Η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε την Πέμπτη 15/7 ομόφωνα τα νομοσχέδια που αποτελούν μέρος ευρύτερων νομοθετικών ρυθμίσεων με τις οποίες επιδιώκεται η δικαστική μεταρρύθμιση. Τα νομοσχέδια «Ο περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019» και «Ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019» ψηφίστηκαν ομόφωνα από τους 45 παρόντες βουλευτές.

Πρόκειται για δέσμη νομοσχεδίων για τροποποίηση του περί Απονομής της Δικαιοσύνης Νόμου και νομοσχεδίου για τροποποίηση του περί Δικαστηρίων Νόμου, που αποσκοπούν στη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της δομής και της λειτουργίας των δικαστηρίων με την επαναλειτουργία των δύο ανωτάτων δικαστηρίων που προβλέπονται στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας, ήτοι του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου, την απονομή στα δύο αυτά δικαστήρια πρόσθετης δικαιοδοσίας τρίτου βαθμού, καθώς και με την ίδρυση και λειτουργία Εφετείου με δευτεροβάθμια δικαιοδοσία για την εκδίκαση των εφέσεων.

Τόσο το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο όσο και το Ανώτατο Δικαστήριο θα έχουν πενταμελή σύνθεση. Τα μέλη τους θα διορίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος προηγουμένως θα συμβουλεύεται το Γνωμοδοτικό Δικαστικό Συμβούλιο ως προς την καταλληλότητα των υποψηφίων για διορισμό προσώπων.  

Το Γνωμοδοτικό Δικαστικό Συμβούλιο απαρτίζεται από τους δικαστές του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, τους δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.

Ειδικότερα, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει, κατόπιν παραπομπής από το Εφετείο, εφέσεις κατά αποφάσεων του Διοικητικού Δικαστηρίου σε θέματα δημόσιου δικαίου μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας, να αποφασίζει επί αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ή οποιουδήποτε των διαδίκων μετά από διαδικασία αναθεωρητικής έφεσης για νομικά θέματα που προκύπτουν από την απόφαση επί της έφεσης και σχετίζονται είτε με αλλαγή πάγιας νομολογίας είτε με την ανάγκη ορθής εφαρμογής ή ερμηνείας ουσιαστικής διάταξης νόμου είτε με μείζον ζήτημα δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας και να αποφασίζει επί συγκρουόμενων ή αντιφατικών αποφάσεων του Εφετείου εκδιδομένων στο πλαίσιο της αναθεωρητικής του δικαιοδοσίας για σκοπούς συνοχής του δικαίου.

Το Ανώτατο Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει κατόπιν παραπομπής από το Εφετείο εφέσεις κατά αποφάσεων δικαστηρίου, που ασκεί πολιτική ή ποινική δικαιοδοσία, περιλαμβανομένων των δικαστηρίων ειδικής δικαιοδοσίας, επί θεμάτων μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας, να αποφασίζει επί αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ή οποιουδήποτε των διαδίκων μετά από διαδικασία πολιτικής ή ποινικής έφεσης για νομικά θέματα που προκύπτουν από την απόφαση και σχετίζονται είτε με αλλαγή πάγιας νομολογίας είτε με την ανάγκη ορθής εφαρμογής ή ερμηνείας ουσιαστικής διάταξης νόμου είτε με μείζον ζήτημα δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας, να αποφασίζει επί συγκρουόμενων ή αντιφατικών αποφάσεων του Εφετείου στην πολιτική του δικαιοδοσία για σκοπούς συνοχής του δικαίου και να αποφασίζει την επανεκδίκαση από το Εφετείο ποινικής υπόθεσης επί της οποίας εκδόθηκε καταδικαστική απόφαση υπό το φως νέων στοιχείων ή γεγονότων που ενδεχομένως να ανατρέπουν εν όλω ή εν μέρει την απόφαση.

Η ίδρυση Εφετείου που θα υπάγεται στο Ανώτατο Δικαστήριο και θα έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει όλες τις εφέσεις κατά αποφάσεων οποιουδήποτε δικαστηρίου, εκτός των αποφάσεων του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου και εκτός των εφέσεων που θα παραπέμπονται στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και το Ανώτατο Δικαστήριο στο πλαίσιο της ανώτατης δευτεροβάθμιας δικαιοδοσίας τους.

Το Εφετείο θα αποτελείται από δεκαέξι δικαστές, οι οποίοι θα διορίζονται από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, και θα λειτουργεί σε τμήματα, όπως αυτά θα καθοριστούν σε διαδικαστικούς κανονισμούς.Δικαστής του Εφετείου θα διορίζεται πρόσωπο που είναι δικηγόρος με δωδεκαετή τουλάχιστον άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος, υψηλού ηθικού επιπέδου.

Με το δεύτερο νομοσχέδιο, οι πρόνοιες του οποίου είναι απόρροια των τροποποιήσεων που προτείνονται με το πρώτο νομοσχέδιο, τροποποιείται ο περί Δικαστηρίων Νόμος (Νόμος 14 του 1960), ώστε οι διατάξεις του να συνάδουν με τις διατάξεις του περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) Νόμου, όπως ο τελευταίος προτείνεται να τροποποιηθεί με το πρώτο νομοσχέδιο.

Πόσες υποθέσεις εκκρεμούν, πως θα γίνει κατανομή

Υπενθυμίζεται ότι η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου αναφερόμενη στη συγκρότηση Ανωτάτου Δικαστηρίου και Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, τόνισε την ανάγκη για δημιουργία δύο τριτοβάθμιων δικαστηρίων, αφού με τον διαχωρισμό της δικαιοδοσίας τους κατά τον τρόπο που προτείνεται θα ενισχυθεί η διαφάνεια και θα εγκαθιδρυθεί σύστημα αμοιβαίου ελέγχου (checks and balances), θα επιτευχθεί αποκέντρωση των εξουσιών του υφιστάμενου Ανωτάτου Δικαστηρίου και θα παρασχεθεί δυνατότητα εξειδίκευσης των μελών των προτεινόμενων δικαστηρίων.

Με βάση σχετική πληροφόρηση από το Ανώτατο Δικαστήριο, την οποία η Υπουργός διαβίβασε στην Επιτροπή Νομικών, στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο θα παραπεμφθούν 377 αναθεωρητικές εφέσεις, ήτοι εφέσεις που αφορούν στο Διοικητικό Δίκαιο, εκ των οποίων οι 292 είναι εφέσεις που καταχωρίσθηκαν πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2018 και 85 από αυτές είναι εφέσεις κατά απόφασης ενός δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου. 

Στο Ανώτατο Δικαστήριο θα παραπεμφθούν 1557 υποθέσεις, εκ των οποίων οι 1523 είναι πολιτικές εφέσεις, που καταχωρίσθηκαν πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2017 και οι 34 είναι πολιτικές εφέσεις που αφορούν σε προνομιακά εντάλματα.

Στο Εφετείο θα παραπεμφθούν 3149 υποθέσεις, εκ των οποίων 2158 είναι πολιτικές εφέσεις που καταχωρίσθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2018, 233 είναι ποινικές εφέσεις, 688 είναι αναθεωρητικές εφέσεις που καταχωρίσθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2019 (582 κατά απόφασης δικαστή του Διοικητικού Δικαστηρίου και 106 κατά απόφασης δικαστή του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας) και 70 πολιτικές αιτήσεις που αφορούν σε πρωτοβάθμια δικαιοδοσία έκδοσης προνομιακών ενταλμάτων.

Σε ό,τι αφορά στον προβλεπόμενο χρόνο εκδίκασης των αναφερόμενων πιο πάνω υποθέσεων, η Υπουργός ανέφερε στην επιτροπή ότι το Ανώτατο Δικαστήριο δεν καθορίζει συγκεκριμένο προβλεπόμενο χρόνο εκδίκασης, ωστόσο, επισήμανε ότι το υφιστάμενο Ανώτατο Δικαστήριο διεκπεραιώνει περίπου 500 πολιτικές εφέσεις και περίπου 140 υποθέσεις αναθεωρητικής δικαιοδοσίας ετησίως και αναμένεται ότι ο ίδιος αριθμός ετησίως δυνατόν να διεκπεραιώνεται από το νέο Ανώτατο Δικαστήριο και το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Ικανοποίηση από Δράκου - Σαββίδη

Ο Γενικός Εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης και η υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου εξέδωσαν ανακοινώσεις μετά την απόφαση της Βουλής μέσω των οποίων χαιρέτισαν την υπερψήφιση των νομοσχεδίων για την Μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης.

Αυτούσια η ανακοίνωση του Γενικού Εισαγγελέα

«Ο περί Απονομής της Δικαιοσύνης (Ποικίλαι Διατάξεις) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019 και ο περί Δικαστηρίων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2019, δύο νομοσχέδια που ολοκληρώνουν τη δέσμη των τριών μεταρρυθμιστικών νομοσχεδίων που διαλαμβάνουν το σημαντικότερο μέρος της νομοθετικής ρύθμισης για μεταρρύθμιση του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης, αποτελούν από σήμερα νομοθεσία του Κράτους, μετά από την καθολική ψήφισή τους από την Ολομέλεια της Βουλής.

Χαιρετίζοντας την υπερψήφιση των νομοσχεδίων αυτών και την υπεύθυνη στάση που επιδείχθηκε από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς συζήτησής τους στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, εκφράζω τις ευχαριστίες μου προς όλους όσοι με τον οποιοδήποτε τρόπο εργάστηκαν και συνέδραμαν για την υλοποίηση της μεγαλύτερης μεταρρύθμισης που έγινε στη Δικαιοσύνη από καταβολής της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ταυτόχρονα, θεωρώ υποχρέωσή μου να υπομνήσω το αυτονόητο, ότι τώρα είναι η ώρα όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να εργαστούμε στοχοπροσηλωμένα, ώστε τα οφέλη που αναμένονται από τον εκσυγχρονισμό της δομής και της λειτουργίας των κυπριακών δικαστηρίων, να γίνουν αισθητά στους πολίτες το συντομότερο δυνατόν».

Αυτούσια η ανακοίνωση της υπουργού Δικαιοσύνης

«Με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση χαιρετίζω την ομόφωνη υπερψήφιση των νομοσχεδίων από την Ολομέλεια της Βουλής που αφορούν στην αναδιαμόρφωση της ανώτατης βαθμίδας του δικαστικού μας συστήματος.

Με την ψήφιση των δύο αυτών νομοσχεδίων δημιουργείται το Εφετείο, που αποτελεί τη δεύτερη βαθμίδα της δικαιοσύνης, καθώς και τα δύο νέα δικαστήρια της τρίτης βαθμίδας, το νέο Ανώτατο Δικαστήριο και το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Τα νέα δικαστήρια ωφελούν τον πολίτη. Κάνουν την απονομή δικαιοσύνης πιο γρήγορη και πιο αποτελεσματική, με δραστική μείωση του χρόνου λήψης αποφάσεων.

Τα νέα δικαστήρια στελεχώνονται με 16 νέες θέσεις δικαστών στο Εφετείο, 9 στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και 7 στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Θερμές ευχαριστίες στα πολιτικά κόμματα που στήριξαν, με τις εισηγήσεις τους και με τη θετική τους ψήφο, τα νομοσχέδια που συζητούμε εδώ και χρόνια.

Ευχαριστώ τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών για την εξαιρετική συνεργασία και ειδικότερα τον Πρόεδρό της κ. Τορναρίτη για την αποτελεσματικότητά του.

Ευχαριστώ, επίσης, τους θεσμικούς εκπροσώπους της Δικαιοσύνης που υποστήριξαν τη μεταρρύθμιση: το Ανώτατο Δικαστήριο, τον Γενικό Εισαγγελέα και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, καθώς και τους προκατόχους μου.

Με τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης που έγινε ποτέ, μια νέα, αισιόδοξη μέρα ξεκινά για τους συμπολίτες μας».