Η τουρκική εισβολή εκτός από την παράνομη κατοχή του 37% του νησιού μας σκόρπισε πόνο και δυστυχία αφήνοντας πίσω αγνοούμενους και εγκλωβισμένους. Η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει το αρμόδιο Γραφείο διαχείρισης των ευαίσθητων αυτών κατηγοριών συμπατριωτών μας. Είναι το Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας το οποίο έχει αρμοδιότητες στήριξης και αντιμετώπισης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αγνοούμενοι,  και οι εγκλωβισμένοι. Επικεφαλής του Γραφείου ως Επίτροπος Προεδρίας είναι ο πρώην Υπουργός Άμυνας Φώτης Φωτίου.

Ο κ. Φωτίου φιλοξενείται  σήμερα  Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 2020 στην Offsite και δίνει το στίγμα του  για το πολυσχιδές έργο του Γραφείου του και τοποθετείται τόσο για τους αγνοούμενους, για τους εγκλωβισμένους όσο και για τους Κύπριους της διασποράς. Ο κ. Φωτίου μιλά με συγκλονισμό για το θέμα των αγνοουμένων και αναλύει όλες τις μέχρι στιγμής ενέργειες. Μιλά για  τους εγκλωβισμένους μας και μας αναλύει τα σχέδια για ενίσχυσή τους. Ταυτοχρόνως, μας συστήνει την «άλλη Κύπρο» του εξωτερικού και ως πολιτικό πρόσωπο κάνει εκτίμηση για τις εξελίξεις στο Κυπριακό.

Ερ.Ποιος ο Ρόλος του Γραφείου Επιτρόπου Προεδρίας;

«Το Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Προεδρίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχει αρμοδιότητες που άπτονται της διαχείρισης, συντονισμού, στήριξης και αντιμετώπισης θεμάτων που αφορούν:Aγνοουμένους, εγκλωβισμένους/ανθρωπιστικά θέματα, Απόδημους και Επαναπατρισθέντες Κύπριους της Διασποράς, Θρησκευτικές Ομάδες, αλλά και θεμάτων που άπτονται της καταστροφής της Θρησκευτικής και Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς στα κατεχόμενα. 

Για διεκπεραίωση των πιο πάνω αρμοδιοτήτων, στο Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας, λειτουργούν η Υπηρεσία Αγνοουμένων, η Υπηρεσία Εγκλωβισμένων και Ανθρωπιστικών Θεμάτων, και η Υπηρεσία Αποδήμων».

Ερ.: Όπως έχετε πει μια από τις αρμοδιότητες που σας έχει ανατεθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αφορά και την άμεση εμπλοκή σας στις διεργασίες για επίλυση της τραγωδίας των αγνοουμένων.  

«Πράγματι, είναι γεγονός ότι μου έχουν ανατεθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και αρμοδιότητες που αφορούν στην τραγωδία των αγνοουμένων.  Οι αρμοδιότητες αυτές αποτελούν την πιο ουσιαστική αλλά ταυτόχρονα και επώδυνη εμπλοκή μου στις προσπάθειες να δοθούν απαντήσεις που οι οικογένειες αναμένουν για σχεδόν μισό αιώνα.  Είναι μια δύσκολη προσπάθεια και για το λόγο ότι τα αποτελέσματα δεν εξαρτώνται από τις δικές μας ενέργειες και πρωτοβουλίες και αυτό γίνεται πιο επώδυνο όταν συναντώ συγγενείς, οι οποίοι εναγωνίως αναζητούν να πληροφορηθούν για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων».

«Να κλείσουν οι ανοικτές πληγές»

Ερ: Πόσο δύσκολο και σύνθετο είναι το πρόβλημα των αγνοουμένων;

«Ποτέ μου δεν αντιμετώπισα το πρόβλημα των αγνοουμένων ως ένα υπηρεσιακό θέμα. Για μένα οι προσπάθειες μας αποτελούσαν και αποτελούν ύψιστο κοινωνικό, εθνικό και ιστορικό χρέος και επιταγή προς όλους αυτούς που αγωνίστηκαν και χάθηκαν υπερασπιζόμενοι πανανθρώπινες αρχές και αξίες καθώς και τη δική μας αξιοπρέπεια και εδαφική ακεραιότητα της μικρής μας πατρίδας.

Από την ανάληψη των καθηκόντων μου γνώμονας των προσπαθειών μου και των συνεργατών μου ήταν να δώσουμε απαντήσεις στις δοκιμαζόμενες οικογένειες για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων, ανεξάρτητα από την άρνηση και εμπαιγμό της κατοχικής δύναμης.  Είναι στο πλαίσιο αυτό που τα τελευταία χρόνια έχουμε πραγματοποιήσει μια σειρά μεγάλων εκταφών στις ελεύθερες περιοχές, όπως: 

1. H εκταφή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, όπου εντοπίστηκαν τα ιερά λείψανα των καταδρομέων του ΝΟΡΑΤΛΑΣ. 
2. Των μαζικών χώρων ταφής αντιστασιακών του πραξικοπήματος στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. 
3. Των πεσόντων ηρώων Ελλαδιτών αδελφών μας. 
4. Της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ. 
5. Των πεσόντων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων του νοσοκομείου Αθαλάσσας, που έχασαν τη ζωή τους κατά τον βομβαρδισμό του νοσοκομείου από την τουρκική αεροπορία.  

Πρόσφατα έχουμε ολοκληρώσει και την πρώτη φάση της ανασκαφής στο πρόχειρο νοσοκομείο Παχυάμμου Τηλλυρίας, Στόχος των εκταφών αυτών είναι να κλείσουν οι ανοιχτές πληγές τόσων δεκαετιών να τιμηθούν οι ήρωες μας και οι οικογένειες τους και να αναπαυθούν επιτέλους οι ψυχές των ηρώων μας».

Ερ: Τι γίνεται με τις εκταφές αγνοουμένων και πως ανταποκρίνεται η Τουρκία;

«Δυστυχώς, οι προσπάθειες στα πλαίσια της Διερευνητικής Επιτροπής που λειτουργεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρές δυσκολίες.  Τα προβλήματα είναι πολλά και σοβαρά.  Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια δραματική μείωση στον αριθμό των οστών που εντοπίζονται στις κατεχόμενες περιοχές και ως συνεπακόλουθο η μείωση των ταυτοποιήσεων με τη μέθοδο του DNA.

Υπάρχει το τεράστιο και μείζον πρόβλημα με τις σκόπιμες μετακινήσεις οστών από τους πρωτογενείς χώρους ταφής, από τον τουρκικό στρατό και η επαναταφή τους σε χώρους που αρνούνται να υποδείξουν μέχρι σήμερα. Τα προβλήματα με τις στρατιωτικές ζώνες εξακολουθούν να υφίστανται ενώ δεν υπάρχει οποιαδήποτε συνεργασία από πλευράς κατοχικής δύναμης για εξέταση των αρχείων του τουρκικού στρατού.  

Ανεξάρτητα από τα προβλήματα εμείς συνεχίζουμε τον ιερό και τίμιο αγώνα μας για τη διευκρίνιση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενου μας.  Θα πρέπει όμως να τονίσω, για ακόμα μια φορά, ότι δεν μπορεί να υπάρξει επίλυση της τραγωδίας των αγνοουμένων χωρίς την ειλικρινή και ουσιαστική συνεργασία της κατοχικής δύναμης. Ο χρόνος όμως είναι ο χειρότερος μας εχθρός. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να αφεθεί η κατοχική δύναμη  να παραβιάζει βασικές αρχές και αξίες της πολιτισμένης ανθρωπότητας και να προκαλεί τόσο πόνο και δυστυχία για τόσες δεκαετίες σε χιλιάδες συμπατριώτες μας.

Στον κατάλογο των αγνοουμένων μας υπάρχουν ακόμα 810 περιπτώσεις Ελληνοκυπρίων και Ελλαδιτών αγνοουμένων που δεν έχει διακριβωθεί η τύχη τους δηλαδή περισσότερων από το 50% που ήταν στον επίσημο αρχικό κατάλογο» .   

Αυτό είναι το σχέδιο επανεγκατάστασης εγκλωβισμένων

Eρ: Μιλήστε μας για το κεφάλαιο εγκλωβισμένοι.  Ποια τα βασικά προβλήματα;

«Η παραμονή των εγκλωβισμένων μας στις πατρογονικές τους εστίες αποτελεί βασικό στόχο της κυβερνητικής πολιτικής και εθνική υπόθεση υψίστης σημασίας.  Προς το σκοπό αυτό προσπαθούμε, μέσα από συγκεκριμένες ενέργειες και δράσεις, να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την αναζωογόνηση των κατεχόμενων κοινοτήτων όπου ζουν οι εγκλωβισμένοι μας.  Παράλληλα, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων μας, επιλύουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, προσπαθούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής τους,  αλλά και να αναχαιτίσουμε το πρόβλημα της συνεχούς πληθυσμιακά μείωσης των εγκλωβισμένων μας όπως και να κρατήσουμε ζωντανά τα σχολεία μας στο Ριζοκάρπασο.

Οι εγκλωβισμένοι μας είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα τα οποία δημιουργήθηκαν από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974.  Στα πρώτα χρονικά στάδια μετά την εισβολή είχαν παραμείνει 20,000 περίπου εγκλωβισμένοι  σε χωριά των κατεχομένων περιοχών μας.  Με τουρκικές πιέσεις και μεθοδεύσεις σήμερα, υπάρχουν γύρω στους 400 εγκλωβισμένους οι οποίοι διαβιούν στα χωριά της Καρπασίας, Ριζοκάρπασο, Αγία Τριάδα και Άγιος Ανδρόνικος, καθώς και στα Μαρωνίτικα χωριά Κορμακίτης και Καρπάσια της Επαρχίας Κερύνειας.

Ένα πολύ βασικό πρόβλημα το οποίο διαχρονικά υπάρχει με το κεφάλαιο εγκλωβισμένοι, είναι οι δυσκολίες τις οποίες παρουσιάζουν οι κατοχικές αρχές, με την ομαλή λειτουργία των σχολείων Ριζοκαρπάσου.  Εντελώς αναίτια και αδικαιολόγητα δεν επιτρέπουν σε εκπαιδευτικούς να συνεχίσουν να διδάσκουν εκεί ή και δεν επιτρέπουν το διορισμό νέων εκπαιδευτικών για υφιστάμενες ανάγκες των σχολείων.

Ακόμη υπάρχει και απαγόρευση βιβλίων από το να αποσταλούν στα σχολεία Ριζοκαρπάσου για τις ανάγκες, των μαθητών.  Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται και στο εξατάξιο Γυμνάσιο αλλά και στο Δημοτικό.

Ένα μεγάλο κεφάλαιο σχετικά με τους εγκλωβισμένους είναι οι κατοικίες διαμονής τους στα κατεχόμενα χωριά τους και αυτός είναι ο λόγος που σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη Σχέδιο επιδιόρθωσής των κατοικιών τους, το οποίο και έχει σχεδόν ολοκληρωθεί.

Επίσης τέθηκε σε εφαρμογή σχέδιο επανεγκατάστασής νεαρών ζευγαριών στα κατεχόμενα χωριά που διαβιούν εγκλωβισμένοι μας, στο οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και οικονομική στήριξη». 

Ερ.:Υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας με τις κατοχικές αρχές σε προβλήματα που δημιουργούνται;

«Για τα προβλήματα τα οποία παρουσιάζονται απευθυνόμαστε στο Τμήμα για Ανθρωπιστικά Θέματα των Ηνωμένων Εθνών.

Ωστόσο πολύ συχνά παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση για να έχουμε ενημέρωση από τα Η.Ε. για την τοποθέτηση του κατοχικού καθεστώτος και αυτό γιατί το ίδιο το κατοχικό καθεστώς κωλυσιεργεί ή και ακόμη αρνείται να απαντήσει.

Τόσοι εγκλωβισμένοι έμειναν

Eρ: Εγκλωβισμένοι υπάρχουν  μόνο στην Καρπασία ή και αλλού;

Στην Καρπασία, όπως ανέφερα και στην αρχή, διαβιούν Ελληνοκύπριοι εγκλωβισμένοι.  Βασικά στο Ριζοκάρπασο και στην Αγία Τριάδα Γιαλούσας και ένα ζεύγος στον Άγιο Ανδρόνικο

Στα χωριά Κορμακίτης και Καρπάσια διαμένουν Μαρωνίτες αλλά όλοι είναι μεγάλης  ηλικίας.  Μέσα από τα Σχέδια Επανεγκατάστασης δόθηκαν κίνητρα σε νεαρά ζευγάρια για να εγκατασταθούν στα κατεχόμενα χωριά μας με σκοπό να αυξηθούν οι μαθητές στα Σχολεία Ριζοκαρπάσου και επαναλειτουργίας και του Δημοτικού Σχολείου στον Κορμακίτη.

Σήμερα διαβιούν γύρω στους 300 εγκλωβισμένους στην Καρπασία, και γύρω στους 60 στα Μαρωνίτικα χωριά. Επίσης διαβιούν γύρω στους 220 επαναγκατασταθέντες στην Καρπασία και στα Μαρωνιτικα χωριά».

Λεζ. Ο Φώτης Φωτίου στο γραφείο του

H άλλη Κύπρος μας

Ερ: Η διασπορά είναι το άλλο μεγάλο κομμάτι του χαρτοφυλακίου σας. Πόσοι είναι οι Κύπριοι του εξωτερικού; Σε ποιες χώρες ζουν οι περισσότεροι από αυτούς;

Η Διασπορά μας αποτελεί ένα από τα  πιο σημαντικά κεφάλαια της πατρίδας μας. Διαχρονική είναι η προσφορά της και οι αγώνες της για την Κύπρο και ιδιαίτερα για το εθνικό μας θέμα.  Τους ευχαριστούμε για αυτή τη στήριξη που είναι τόσο σημαντική.

Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη νέα γενιά της Διασποράς μας, τους αυριανούς ηγέτες των ομογενειακών οργανώσεων. Υλοποιούμε διάφορα προγράμματα για να τους κρατήσουμε στις ρίζες μας , να γνωρίσουν την γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό της Κύπρου μας.

Διμερείς/τριμερείς συνεργασίες

Καθοριστικής σημασίας είναι και οι συνεργασίες  που αναπτύξαμε σε διμερές και τριμερές επίπεδο μαζί με την Ελλάδα, με άλλες χώρες όπως το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Αρμενία. Αυτές οι συνεργασίες είναι βοηθητικές για τις προσπάθειες προώθησης των εθνικών μας θεμάτων σε ξένα κέντρα λήψης αποφάσεων. Βασική μας προτεραιότητα είναι επίσης η αξιοποίηση των εκατοντάδων επιτυχημένων επιχειρηματιών  της διασποράς μας όχι μόνο για την προώθηση της Κύπρου στις χώρες που ζουν αλλά και για να επενδύσουν οι ίδιοι στην χώρα καταγωγής τους. Όπως επίσης πολύ σημαντική είναι η αξιοποίηση τόσων πετυχημένων ακαδημαϊκών της Διασποράς μας στο εξωτερικό. Αυτοί αποτελούν τους καλύτερους πρεσβευτές της Κύπρου στο εξωτερικό.

Υπάρχει μία άλλη Κύπρος στο εξωτερικό, αφού και ο αριθμός των Κυπρίων που ζουν στο εξωτερικό υπερβαίνει τις 800 χιλιάδες. Οι περισσότεροι ομογενείς γύρω στους 350 χιλιάδες ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μεγάλες παροικίες έχουμε επίσης στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ, στην Αφρική, στον Καναδά, στην Ελλάδα και στην Γαλλία.

H Τουρκία θέλει όλη την Αν. Μεσόγειο

Ερ: Λόγω των αρμοδιοτήτων σας παρακολουθείται στενά το Κυπριακό.  Ποιες οι εκτιμήσεις σας;

Κατά το τελευταίο διάστημα, γινόμαστε μάρτυρες συμπεριφορών της Τουρκίας που επιβεβαιώνουν όλο και περισσότερο ότι η προσπάθεια και ο στόχος της ήταν ανέκαθεν να θέσει υπό τον έλεγχο της όχι μόνο όλη την Κύπρο αλλά και ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Πέρα από τα σχέδια και τις απειλές της για εποικισμό της κλειστής περιοχής της Αμμοχώστου, έχουμε τις προκλητικές και παράνομες ενέργειες της σε όλη τη θαλάσσια περιοχή. Από τα χωρικά μας ύδατα και  την αποκλειστική οικονομική μας ζώνη και ακόμα πολύ πιο πέρα, κατά παράβαση όλων των αρχών του διεθνούς δικαίου, ειδικά της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Όλα αυτά, βεβαίως, υποσκάπτουν την πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Αντόνιο Γκουτέρες, για την εξεύρεση της ποθητής λύσης του Κυπριακού σε βαθμό ώστε για την συνέχιση της να θεωρείται πλέον ως προϋπόθεση ο τερματισμός αυτών των τουρκικών προκλήσεων. Η Τουρκία δεν έχει ως πρώτιστο της ενδιαφέρον το καλώς νοούμενο συμφέρον των Τουρκοκυπρίων. Οι βλέψεις της πάνε πολύ πιο μακριά.  

Από δική μας πλευράς, είμαστε πάντα έτοιμοι για την επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών που μπορούν να έχουν αποτέλεσμα, φθάνει να υπάρξει και από την άλλη πλευρά η ίδια καλή βούληση και θέληση. 

Σε όποια περίπτωση, επιδίωξη και στόχος μας είναι η κατάργηση της σημερινής απαράδεκτης κατάστασης πραγμάτων στο νησί μας με την εξεύρεση μιας διαρκούς και λειτουργικής λύσης η οποία να μετατρέπει την Κύπρο σε ένα κανονικό σύγχρονο κράτος χωρίς κατοχικά στρατεύματα και εγγυήσεις. Ένα κράτος επανενωμένο, ελεύθερο και ειρηνικό, στο οποίο οι πολίτες του να απολαμβάνουν τις βασικές ελευθερίες και τα δικαιώματα τους σε συνθήκες συνεργασίας και κοινής ευημερίας, χωρίς φόβους και ανησυχίες για το αύριο».