H Kυπριακή Δημοκρατία θα διαδραματίσει τον δικό της ρόλο στη Στρατηγική Πυξιδα για την Άμυνα και Ασφάλεια που ενέκρινε την Παρασκευή η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. για αναβάθμιση της Ευρωπαϊκής Άμυνας.  Ο Υπουργός Άμυνας Χαράλαμπος Πετρίδης μίλησε την Δευτέρα 28 Μαρτίου 2022 στο ΡΙΚ τονιζοντας ότι «φυσικά και θα είναι ανάλογη η συμμετοχή της Κύπρου, όπως και κάθε Κράτους Μέλους, και της Κυπριακής Δημοκρατίας στην υλοποίηση των όσων έχουν συμφωνηθεί». 

Δύναμη 5000 Ανδρών

Η Σύνοδος Κορυφής μεταξύ άλλων κατέληξε στη δημιουργία μιας δύναμης από την Ευρωπαϊκή Ένωση  5000 ανδρών για ταχεία δράση σε περιπτώσεις διαχείρισης κρίσεων. Όπως εξήγησε ο κ. Πετρίδης: «Η Δύναμη ταχείας αντίδρασης ξεκαθαρίζουμε δεν είναι Ευρωστρατός. Έχει αποφασιστεί η δημιουργία μιας δύναμης ταχείας αντίδρασης, η οποία θα αποτελείται από περίπου 5000 μέλη και αυτό θα το δούμε στην συνέχεια, θα δούμε πως και με ποιο τρόπο θα υλοποιηθεί. Άρα είναι η δημιουργία μιας γρήγορης και ευέλικτης διαδικασίας για λήψη απόφασης αναφορικά με οποιαδήποτε στήριξη εκεί και όπου χρειάζεται, αλλά διευκρινίζουμε ότι δεν σχετίζεται με την δημιουργία Ευρωστρατού. Ξεκάθαρα είναι μια δύναμη που είναι ικανή να συνδράμει με εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και με το ΝΑΤΟ και με οποιεσδήποτε εταίρους, με άλλα κράτη ή και με άλλους οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ. Άρα από την μια ναι συμφωνούμε στην περισσότερη Ευρωπαϊκή αυτονομία αλλά ταυτόχρονα οι συμμαχίες είναι αναπόφευκτες σε έτσι περιπτώσεις».

>>> Κατεβάστε τώρα το application της offsite - ΕΔΩ για Android & ΕΔΩ για iOS

Αύξηση αμυντικών δαπανών

Ο Υπουργός Άμυνας τόνισε ότι  «τα τελευταία 2-3 χρόνια όπως γνωρίζετε έχουν αυξηθεί οι αμυντικές δαπάνες, βρισκόμαστε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 ετών, όμως σαφώς και μπορούν να γίνουν περισσότερα».  Ο ΥΠΑΜ τόνισε ακόμα ότι υπάρχουν χρονοδιαγράμματα προς υλοποίηση των στρατηγικών που αναφέρονται. Όπως υπογράμμισε: «Υπάρχουν χρονοδιαγράμματα  και είναι ξεκάθαρες οι αναφορές». Αναφορικά με τα αιτήματα της Κύπρου, ο Υπουργός τόνισε ότι: «Εμείς έχουμε θέσει ξεκάθαρα ότι στο πλαίσιο της στρατηγικής πυξίδας, η Ανατολική Μεσόγειος δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Άρα είναι φυσικό το κείμενο να ενοχλεί την Τουρκία».

Η στάση σε Τουρκία

Στο κείμενο της Ε.Ε.  δεν χαρακτηρίζεται ως εχθρός η   Τουρκία, νοουμένου ότι θα σταματήσει τις προκλήσεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο  και ότι θα συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2021. Ο Υπουργός  απάντησε:

«Ουσιαστικά είναι μια ξεκάθαρη αναφορά τόσο για το Aιγαίο και για την Ανατολική Μεσόγειο όσο για την Κυπριακή ΑΟΖ και την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού. Πρέπει να δούμε σε πιο πλαίσιο θα υλοποιηθεί όλη αυτή η προσπάθεια και να το θέσουμε σε εφαρμογή». 

Πάμε για νέες συνεργασίες

Σημειώνεται ότι στη στρατιωτική Πυξίδα   γίνεται αναφορά σε ενίσχυση συστημάτων πληροφοριών, αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και κυβερνοεπιθέσεων για κοινές ασκήσεις και αλλαγή στρατιωτικού υλικού. Ο Υπουργός απάντησε με ποιον τρόπο θα μπορούσε να επωφεληθεί η Κύπρος και υπογράμμισε:

«Εμείς βάλαμε κάτω ήδη το 5ετες πρόγραμμα που έχουμε υπόψη να υλοποιήσουμε. Υπάρχει ένα θέμα με την Ρωσία τώρα και ίσως να είναι πιο δύσκολη η συντήρηση των οπλικών μας συστημάτων. Ήδη κινούμαστε να δούμε τις διάφορες λύσεις που υπάρχουν, το πως μπορούμε να ανταπεξέλθουμε και να βάλουμε ένα πρόγραμμα που να είναι εφικτό. Εκτιμώ όμως ότι θα δούμε περισσότερους εξοπλισμούς στα κράτη μέλη και ενδεχομένως να δούμε και συνεργασίες/συμμαχίες και περισσότερες ασκήσεις και διμερής/τριμερής/τετραμερής συναντήσεις».

Δείτε πιο κάτω αυτούσια την σημαντική συνέντευξη του Υπουργού Άμυνας στο ΡΙΚ για το θέμα της Στρατηγικής Πυξίδας:

Πόσο σημαντική είναι αυτή η συμφωνία της Στρατηγικής Πυξίδας για την Κύπρο και ειδικά οι αναφορές που υπάρχουν και την Ανατολική Μεσόγειο;

«Καταρχήν να πούμε ότι συζητείται η στρατηγική πυξίδα εδώ και σχεδόν 2 χρόνια. Αισίως έχουμε καταλήξει ομόφωνα σε αυτό το κείμενο. Είναι ένα κείμενο που υπό τις περιστάσεις μας αφήνει πλήρως ικανοποιημένους, είναι το όραμα της Ευρώπης για την επόμενη δεκαετία. Με λίγα λόγια η Στρατηγική Πυξίδα έχει στόχο να προάγει ουσιαστικά την παγκόσμια ασφάλεια και στηρίζεται στο κείμενο που υπογράφηκε την περασμένη εβδομάδα. Βασίζεται στις αρχές και αξίες του διεθνούς δικαίου και υπάρχουν σαφής και ξεκάθαρες αναφορές προς την Ευρωπαϊκή αυτονομία, προς την περεταίρω υλοποίηση εξοπλισμών σε όλα τα Κράτη Μέλη. Ευθυγραμμιζόμαστε σε θέματα κοινής εξωτερικής και πολιτικής άμυνας και ασφάλειας. Υπάρχει και ξεκάθαρη αναφορά για την Ανατολική Μεσόγειο, υπάρχει Ευρωπαϊκή αυτονομία που προς αυτή την κατεύθυνση θα προχωρήσουμε. Η ισχυρή δύναμη ανάπτυξης είναι κάτι επίσης πολύ σημαντικό να αναφέρουμε καθώς και η αύξηση των αμυντικών δαπανών. Θεωρούμε ότι και σε συνεργασία με την Ελληνική Κυβέρνηση, υπήρχε μια ομόφωνη κατάληξη που είναι κάτι που χρειάζεται η Ευρώπη, ένα όραμα για την επόμενη δεκαετία».

Επειδή υπήρχε μια συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση με διαφορετικές απόψεις για την δημιουργία Ευρωπαϊκού στρατού και απεξάρτηση από το ΝΑΤΟ. Υπήρχαν οι απόψεις που έλεγαν όχι αφού έχουμε το ΝΑΤΟ, ας μείνουμε εκεί. Φαίνεται ότι καταλήξαμε σε μια κατάσταση όπου ναι το ΝΑΤΟ παραμείνει στρατηγικός εταίρος αλλά θα δημιουργήσει η ΕΕ μια δύναμη 5000 ανδρών για ταχεία δράση σε περιπτώσεις διαχείρισης κρίσεων. Υπήρξε αυτός ο συμβιβασμός;

«Σωστά έχετε αναφέρει. Φυσικά η δύναμη ταχείας αντίδρασης ξεκαθαρίζουμε δεν είναι Ευρωστρατός. Έχει αποφασιστεί η δημιουργία μιας δύναμης ταχείας αντίδρασης, η οποία θα αποτελείται από περίπου 5000 μέλη και αυτό θα το δούμε στην συνέχεια, θα δούμε πως και με ποιο τρόπο θα υλοποιηθεί. Άρα είναι η δημιουργία μιας γρήγορης και ευέλικτης διαδικασίας για λήψη απόφασης αναφορικά με οποιαδήποτε στήριξη εκεί και όπου χρειάζεται αλλά διευκρινίζουμε ότι δεν σχετίζεται με την δημιουργία Ευρωστρατού. Ξεκάθαρα είναι μια δύναμη που είναι ικανή να συνδράμει με εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και με το ΝΑΤΟ και με οποιεσδήποτε εταίρους, με άλλα κράτη ή και με άλλους οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ. Άρα από την μια ναι συμφωνούμε στην περισσότερη Ευρωπαϊκή αυτονομία αλλά ταυτόχρονα οι συμμαχίες είναι αναπόφευκτες σε έτσι περιπτώσεις».

Η Κύπρος θα συμμετέχει με προσωπικό σε αυτή την ομάδα των 5000 ανδρών;

«Δεν έχει συζητηθεί κάτι τέτοιο αλλά βεβαίως και είμαστε ξεκάθαροι σε αυτή την τοποθέτηση, φυσικά και θα είναι ανάλογη η συμμετοχή, όπως και κάθε Κράτους Μέλους, και της Κυπριακής Δημοκρατίας στην υλοποίηση των όσων έχουν συμφωνηθεί. Αναμένεται ότι θα προχωρήσουμε σε ένα αντικείμενο συζήτησης και ένα πλαίσιο εφαρμογής όλων αυτών που έχουμε συμφωνηθεί. Όπως έχει αναφέρει στην δήλωση του ο κ. Μπορέλ απαιτούνται και  περισσότερες δράσεις όσο αφορά και τις αμυντικές δαπάνες για όλα τα Κράτη Μέλη. Η Γερμανία έχει εξαγγείλει 100 δις πρόσθετες δαπάνες προς αυτή την κατεύθυνση. Άρα αναμένεται και αύξηση του μέσου όρου των αμυντικών δαπανών για τα κράτη μέλη».

Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό αφορά και την αύξηση των αμυντικών δαπανών και για την Κύπρο. Θα υπάρχει ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για αμυντικές δαπάνες; Διαβάζοντας το κείμενο είδα ότι μπορεί να υπάρξει μια αύξηση του ΦΠΑ από το 2023 για τις αμυντικές δαπάνες;

«Είναι ακριβώς αυτά τα θέματα που συζητούνται τώρα και σε επίπεδο κρατών Μελών και σε τεχνοκρατικό επίπεδο. Από πλευράς μας είμαστε σε ένα αρκετά καλό επίπεδο σε ότι αφορά τις αμυντικές δαπάνες. Τα τελευταία 2-3 χρόνια όπως γνωρίζετε έχουν αυξηθεί οι αμυντικές δαπάνες, βρισκόμαστε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 18 ετών, όμως σαφώς και μπορούν να γίνουν περισσότερα».

Υπάρχουν χρονοδιαγράμματα μέσα στο κείμενο προς υλοποίηση των στρατηγικών που αναφέρονται.

«Ακριβώς  υπάρχουν και είναι ξεκάθαρες οι αναφορές μέσα. Γνωρίζεται το  Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε αντιδράσει σε αυτό το κείμενο και είχε κάνει αναφορά ότι δεν δείχνει  σωστή κατεύθυνση. Εμείς έχουμε θέσει ξεκάθαρα ότι στο πλαίσιο της στρατηγικής πυξίδας, η Ανατολική Μεσόγειος δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Άρα είναι φυσικό το κείμενο να ενοχλεί την Τουρκία».

Οι αναφορές στο κείμενο δεν χαρακτηρίζει ως εχθρό την  Τουρκία, την χαρακτηρίζει ως ενδεχόμενο εταίρων νοουμένου ότι θα σταματήσει τις προκλήσεις στο αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο  και ότι θα συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2021.

«Ουσιαστικά όπως έχετε αναφέρει είναι μια ξεκάθαρη αναφορά τόσο για το Αιγαίο και για την Ανατολική Μεσόγειο όσο για την Κυπριακή ΑΟΖ και την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού. Πρέπει να δούμε σε πιο πλαίσιο θα υλοποιηθεί όλη αυτή η προσπάθεια και να το θέσουμε σε εφαρμογή».

Επειδή υπάρχει και αναφορά για ενίσχυση του άρθρου του 42,7 που προνοείται ότι όταν ένα κράτος μέλος δεχθεί επίθεση τότε θα πρέπει να συνδράμουν κι τα υπόλοιπα κράτη και κάποια συμπατριώτες μας στάθηκαν σε αυτή την αναφορά, είναι σημαντική για την Κύπρο; Δηλαδή να αναμένουμε ότι σε περίπτωση που δεχτούμε κάποια επίθεση από την Τουρκία θα συνδράμει η Ευρωπαϊκή Ένωση ή να το βλέπουμε στις πραγματικές του διαστάσεις;

«Είναι ξεκάθαρη η αναφορά και όπως ανέφερα η Στρατηγική πυξίδα είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της ασφάλειας για την επόμενη δεκαετία. Φυσικά πρέπει να πραγματοποιηθούν αρκετά βήματα για την ολοκλήρωση αυτού του στόχου. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρωπαϊκή ένωση δεν αποτελεί μια αμυντική συμμαχία όπως το ΝΑΤΟ, ούτως ώστε το κύριο μέλημα μας και επίλυση των προβλημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μέσω διπλωματίας. Θα ήθελα όμως να τονίσω ότι τα τελευταία χρόνια  είναι συντονισμένες οι προσπάθειες για την διασφάλιση του  διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Είναι κάτι το οποίο φυσικά θα έλεγα είναι ένα βήμα προς την ορθή κατεύθυνση».

Γίνεται αναφορά σε ενίσχυση συστημάτων πληροφοριών, αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και κυβερνοεπιθέσεων για κοινές ασκήσεις και αλλαγή στρατιωτικού υλικού. Από αυτό πως θα μπορούσε να επωφεληθεί η Κύπρος;

«Σίγουρα η κάθε χώρα έχει τα δικά της θέλω, εμείς βάλαμε κάτω ήδη το 5ετες πρόγραμμα που έχουμε υπόψη να υλοποιήσουμε. Υπάρχει ένα θέμα με την Ρωσία τώρα και ίσως να είναι πιο δύσκολη η συντήρηση των οπλικών μας συστημάτων. Ήδη κινούμαστε να δούμε τις διάφορες λύσεις που υπάρχουν, το πως μπορούμε να ανταπεξέλθουμε και να βάλουμε ένα πρόγραμμα που να είναι εφικτό. Εκτιμώ όμως ότι θα δούμε περισσότερους εξοπλισμούς στα κράτη μέλη και ενδεχομένως να δούμε και συνεργασίες/συμμαχίες και περισσότερες ασκήσεις και διμερής/τριμερής/τετραμερής συναντήσεις».

Τι είναι η Στρατηγική Πυξίδα 

Η  Στρατηγική πυξίδα εδώ και σχεδόν 2 χρόνια. Είναι ένα κείμενο που υπό τις περιστάσεις μας αφήνει που βασίζει  το όραμα της Ευρώπης για την επόμενη δεκαετία.  Η  Στρατηγική Πυξίδα έχει στόχο να προάγει ουσιαστικά την παγκόσμια ασφάλεια και στηρίζεται στο κείμενο που υπεγράφη την περασμένη εβδομάδα. 

Βασίζεται στις αρχές και αξίες του διεθνούς δικαίου και υπάρχουν σαφής και ξεκάθαρες αναφορές προς την Ευρωπαϊκή αυτονομία, προς την περεταίρω υλοποίηση εξοπλισμών σε όλα τα Κράτη Μέλη.. 

Υπάρχει και ξεκάθαρη αναφορά για την Ανατολική Μεσόγειο, υπάρχει Ευρωπαϊκή αυτονομία που προς αυτή την κατεύθυνση θα προχωρήσουμε. Η ισχυρή δύναμη ανάπτυξης είναι κάτι επίσης πολύ σημαντικό να αναφέρουμε καθώς και η αύξηση των αμυντικών δαπανών.  

Today, leaders endorsed the #StrategicCompass for security and defence.

It provides us with a strategy to make us more capable to act, secure, invest and partner – for an EU that protects its citizens, values, interests and contributes to international peace and security.#EUCO pic.twitter.com/oZq6vFXbLQ

— European External Action Service - EEAS 🇪🇺 (@eu_eeas) March 25, 2022