμών. 

Εν τούτοις, τονίζει πως όσο η ένταση αυξάνεται και όσο η Τουρκία περιφρονεί το διεθνές δίκτυο συνεργασιών της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη διεθνή νομιμότητα, τόσο οι κίνδυνοι και τα ρίσκα αυξάνονται για την Κύπρο. Με άλλα λόγια, όπως αναφέρει ο κ. Κοντός, σε περίπτωση που η Τουρκία μέσα στο καλοκαίρι επιλέξει να αυξήσει δραματικά την ένταση χωρίς να υπάρξει το ανάλογο αντιστάθμισμα, τότε η στοχοθεσία της Λευκωσίας θα τεθεί σε κίνδυνο.

Συνεπώς, σύμφωνα με τον κ. Κοντό, θα πρέπει όσο υφίσταται αυτό το ευεργετικό παράθυρο ευκαιρίας να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες εμβάθυνσης των συνεργασιακών σχημάτων, αλλά και να αναπτύξει η Κυπριακή Δημοκρατία τα δικά της μέσα αντιμετώπισης του σεναρίου δραματικής αύξησης της έντασης.  

Καταληκτικά, ο κ. Κοντός αναφέρει πως θα πρέπει να έχουμε κατά νου και τους περιορισμούς που αντιμετωπίζει η Τουρκία ως προς την πρόκληση περαιτέρω έντασης (π.χ. η πρακτική δυσκολία πρόκλησης ενός θερμού επεισοδίου ανοικτά της Κύπρου, η αδυναμία της να προσελκύσει διεθνή υποστήριξη για τις θέσεις της και της ενέργειές της και η αμφίβολη τεχνική επάρκεια των γεωτρητικών της υποδομών), οι οποίοι θα πρέπει να συνυπολογίζονται κατά τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των κυπριακών μέτρων αντίδρασης.