Επιστολή  προς τον πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού κ. Άγγελο Βότση, αναφορικά με τα μέτρα στήριξης της οικονομίας απέστειλαν το Κίνημα Οικολόγων Συνεργασία Πολιτών.

Συγκεκριμένα, στα προτεινόμενα μετρά μεταξύ άλλων αναφέρουν ότι πρέπει να μειωθεί η τιμή των βασικών αγαθών, ενώ προτείνουν κατάργηση του ετήσιου τέλους των 350 ευρώ για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις. Επιπλέον ζητούν εφαρμογή των νομοθεσιών που ψήφισε ή Βουλή στις 2/8/2019 για τις εκποιήσεις και τις καταχρηστικές ρήτρες.

Παράλληλα εισηγούνται όπως παγώσουν νομοθετικά για εννέα μήνες οι εκποιήσεις.

Αναλυτικά η επιστολή:

Η κατάταση όπως έχει διαμορφωθεί λόγω της πανδημίας του COVID-19, εκτός από τα προβλήματα στο σύστημα υγείας, έχει προκαλέσει και τεράστιο πρόβλημα στην οικονομία του τόπου, όπου αναμένεται ότι:

1.    Ο τομέας του τουρισμού -με μεγάλη συνεισφορά στην κυπριακή οικονομία-,  είναι αμφίβολο εάν θα μπορέσει να συνεισφέρει στο ΑΕΠ της χώρας για το 2020

2.    Η μεταποιητική βιομηχανία έχει υπολειτουργήσει ή και αναστείλει τις εργασίες της πλήρως, επίσης θα περιοριστεί δραστικά η συμμετοχή της στο ΑΕΠ

3.    Ο τομέας των κατασκευών, επίσης έχει ατονίσει αρκετά

4.    Ο τομέας των υπηρεσιών, επίσης θα έχει μειωμένη συμμετοχή στο ΑΕΠ.

5.    Το εμπόριο και η ναυτιλία, επίσης θα αντιμετωπίσουν μια μειωμένη δραστηριότητα.

Συνέπεια όλων των πιο πάνω, θα είναι η μείωση της απασχόλησης, της κατανάλωσης, των δημοσίων εσοδών κοκ. Θα μπούμε σε ένα κύκλο σοβαρής οικονομικής ύφεσης, με πολλαπλές αρνητικές οικονομικές  επιδράσεις καθώς επίσης και κοινωνικές επιπτώσεις.

Με βάση τα πιο πάνω, θα πρέπει να ακολουθηθεί ένας συνδιασμός μέτρων, ώστε να αντιμετωπιστεί με την πιο μεγάλη επιτυχία η  κρίση αλλά και να βρεθεί  βιώσιμη έξοδος από αυτή την κατάσταση. Απαιτούνται άμεσες αλλά όχι βιαστικές και πρόχειρες λύσεις. Δεν πρέπει και πάλι να επιλεγεί μονοδιάστατη πολιτική, που να ευνοεί συγκεκριμένα συμφέροντα. Να αξιοποιηθούν όλα τα ενδεικνυόμενα εργαλεία, τα οποία όμως θα πρέπει να είναι και στοχευμένα. Να είναι κοινωνικά ισορροπημένα και να μην διευρύνουν την κοινωνική ανισότητα. Επιπλέον πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία (έστω και μερικώς)για αναμόρφωση, εκσυγχρονισμό και «πρασίνισμα» της οικονομίας μας.

Πολιτικές Κατευθύνσεις της  Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έδωσε αποκλειστικές και μονοσήμαντες κατευθύνσεις.  Πρέπει να αξιοποιηθουν τα εργαλεία που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την ανακοίνωση της 19ης Μαρτίου για τις επιχειρησεις που έχουν πληγεί από την κορωνοκριση κατά τρόπο συνολικό και σφαιρικό. Αυτά όμως τα μέτρα πρέπει είναι προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η Κύπρος και η Κυπριακή οικονομία. 

Υπενθυμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει τα εξής εργαλεία :

1)    απευθείας κρατικές ενισχύσεις (πχ πρόγραμμα de minimis),

2)    δανεια  από το δημοσιο (πχ Οργανισμός Χρηματοδότησης Στέγης),

3)    εγγυήσεις υπό μορφή επιδοτουμενων επιτοκίων σε κρατικά δάνεια (πχ ΟΧΣ).  

4)    εγγυήσεις σε τραπεζικά δάνεια (αυτό που προτείνει η κυβέρνηση)  

5)    ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων. 

Δεν θεωρούμε ότι η θέση της  κυβερνησης που επιμένει στην ψήφιση του νομοσχεδίου για παροχή εγγυήσεων στις ιδιωτικές τράπεζες ύψους 2 δισεκατομυριων ευρώ (που όπως ισχυριζεται έχουν αποφασίσει και άλλες  χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) θα συμβάλει αποτελεσματικά στο στόχο για τον οποίο το εισηγείται. Πέραν από την εν λευκώ ουσιαστικά διαχείριση αυτής της δυνατότητας που παραχωρείται στις ιδιωτικές τράπεζες, η πραγματική αποτελεσματικότητα του μέτρου  σε σχέση με τους δανειολήπτες είναι αμφισβητήσιμη. Πρόσθετα, με αυτό τον τρόπο θα επιβαρυνθούν επιχειρίσεις και νοικοκυριά/αυτοεργοδοτούμενοι με ένα πρόσθετο δανεισμό, όταν ήδη είναι από όλους παραδεκτό ότι υποφέρουμε ως οικονομία  από το υπέρμετρα ψηλό ιδιωτικό χρέος. Θα είναι ακόμα μια έμμεση στήριξη των τραπεζών, οι οποίες είναι αβέβαιο το πώς θα διαχειριστούν αυτό το μέτρο σε σχέση με τη στόχευση αλλά και αποτελεσματικότητα του. 

Από την άλλη δεν κατανοούμε γιατί η κυβέρνηση επιμενει στην εγκριση άμεσα του νομοσχεδίου για παροχή κρατικών εγγυήσεων για νέο δανεισμό από τις τράπεζες,  ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο η συζήτηση για το ευρωομολογο ή κορωνομολογο και για άλλα πιθανά μετρα στήριξης των ευρωπαϊκών οικονομιών και επιχειρήσεων.

Μέτρα Πολιτικής που μπορούν να εφαρμοστούν:

Βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα πρέπει να είναι η στήριξη και η διεύρυνση των κοινωνικών μέτρων και των μέτρων θωράκισης του δικαιώματος στην εργασία, των εργαζομένων και του επιχειρείν. Πρέπει να αναζητηθουν πηγές χρηματοδότησης αυτών των προγραμμάτων (πχ εξοικονομηση κρατικών δαπανών, εσωτερικός δανεισμός και άλλες πηγες) για στήριξη του ταμείου κοινωνικών ασφαλίσεων και του κρατικού προϋπολογισμού (από τον οποίο προέρχονται πολλά επιδόματα).  Εννοείται ότι ο κρατικός προϋπολογισμός πρέπει να "ξαναγραφτεί" προκειμενου να αφαιρεθεί το "λιπος" δηλαδή οι αχρείαστες δαπάνες, οι σπατάλες και οι πολυτέλειες, αφού και τα κρατικά έσοδα θα διαφοροποιηθούν προς τα κάτω  λόγω της κατάστασης. Μέσα σε αυτό το πνεύμα έχουμε καταθέσει την πρόταση για αποκοπή των επιδομάτων φιλοξενίας ,οδοιπορικών  και παραστάσεως των αξιωματούχων του ευρύτερου δημοσίου τομέα. 

Σε δεύτερο στάδιο θα μπορούσε υπό αυστηρές προϋποθέσεις και σε ανάλογη με τις περιστάσεις εκτάση να αξιοποιηθεί και το εργαλείο των κρατικών εγγυήσεων για νέα δάνεια (για πληρωμή τόκων και νέες ανάγκες) προς  ιδιωτικές τράπεζες. Είμαστε έτοιμοι σε ένα δεύτερο στάδιο να καταθέσουμε απόψεις για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο όταν και εφόσον χρειαστεί. Πριν από αυτό το στάδιο θα πρέπει να μελετηθει η παροχή δανείων με κρατικές εγγυήσεις από δημοσιου ελέγχου τραπεζικούς οργανισμούς όπως πχ,  Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης κοκ.

Είναι πολύ σημαντικό να εισαχθούν πρόνοιες που να αφορούν την τεχνολογική και οικολογική αναβάθμιση των επιχειρήσεων που θα τυγχάνουν επιδότησης,  χορηγίας ή δανειοδότησης. 

 

Γενικά όλα τα σχέδια και τα μέτρα πρέπει να χαρακτηρίζονται από τρεις αρχές: 

I.    να διασφαλιστεί ότι δεν θα απολυθούν εργαζόμενοι 

II.    να υπάρχει ευνοϊκή μεταχείριση των μικρών και πολύ μικρων επιχειρήσεων και 

III.    να συνδέονται με τεχνολογική και περιβαλλοντική  αναβάθμιση

Με βάσει τις τρεις πιο πάνω αρχές, αλλά και κατευθύνσεις της Ευρωπαικής Επιτροπής, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν τα πιο κάτω μέτρα πολιτικής, στη βάση μιας περιόδου εξαμήνου, ώστε να γίνει μια ολοκληρωμένη και στοχευμένη αξιολογηση του όποιο μέτρου που θα εφαρμοστεί:

1.    Οφείλουμε  να σημειώσουμε ότι η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση συστήνει την ενίσχυση επιχειρήσεων που ασχολούνται με την πρωτογενή παραγωγή και τις εξαγωγές (δευτερογενης τομέας). Είναι πολυ σημαντικό αυτή την περίοδο να δοθεί περισσότερη ενίσχυση στην πρωτογενή παραγωγή (Γεωργία, Κτηνοτροφία, Μελισσοκομία, Ιχθυοκαλλιέργεια  κοκ). Αυτή η σύσταση πρέπει οπωσδήποτε να χαρακτηρίζει τα σχέδια ενίσχυσης των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την κορονοκρίση.

2.    Είναι ευκαιρία μέσα από το πρόγραμμα των κρατικών ενισχύσεων με το deminimis να δοθούν και κάποια κίνητρα για αναμόρφωση του πρωτογενή τομέα, μέσα από την ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών αλλά και την εν γένει στήριξη του τομέα.

3.    Επίσης, να αξιοποιηθούν τα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης της ΕΕ συμβάλλοντας στην απάμβλυνση των οικονομικών επιπτώσεων από την κορονοκρίση αλλά και στην εν γένει οικονομική παλινόρθωση.

4.    Μέσα από δανεισμό από τον ΟΧΣ, (είτε με την έκδοση πενταετούς ομολόγου), να υπάρξει άμεση ενίσχυση των  μικρών επιχειρήσεων με επιτόκιο που θα μπορούν να αξιοποιήσουν ως κεφάλαιο κίνησης. Μέρος αυτού θα είναι η επιδότηση της απασχόλησης κατά το 60% από το κράτος απευθείας στους εργαζόμενους αυτών των επιχειρήσεων. Το υπόλοιπο ποσό θα καταβάλουν οι ίδιες οι μικροεπιχειρήσεις. Αυτό θα είναι με την προυπόθεση ότι ΔΕΝ θα απολύσουν προσωπικό για μέχρι και την αποπληρωμή του εν λόγω δανείου/ισχύος του παρόντος μέτρου στήριξης. Για δε τους αυτοτελώς εργαζόμενους θα ισχύσει το ίδιο, είτε εργάζονται από μόνοι τους είτε έχουν προσωπικές επιχειρήσεις.

5.    Να παραχωρηθούν εγγυήσεις είτε ακόμα και  στήριξη μέσα από επιδότηση επιτοκίου επιχειρήσεων εξαγωγικής δραστηριότητας, είτε με κάλυψη μισθοδοτικού κόστους εργαζομένων, ώστε να επανέλθουν το συντομώτερο σε επίπεδα ανάπτυξης. 

6.    Αναφορικά με τον τουριστικό τομέα, που ήδη έχει πληγεί καίρια, και δεν διαφαίνεται ότι θα ανακάμψει κατά το 2020, ένα μέτρο που θα συμβάλει στην απάμβλυνση του μεγάλου προβλήματος, θα είναι η επιδότηση μέσω επιχορηγημένων προγραμμάτων εσωτερικού τουρισμού,  γεγονός που θα κρατήσει σε απασχόληση και  σε εργασία, αφού μεγάλος αριθμός εργαζομένων είναι εποχιακά απασχολούμενος και  ήδη τέλειωσε η περίοδος που καλύπτεται   από το ανεργειακό τους επίδομα.

Όμως δεν πρέπει να αγνοούμε ότι τα περισσότερα μέτρα από τα πιο πάνω -συμφωνα πάντα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- πρέπει να απευθύνονται μόνο σε επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την κορονοκριση και ήταν βιώσιμες πριν από την κρίση θέτοντας μια πολύ ξεκάθαρη προϋπόθεση: να μην είχαν καμμιά καθυστερημένη δόση σε δάνειο πριν την 31η Δεκεμβρίου 2019. Το πλαίσιο που θέτει η ΕΕ αν τηρηθεί με αυστηρότητα μπορεί να αφήσει εκτός, μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που είχαν για τον οποιοδήποτε λόγο κάποια μικρής έκτασης προβλήματα βιωσιμότητας. Επίσης την στήριξη αυτή, σύμφωνα με το πλαίσιο δεν μπορούν να την έχουν νέες επιχειρήσεις. Τι θα κάνουμε για αυτές τις εκτός πλαισίου της ΕΕ επιχειρήσεις και αυτεργοδοτουμενους; 

Βιώσιμη Ανάκαμψη της Οικονομίας  

Ως Κίνημα Οικολόγων Συνεργασία Πολιτών -πέραν της ενίσχυσης των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την κορονοκρίση- θεωρούμε ότι πρέπει να προωθηθούν μέτρα για αναμόχλευση της οικονομίας, αλλά αυτή τη φορά προς την ορθή κατεύθυνση. Επαναφέρουμε την εισήγηση για ίδρυση Ταμείου Πράσινης Ανάπτυξης που θα χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα της φορολόγησης της ρύπανσης , δανεισμό ή  εισφορές. Το ταμείο θα  μπορεί να παραχωρεί χορηγίες ή χαμηλότοκα δάνεια για περιβαλλοντικές δράσεις έργα και πρωτοβουλίες, αναβάθμιση επιχειρήσεων για εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτόμων ιδεών,  νεοφανών επιχειρήσεων (start-ups) κοκ ανεξάρτητα αν οι επιχειρήσεις έχουν πληγεί ή όχι από την κρίση, ιδιαίτερα αν πρόκειται για πολύ μικρή ή μικρή επιχείρηση. 

Για πρόσθετη χρηματοδότηση του ταμείου και των άλλων δημοσίων φορέων χρηματοδοτησης (όπως αναφέρθηκαν πιο πάνω) εισηγουμαστε την άμεση τροποποιηση του σχεδίου προσέλκυσης επενδύσεων έναντι υπηκοότητας (πολιτογραφησεις). Πρέπει να μελετηθεί το ενδεχόμενο αναδρομικής εφαρμογής (ολικως ή εν μέρει) των αλλαγών. Έχουμε πληροφορηθει ότι υπάρχουν σε εκκρεμοτητα επτακοσιες αιτήσεις με βάση το επενδυτικό πρόγραμμα. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν διαθέσιμα -εφοσον γίνουν όλοι οι απαιτουμενοι έλεγχοι για νομιμότητα, φερεγγυότητα και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, και αφού τηρηθούν οι προϋποθέσεις όπως αναφέρονται στον παράρτημα της επιστολης αυτής  - γύρω στα 1.4 δισ τα οποία αντί να τα διοχετευτουν στο γνωστό κύκλωμα των μεγαλο-developers, μπορούν να χρηματοδοτήσουν χορηγίες, δάνεια και εγγυήσεις από δημοσιους οργανισμούς όπως αναφέρω πιο πάνω (ταμείο πράσινης ανάπτυξης, ΤΚΑ, οργανισμος χρηματοδοτήσεως στέγης κοκ). Δεν βλέπουμε για ποιο λόγο δεν μπορεί το σύνολο του ποσού -αντι να επενδυθεί σε αγορά πολυτελών κατοικιών ή  γης -να αξιοποιηθει για τις άμεσες ανάγκες της οικονομίας.

Κάποια άλλα μέτρα 

Τέλος σε ότι αφορά επιχειρήσεις και νοικοκυριά πρέπει να μειωθεί η τιμή των βασικών αγαθών (νερό,  ηλεκτρικό ρεύμα, τηλεπικοινωνίες κλπ) και να υπάρξει επιδότηση του ενοικίου (ή αναστολή καταβολής ενοικίου), κατάργηση του ετήσιου τέλους των 350 ευρώ για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, εφαρμογή των νομοθεσιων που ψήφισε ή Βουλή στις 2/8/2019 για τις εκποιησεις και τις καταχρηστικες ρήτρες (που βρίσκονται ενώπιον του Ανώτατου λόγω προεδρικης αναφορας) , να παγώσουν νομοθετικα για εννέα μήνες οι εκποιήσεις, να μην υπολογιστούν οι τόκοι στα δάνεια που θα μπουν στο πρόγραμμα αναστολής των δόσεων, να ανασταλεί η συνέχιση της διαδικασίας μετά την πρώτη ημερομηνία αναφοράς εκποίησης και η αναστολή της λήψης ή συνέχισης νομικών μέτρων εναντίον δανειοληπτών. 

Πρόσθετα, οι τράπεζες να προχωρήσουν σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις ή και αναδιαρθρώσεις που με βάση βραχυχρπονια περίοδο δύναται τα δάνεια να αποπληρωθούν, ανεξάρτητα αν περιλαμβάνονται σε πακέτα πώλησης δανείων σε εταιρείες εξαγοράς δανείων. Τέλος,  να αλλάξει το νομικό πλαίσιο (όπως ήταν πριν τον Ιούνιο 2018), να ανασταλει το ΚΑΠ και το Άρτεμις για τις μικρές επιχειρήσεις και τους αυτεργοδοτουμενους κοκ.