Δεκάδες νόμοι, θεμελιώδεις για το Κράτος Δικαίου στην Κύπρο παραμένουν ως έχουν από τη δεκαετία του 1960 με ελάχιστες αλλαγές. Την ίδια ώρα πολλά Υπουργεία λόγω έλλειψης νομικών γνώσεων αδυνατούν να συντάξουν πολύπλοκα νομικά νομοσχέδια. Αυτό τονίζει σε συνέντευξή της στην Offsite η Επίτροπος Νομοθεσίας Λουίζα Χριστοδουλίδου -Ζαννέτου η οποία αναλύει όλες τις πτυχές του ρόλου της ως Επιτρόπου.

Η κα Χριστοδουλίδου - Ζαννέτου αποκαλύπτει με ποιο ειδικό θέμα ασχολείται αυτή τη στιγμή και ποιος ήταν ο ρόλος του Γραφείου της στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Δεν διστάζει να σχολιάσει την έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για το Γραφείο της επισημαίνοντας την ανάγκη ενίσχυσης με νέο προσωπικό και σχολιάζει τη συνεργασία με τον Γενικό Εισαγγελέα.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της κας  Λουίζα Χριστοδουλίδου -Ζαννέτου στην Offsite είναι το ακόλουθο:

Συμφέρουσα λύση η ενίσχυση του Γραφείου

Eρ.: Ποιος είναι ο ρόλος της Επιτρόπου Νομοθεσίας; 

«Ο ρόλος της Επιτρόπου  είναι συμβουλευτικός προς τον ΠτΔ και τους Υπουργούς  σε οτιδήποτε αφορά το κυπριακό νομοθετικό πλαίσιο. Στη βάση των όρων του  συμβολαίου  που υπέγραψα που είναι εξαετές,   η  Επιτροπος είτε αυτεπάγγελτα, είτε κατόπιν οδηγιών του Προέδρου της Δημοκρατίας ή/και του Υπουργικού Συμβουλίου ενεργεί: 

Για την ετοιμασία και υποβολή εισηγήσεων στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή/και σε οποιοδήποτε άλλο δημόσιο αξιωματούχο, όργανο, αρχή, υπηρεσία ή πρόσωπο για οποιοδήποτε θέμα που αφορά το κυπριακό νομοθετικό πλαίσιο και αφορά: Eκσυγχρονισμό,  απλοποίηση,  συμπλήρωση,  ενοποίηση,  κωδικοποίηση ή/και  αναθεώρηση της εθνικής νομοθεσίας. Επίσης ως Επίτροπος έχω την ευθύνη για την ενάσκηση οποιουδήποτε άλλου καθήκοντος ή αρμοδιότητας μού  ανατεθεί από τον Προέδρο της Δημοκρατίας ή/και το Υπουργικό Συμβούλιο. 

Το Γραφείο της Επιτρόπου επομένως  δρα αυτεπάγγελτα, ενώ μπορεί ο Πρόεδρος ή το Υπουργικό Συμβούλιο να  αναθέσουν τη συγγραφή ενός νόμου από την αρχή, πράγμα που γίνεται στην πράξη. Έχω προβεί σε σημαντικό αριθμό εισηγήσεων προς την εκτελεστική εξουσία για αναθεωρήσεις  νόμων ή και γενικά απόψεις επί νομοθεσιών που χρήζουν βελτίωσης. Οι εισηγήσεις αυτές μπορεί να υιοθετηθούν από τα Υπουργεία. Θεωρώ ότι ο  ρόλος του Γραφείου μας είναι πολύ σημαντικός στην τεχνική συγγραφή ενός νόμου αφού πολλοί νόμοι καταλήγουν να  είναι πολύπλοκοι και πολλές φορές δεν υπάρχει η τεχνογνωσία στα Υπουργεία ή η νομική κατάρτιση  και ειδικότητα που απαιτείται για τη συγγραφή ενός νόμου.  

Αρκετά συχνά παρατηρείται ότι αποστέλλονται  στον Γενικό Εισαγγελέα με λάθος τρόπο και να επιστρέφονται για επανασύνταξη από τα Υπουργεία, γεγονός που προκαλεί μεγάλη καθυστέρηση. 

Επίσης πολύ σημαντικό  θέμα είναι ότι με την ενεργό εμπλοκή της Επιτρόπου Νομοθεσίας σε συγγραφή νομοσχεδίων θα υπάρξει εξοικονόμηση δημοσίου χρήματος αφού θα  αποφευχθεί  η τάση που υπάρχει να αγοράζονται υπηρεσίες νομικών από τα Υπουργεία  για σύνταξη νομοσχεδίων. Εάν γίνει ένας υπολογισμός των χρημάτων που  καταβάλλονται  σε ιδιώτες για το σκοπό αυτό, είμαι βέβαιη ότι θα είναι πιο συμφέρουσα λύση για το κράτος  η πρόσληψη  μόνιμου προσωπικού για το Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας.  

Το Γραφείο μας είναι ο επίσημος φορέας ενοποίησης της νομοθεσίας και μετάφρασης της. Επίσης στη  βάση  αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου η Επίτροπος έχει την ευθύνη παρακολούθησης αριθμού διεθνών συμβάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η εργασία εμπεριέχει την υποβολή εκθέσεων προς τα διεθνή σώματα στη βάση ερωτηματολογίων που υποβάλλονται και ακολούθως την ακρόαση εξέτασης των εκθέσεων για την συμμόρφωση μας με τις Συμβάσεις αυτές αλλά και την υλοποίηση των εισηγήσεων συμμόρφωσης που κάποτε απαιτούν  νομοθετικές ή διοικητικές ρυθμίσεις. Περαιτέρω η Επίτροπος είναι υπεύθυνη για την τήρηση μητρώου διεθνών  συμβάσεων  πολυμερών και διμερών  και ενέργειες που απορρέουν από αυτές.   Τέλος η Επίτροπος υποβάλει προς την κυβέρνηση έκθεση με τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από νόμους με υποδείξεις για ενέργειες που πρέπει να γίνουν και ζητά ενημέρωση για την υλοποίηση τους και ακολούθως ενημερώνει σχετικά το Υπουργικό  Συμβούλιο».   

Ολόκληρο πακέτο για τους ανήλικους παραβάτες

Ερ. : Ασχολείστε  με κάτι ειδικό αυτό το διάστημα;  

«Το διάστημα αυτό ασχολήθηκα εκτεταμένα με το νομοσχέδιο που είχε αρχίσει η προκάτοχος μου για τους ανήλικους παραβάτες. Πρόκειται για ένα πολύ πρωτοποριακό νομοσχέδιο που στόχο έχει: Tην εγκαθίδρυση ενός συστήματος δικαιοσύνης φιλικού προς τα παιδιά  παραβάτες. Την ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν στην παιδική παραβατικότητα και πιο συγκεκριμένα στην πρόληψη, αντιμετώπιση και καταστολή της. Στην εγκαθίδρυση των απαραίτητων δομών και μηχανισμών πρόληψης και αντιμετώπισης της παιδικής παραβατικότητας και την ρύθμιση της μεταχείρισης των παιδιών στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης  σύμφωνα με τις αρχές και διατάξεις της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού και άλλων διεθνών πρότυπων κανόνων αναφορικά με τη μεταχείριση των παιδιών παραβατών στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. 

Δημιουργούνται ειδικά Δικαστήρια Ανηλίκων με εξειδίκευση, διάφορες συμβουλευτικές υπηρεσίες και συμβούλια για τα παιδιά. 

Πολύ σημαντικό επίσης είναι ότι  καταγράφονται σε  ένα κείμενο όλα τα δικαιώματα των παιδιών για ενημέρωση για εκπροσώπηση από δικηγόρο και για ενωσιακές υποχρεώσεις.  Επίσης προβλέπονται ποινές  εναλλακτικές της κράτησης που είναι το έσχατο μέτρο η οποία και  εάν ακόμα επιβληθεί θα γίνεται σε ειδικό χώρο κράτησης παιδιών και όχι στις φυλακές. Το νομοσχέδιο παρουσίαζε προβλήματα λόγω κυρίως των πολλών δομών που εισάγει  και των διαδικασιών του γενικότερα που το έκαναν πολύπλοκο.  Ανέλαβα  ευχαρίστως να το διαμορφώσω  με τρόπο που να γεφυρώνει τις διαφωνίες, να   είναι   πιο εύχρηστο,  με γρήγορες και απλές διαδικασίες και  κυρίως να είναι απόλυτα προς το συμφέρον των παιδιών. Με βοήθησε σε αυτό ηα εμπειρία μου πολλών ετών στα θέματα παιδικών και γενικά δικαστικών διαδικασιών και νομοθεσιών που αφορούν παιδιά.  Θα το υποβάλω εντός των ημερών στην Υπουργό Δικαιοσύνης  και Δημοσίας Τάξεως ως η δέσμευση μου. 

Έχω προβεί σε σύνταξη νομοσχεδίου για τον Επίτροπο Νομοθεσίας ενόψει του ότι, παρά το γεγονός  ότι  ο θεσμός υπάρχει από το 1971 εντούτοις δεν είναι θεσμοθετημένος με νόμο. Έχουμε  μελετήσει το θέμα αυτό και το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες με παρόμοια νομικά συστήματα  και  έχω υποβάλει  εισηγήσεις.

Επίσης  μελετούμε  με τον Επίτροπο Ορεινών Περιοχών  τη διαμόρφωση νόμου για την  ορεινότητα και την ορεινή πολιτική που αποτελεί μέρος της εθνικής στρατηγικής για τις ορεινές περιοχές».

Έτσι προέκυψαν παντού οι τηλεδιασκέψεις

Eρ: Για τον κορωνοϊό θεσπίστηκαν νέες νομοθεσίες; 

«Θεσπίστηκαν  νομοθεσίες και υπέβαλα και εισηγήσεις για θέσπιση .Μία σημαντική   νομοθεσία  αφορά στην τροποποίηση των  Περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμο σχετικά με τις συνεδρίες  συλλογικών διοικητικών  οργάνων μέσω τηλεδιάσκεψης. . Η πανδημία δεν επέτρεπε την νόμιμη συνεδρία με φυσική παρουσία και έπρεπε να δράσουμε.  Υπέβαλα εισήγηση στον Υπουργό Οικονομικών  για τροποποίηση του νόμου και συνέταξα και το τροποποιητικό νομοσχέδιο  δίνοντας τη δυνατότητα στον Πρόεδρο για σύγκληση συνεδριών με τηλεδιάσκεψη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι εάν ένα Συμβούλιο δεν συνεδριάσει με τον προβλεπόμενο από  το Νόμο τρόπο  (σε θέματα απαρτίας και συμμετοχής μελών)  ή  δεν τηρηθούν οι τύποι, οι αποφάσεις του μπορούν να ακυρωθούν από τα Δικαστήρια. Ο νόμος ψηφίστηκε  και από ότι γνωρίζω έτυχε ευρείας χρήσης από συλλογικά διοικητικά όργανα. 

Την περίοδο του κορωνοϊού  ασχολήθηκα και  με τον Περί Ερμηνείας Νόμου αφού με   προβλημάτισε  η πιθανή επίπτωση που θα επέφερε ο εγκλεισμός  στις οικίες μας σε σχέση με προθεσμίες σε νόμους που αφορούν:  Πρόσβαση στα δικαστήρια καθώς και διεκδικήσεις δικαιωμάτων κατά την εκτέλεση αποφάσεων. Επίσης, εισηγήθηκα  την τροποποίηση του προαναφερόμενου νόμου, για να παρατείνεται  η προθεσμία σε περίπτωση που έληγε την π[περίοδο του κορονοιού. Υπέβαλα επίσης  εισηγήσεις για τον τρόπο χειρισμού ποινικών υποθέσεων  για μη παρουσία υποδίκων με φυσική παρουσία στα Δικαστήρια και παρακολούθησης της διαδικασίας μέσω τηλεδιάσκεψης από τις Φυλακές, αφού υπήρχε η υποδομή αυτή στο σωφρονιστικό ίδρυμα».

Συσσωρευμένες άδειες προσωπικού

Ερ. Θέλω να μου σχολιάσετε την ειδική έκθεση για το Γραφείο σας από τον Γενικό Ελεγκτή σας προβληματίζει;

«Υπάρχει  νομική υποχρέωση να δίνονται στον Γενικό Ελεγκτή τα στοιχεία που ζητούνται για τον έλεγχο του. Με την ανάληψη των καθηκόντων μου μελέτησα την Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας για το Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας  και ειδικότερα τις παρατηρήσεις και συστάσεις του και προσπάθησα να χειριστώ  τα θέματα ένα προς ένα. Έγινε έλεγχος στο Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας το 2020 και ανταλλαγή αλληλογραφίας με το Γενικό Ελεγκτή σε σχέση με τις προσπάθειες συμμόρφωσης μου με τις συστάσεις του. Η Έκθεση 21.7.2020 είναι στην ουσία η συνέχεια των προηγούμενων παρατηρήσεων του και γι αυτό υπάρχει ενασχόληση με τα ίδια θέματα. 

Υπήρχαν επισημάνσεις  που αφορούσαν  συμβόλαια για αγορά υπηρεσιών από ιδιώτες δικηγόρους για σύνταξη νομοθεσιών για επίλυση Κυπριακού και κάποια σχετικά τιμολόγια για  περίοδο  πριν αναλάβω καθήκοντα  και τα χειρίστηκα αναλόγως ως η ελέγχουσα λειτουργός. Υπήρξαν δε διαπιστώσεις που δεν δικαιολογούσαν τις πληρωμές. Έγιναν επίσης συστάσεις για συσσωρευμένες άδειες προσωπικού  αφού σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή υπάρχει εκτεταμένη χρήση  αδειών ασθενείας από τους λειτουργούς του Γραφείου Επιτρόπου και ειδικότερα  το 2019.  

Από τον έλεγχο  διαπιστώθηκε ότι  Νομικοί Λειτουργοί του Γραφείου απουσίαζαν με άδεια ασθενείας συνολικά 438 ημέρες, κάτι που κατά την άποψη του  επηρέασε δυσμενώς την παραγωγικότητα του Γραφείου της Επιτρόπου Νομοθεσίας. Για το θέμα αυτό είχα την ευκαιρία να μελετήσω το νομοθετικό πλαίσιο για τις άδειες των δημοσίων υπαλλήλων που πρόκειται για τους κανονισμούς για χορήγηση αδειών του 1995 και τις σχετικές εγκυκλίους  και έκανα 2-3 φορές εισηγήσεις γραπτώς προς την Διευθύντρια του Τμήματος Προσωπικού για τροποποίηση των κανονισμών».

Από την Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή σημειώνω το θετικό για το Γραφείο μας  πρόσημο ότι απαιτείται ενίσχυση του προσωπικού.  Τίθενται οι διαπιστώσεις ότι ο βασικός όρος εντολής της Επιτρόπου είναι ο εκσυγχρονισμός, απλοποίηση, κωδικοποίηση ή/και  αναθεώρηση της εθνικής νομοθεσίας. 

Επίσης ότι από τη στιγμή που δεκάδες Νόμοι, ορισμένοι θεμελιώδεις για το κράτος δικαίου, παραμένουν ως είχαν ή με ελάχιστες αλλαγές, από την περίοδο πριν το 1960 και με δεδομένη την αναμενόμενη (λόγω έλλειψης νομικών γνώσεων) αδυναμία των Υπουργείων της Κυβέρνησης να συντάξουν νομικά πολύπλοκα νομοσχέδια (όπου τούτο απαιτείται), η Επίτροπος θα πρέπει να εξεύρει τρόπους για υπερπήδηση των προβλημάτων στελέχωσης και/ή να υιοθετήσει εναλλακτικές επιλογές. Ειδικότερα είναι θετικότατη για το Γραφείο Επιτρόπου η κατάληξη του Γενικού Ελεγκτή  ότι  η πιθανή ενίσχυση με νέο προσωπικό ή τούτο σε συνδυασμό με μερικό εξωπορισμό της σύνταξης ή της αναθεώρησης συγκεκριμένων νομοσχεδίων, θα πρέπει να απασχολήσουν τόσο την Επίτροπο όσο και την Κυβέρνηση που θα κληθεί να εξασφαλίσει το προσωπικό ή τα πρόσθετα κονδύλια».   

Ερ.: Πόσο συχνή είναι η επαφή σας με το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα;

«Έχουμε επαφή με το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα γιατί είναι αλληλένδετοι οι ρόλοι μας σε σχέση με τα νομοσχέδια. Είχαμε εκτεταμένη συνεργασία για τα νομοσχέδια της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης και  αυτό το διάστημα  συνεργαζόμαστε επίσης αφού εκκρεμεί ο νομοτεχνικός έλεγχος του νομοσχεδίου που εισάγει στο νομικό μας σύστημα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την βία κατά των γυναικών. 

Πρόκειται ένα   νομικό εργαλείο  που περιέχει όλες τις μορφές  βίας κατά των γυναικών, τρόπους καταπολέμησης και κυριότερα  την προστασία των θυμάτων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας και επιβολές  αυστηρών ποινών στους δράστες. Στα διεθνή σώματα είναι ένα θέμα που διαρκώς απασχολεί  και στις συναντήσεις παρακολούθησης των διεθνών Συμβάσεων  και σε όλα τα ερωτηματολόγια που μας αποστέλλονται υπάρχει τα τελευταία χρόνια το θέμα αυτό ως κύριο ερώτημα δηλαδή αυτό της πορείας του νομοσχεδίου και κατά πόσον ψηφίστηκε σε νόμο.

Γενικά θεωρώ ότι το Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας μπορεί  να είναι πολύ βοηθητικό προς το Γραφείο του Γενικού  Εισαγγελέα της Δημοκρατίας προς την κατεύθυνση της ορθής νομοθέτησης ».