Ειδική Έκθεση για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση του Σαουδάραβα ιδιοκτήτη του τζετ που χρησιμοποίησε για ταξίδια του στο εξωτερικό ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Ανασταασιάδης, έδωσε σήμερα (31/1) ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης.

Όπως τονίζει, μεταξύ άλλων, «η έγκριση της αίτησης δεν ήταν σύμφωνη με τα κριτήρια που ίσχυαν κατά την ημερομηνία εξέτασής της και συνεπώς η αίτηση για πολιτογράφηση θα έπρεπε, κατά την άποψη μας, να είχε απορριφθεί».

Διαβάστε επίσης: Ν. Αναστασιάδης: Με δικαιώνει η έκθεση του Οδυσσέα

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην σύνοψη της έκθεσης (ολόκληρη εδώ και στο κάτω μέρος του κειμένου σε μορφή pdf), «στα πλαίσια των μέτρων ενθάρρυνσης άμεσων ξένων επενδύσεων και προσέλκυσης φυσικών προσώπων υψηλής εισοδηματικής στάθμης για εγκατάσταση και δραστηριοποίηση στην Κύπρο, το Υπουργικό Συμβούλιο εκπόνησε το 2013 το ‘Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα’, το οποίο κατά καιρούς έτυχε σχετικών τροποποιήσεων». 

Τον Ιούλιο του 2019, προστίθεται, «η Υπηρεσία μας δρομολόγησε έλεγχο, ως προς την εφαρμογή του προγράμματος, ζητώντας στοιχεία από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης. Στο μεταξύ και εν αναμονή των στοιχείων, στα πλαίσια άλλου ελέγχου για την εξέταση των διαδικασιών ναύλωσης αεροσκαφών από την Προεδρία της Δημοκρατίας, διαφάνηκε ότι ο ιδιοκτήτης ενός τέτοιου αεροσκάφους είναι αλλοδαπός, ο οποίος πολιτογραφήθηκε στις αρχές του 2015, σύμφωνα με το Πρόγραμμα αυτό», αναφέρεται. 

Αποφασίστηκε, ως εκ τούτου, επισημαίνεται περαιτέρω, «να ελεγχθεί η συγκεκριμένη διαδικασία πολιτογράφησης. Ο έλεγχος σκοπό είχε τη διερεύνηση των διαδικασιών που ακολούθησε το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Οικονομικών κατά την παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας σε ξένο υπήκοο και κατά πόσο αυτός και άλλα πρόσωπα που μετείχαν σε συναλλαγές στα πλαίσια σχετικών επενδύσεων, έτυχαν του κατάλληλου φορολογικού χειρισμού από το Τμήμα Φορολογίας», τονίζεται. 

Βάσει των όσων καταγράφονται, «η αίτηση για πολιτογράφηση υποβλήθηκε συλλογικά για τα τρία αδέλφια (ένας είναι ο πιο πάνω αναφερόμενος ως ιδιοκτήτης του αεροσκάφους) και τρία άλλα πρόσωπα, δηλαδή συνολικά για έξι πρόσωπα. Τα πρόσωπα αυτά έλαβαν Κυπριακή υπηκοότητα με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερ. 14.1.2015. Με την παραχώρηση κυπριακής υπηκοότητας στα 6 πιο πάνω πρόσωπα, παραχωρήθηκε υπηκοότητα και σε 36 μέλη των οικογενειών τους (συζύγους και τέκνα), 19 από τα οποία ήταν μέλη της οικογένειας των τριών αδελφών. Για την απόκτηση κυπριακής υπηκοότητας από τις συζύγους και τα τέκνα των αιτούντων δεν απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις», σημειώνεται.

Η πολιτογράφηση, αναφέρεται, έγινε σύμφωνα με το οικονομικό κριτήριο Α8 «Συλλογικές Μεγάλες Επενδύσεις», με βάση το οποίο ο κάθε αιτών μπορούσε να επενδύσει €2,5 εκ., μεταξύ άλλων, σε ακίνητα, αναπτύξεις και έργα υποδομής ή σε αγορά κυπριακών επιχειρήσεων, εφόσον η συλλογική επένδυση ήταν τουλάχιστον €12,5 εκ. 

«Σύμφωνα με τα κριτήρια που τέθηκαν, τα έξι πρόσωπα θα έπρεπε να είχαν επενδύσει τουλάχιστον €15 εκ. (6 άτομα * €2,5 εκ.). Η αγοραία αξία της μόνιμης ιδιόκτητης κατοικίας του αιτούντος επενδυτή στην Κύπρο δεν περιλαμβάνεται στο πιο πάνω ποσό, με εξαίρεση την περίπτωση στην οποία ο επενδυτής αποφασίσει να επενδύσει στην αγορά μίας μόνο κατοικίας, αξίας μεγαλύτερης των €2,5 εκ., οπότε δεν υποχρεούται να αγοράσει επιπρόσθετη μόνιμη ιδιόκτητη κατοικία αγοραίας αξίας €500.000», υπογραμμίζεται. 

«Για τους λόγους που εκτενώς εξηγούνται στην παρούσα Έκθεση, η έγκριση της αίτησης δεν ήταν σύμφωνη με τα κριτήρια που ίσχυαν κατά την ημερομηνία εξέτασής της και συνεπώς η αίτηση για πολιτογράφηση θα έπρεπε, κατά την άποψη μας, να είχε απορριφθεί», τονίζεται στην Έκθεση.

Εξαγορά εταιρείας

Όπως αναφέρεται, επίσης, μεταξύ των επενδύσεων, περιλαμβανόταν η εξαγορά εταιρείας. «Η εξαγορασθείσα εταιρεία είχε, κατά την εξαγορά της στις 2.10.2014, ως μοναδική περιουσία μία έπαυλη (που κτίστηκε το 1999) και την περιβάλλουσα γη. Με βάση τη γενική εκτίμηση, ημερ. 1.1.2013, η αξία της έπαυλης με την περιβάλλουσα γη ήταν ίση με €2,7 εκ. και με βάση τις πολύ πρόσφατες τιμές αγοράς ήταν ίση €3,5 εκ. Με την υποβολή της αίτησης για πολιτογράφηση υποβλήθηκε μη ελεγμένη κατάσταση οικονομικής θέσης στις 30.9.2014 της εταιρείας, η οποία υπογράφεται από τον Διευθυντή της εταιρείας και τα συμβαλλόμενα μέρη και η οποία φαίνεται να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του πιο πάνω συμβολαίου, ημερ. 2.10.2014. Στην κατάσταση αυτή τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας δηλώνονται ως έχοντα αξία ίση με €7,5 εκ.», υπογραμμίζεται.  

Στη βάση των πιο πάνω, τονίζεται, «αν η πράξη της απόκτησης της έπαυλης και της περιβάλλουσας γης γινόταν μέσω του Κτηματολογίου (και όχι μέσω του Εφόρου Εταιρειών υπό τη μορφή εξαγοράς της εταιρείας), τότε θα καταβάλλονταν μεταβιβαστικά τέλη επί της αξίας ακινήτων που είχε δηλωθεί στο Υπουργείο Εσωτερικών ως ίση με €7,5 εκ.».  

Επίσης, προστίθεται, «αν η πράξη της απόκτησης της έπαυλης και της περιβάλλουσας γης γινόταν μέσω του Κτηματολογίου, θεωρούμε προφανή τη δυσκολία που θα υπήρχε, για περιουσία που τόσο πρόσφατα αγοράστηκε έναντι ποσού €3,5 εκ. (και είχε αξία γενικής εκτίμησης ίση με €2,7 εκ.) να παρουσιαστεί στο Κτηματολόγιο ως έχουσα αξία ίση με €7,5 εκ. Σε αυτή την περίπτωση, ακόμη και αν γινόταν αποδεκτή η δήλωση, θα προέκυπτε αυτόματα το ύψος του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών, με βάση το ποσό των €7,5 εκ. και όχι με βάση το ποσό των €5,5 εκ. που δηλώθηκε αργότερα στο Τμήμα Φορολογίας, ως η αξία της περιουσίας της εταιρείας», επισημαίνεται. 

Συνεπώς, υπογραμμίζει ο Γενικός Ελεγκτής, με την έγκριση της αίτησης, τη στιγμή που ήταν προφανές ότι υπήρχε υπερτιμολόγηση («φούσκωμα») των τιμών, το δημόσιο απώλεσε φόρους και τέλη της τάξης του €1 εκ. 

«Η συγκεκριμένη χαλάρωση στα κριτήρια δεν έγινε ειδικά για την υπό εξέταση περίπτωση πολιτογράφησης των έξι επενδυτών, πλην όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση υπήρξε απώλεια φορολογικών εσόδων και μεταβιβαστικών τελών, έστω κι αν ενημερώθηκε το Τμήμα Φορολογίας. Ουσιαστικά το Υπουργείο Οικονομικών εφάρμοσε κριτήρια που δεν είχαν την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου και, λόγω των ενεργειών του, υπήρξε απώλεια φορολογικών εσόδων της τάξης του €1 εκ.», αναφέρεται.

«Δεν έχουμε στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι 6 πολιτογραφηθέντες παρέμειναν οι τελικοί δικαιούχοι της εταιρείας που απέκτησε την ακίνητη ιδιοκτησία και την εταιρεία στην οποία ανήκε η έπαυλη για την περίοδο των τριών ετών που προβλέπει το Πρόγραμμα. Φαίνεται επίσης να μην υπάρχει στο Υπουργείο Εσωτερικών μηχανισμός για έλεγχο της πτυχής αυτής. Είναι ωστόσο γεγονός ότι υποβλήθηκαν στοιχεία ότι τουλάχιστον οι 2 εκ των πολιτογραφηθέντων, μεταξύ των οποίων και ο υπό αναφορά πολιτογραφηθείς ιδιοκτήτης του αεροσκάφους, εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στην Κύπρο», προστίθεται ακόμη.

«Από έρευνα που διενεργήθηκε από την Υπηρεσία μας, διαπιστώθηκε ότι, σύμφωνα με καταστάσεις του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, η ‘Αξία Γενικής Εκτίμησης’ των ακινήτων που αγοράστηκαν τον Οκτώβριο του 2014 έναντι €20.245.000 (€19.806.723 + €438.277 ως ΦΠΑ), την 1.1.2013 και την 1.1.2018 ανερχόταν σε μόνο €9.397.000 και €9.101.900, αντίστοιχα. Προκύπτει μία στρέβλωση υπερτιμολογήσεων που ενδεχομένως να οφείλεται στην ύπαρξη μεσαζόντων ή/και στην εκμετάλλευση των ξένων επενδυτών από τους ντόπιους επιχειρηματίες ή/και σε άλλους λόγους που σχετίζονται με μη υγιείς πρακτικές ή σε συνδυασμό των πιο πάνω», επισημαίνεται. 

Ερωτήματα για έπαυλη και φορολογικές δηλώσεις

«Το ερώτημα που προκύπτει, όσον αφορά στην έπαυλη, είναι το πού διατέθηκαν τα λεφτά που αντιστοιχούν στη διαφορά μεταξύ της πραγματικής αξίας του ακινήτου και του ποσού των €7,5 εκ. που καταβλήθηκε και γιατί το Τμήμα Φορολογίας δεν αναζήτησε όσους έλαβαν ποσά, ενδεχομένως υπό μορφή προμηθειών, ώστε να βεβαιωθεί ότι τουλάχιστον, θα καταβάλουν τον αναλογούντα φόρο. Ανάλογος έλεγχος θα έπρεπε να γίνει και στις άλλες αγοραπωλησίες της συγκεκριμένης διαδικασίας, αλλά και γενικότερα σε κάθε ανάλογη πράξη του προγράμματος επενδύσεων. Επίσης, φαίνεται ότι ενδεχομένως να έπρεπε να ενημερωθεί η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης (ΜΟΚΑΣ) για το ενδεχόμενο κάποιοι εκ των ντόπιων επιχειρηματιών που εισέπραξαν τα αυξημένα (σε σχέση με την πραγματική αξία) ποσά να κατέβαλαν προμήθειες εκτός των πλαισίων της νομοθεσίας», αναφέρεται.  

Σύμφωνα με την έκθεση, δε, «οι εταιρείες των πολιτογραφηθέντων προσώπων δεν έχουν υποβάλει καμία φορολογική δήλωση από το 2014. Το Τμήμα Φορολογίας μάς ενημέρωσε ότι από τις εταιρείες αυτές έχει ζητηθεί να υποβάλουν τις φορολογικές δηλώσεις και σε περίπτωση που δεν το πράξουν, εντός του χρονικού διαστήματος που τους δόθηκε, τότε το Τμήμα θα προχωρήσει με ποινική δίωξή τους». 

Θα συνεχίσουμε τον έλεγχο μεμονωμένων περιπτώσεων

Επιπρόσθετα αναφέρεται ότι, «ως Υπηρεσία θεωρούμε πολύ σημαντικό τον ρόλο της τριμελούς Επιτροπής που διορίστηκε στις 6.11.2019 από το Υπουργικό Συμβούλιο. Για να αποφευχθεί τυχόν αχρείαστος παράλληλος έλεγχος, η Υπηρεσία μας δεν θα προχωρήσει στον ευρύτερο έλεγχο του θέματος των πολιτογραφήσεων που είχαμε αποφασίσει να δρομολογήσουμε τον Ιούλιο του 2019». 

«Αυτό όμως δεν εμποδίζει την Υπηρεσία μας να προβεί σε έλεγχο μεμονωμένων περιπτώσεων, όπως η παρούσα, αν η ίδια κρίνει τούτο αναγκαίο. Ούτε και θεωρούμε ότι μπορούν οι εξουσίες της Υπηρεσίας μας να περιορίζονται λόγω διορισμού από το Υπουργικό Συμβούλιο άλλων ελεγκτικών οργάνων ή επιτροπών, χωρίς τούτο να σημαίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο πως δεν αναγνωρίζουμε στο Υπουργικό Συμβούλιο την εξουσία να προβαίνει σε τέτοιους διορισμούς, σύμφωνα με τον περί Ερευνητικών Επιτροπών Νόμο ή άλλως πως», τονίζεται.

«Με βάση το εδάφιο 4 του άρθρου 111 του περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμου, όπως τροποποιήθηκε το 2019, από σήμερα 31.1.2020 δεν επιτρέπεται η πολιτογράφηση αλλοδαπών επενδυτών, εκτός αν πληρούνται οι όροι και προϋποθέσεις που καθορίζονται σε Κανονισμούς, τους οποίους καταρτίζει το Υπουργικό Συμβούλιο και εγκρίνει η Βουλή των Αντιπροσώπων. Θεωρούμε ότι τούτο θα αποτελέσει ισχυρή ασφαλιστική δικλείδα προστασίας του προγράμματος από στρεβλώσεις και εισηγούμαστε όπως, τόσο το Υπουργικό Συμβούλιο όσο και η Βουλή των Αντιπροσώπων, λάβουν υπόψη τα ευρήματα της παρούσας ΄Εκθεσης, ώστε να εισαγάγουν τις κατάλληλες πρόνοιες στους εν λόγω Κανονισμούς, με σκοπό αυτοί να καταστούν αποτελεσματικοί», καταλήγει στη σύνοψη της Ειδικής Έκθεσής του για το θέμα ο Γενικός Ελεγκτής.