Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Προστασία των Παιδιών κατά της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης και Κακοποίησης στις 18 Νοεμβρίου, ο ανθρωπιστικός οργανισμός “Hope For Children” CRC Policy Center (HFC), στηρίζει και προωθεί την εκστρατεία του Συμβουλίου της Ευρώπης “Getting it right: ensuring child-friendly justice through Barnahus structures in Europe” η οποία προσκαλεί τα κράτη-μέλη να εστιάσουν την προσοχή τους στα πρότυπα δομής Barnahus («Σπίτι του Παιδιού» στα Ισλανδικά). Το εν λόγω πρότυπο δομής «Σπίτι του Παιδιού» (ΣτΠ), λειτουργεί στην Κύπρο τα τελευταία 5,5 χρόνια και η διαχείρισή  του έχει ανατεθεί από το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας στο Hope For Children. Για το σχεδιασμό και τη λειτουργία αυτής της δομής, προηγήθηκαν ειδικές εκπαιδεύσεις από εμπειρογνώμονες στην Ισλανδία, Αμερική και Σουηδία, με αποτέλεσμα σήμερα να μπορούμε να συμβάλλουμε καθημερινά στην πρόληψη και παρέμβαση του κοινωνικού αυτού φαινομένου, όπου 1 στα 5 παιδιά εκτιμάται ότι θα πέσει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης κάποια στιγμή στη ζωή του.  

Το ΣτΠ μέσα από την πολυθεματική και διυπηρεσιακή συνεργασία, διαχειρίζεται περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών σε ένα περιβάλλον φιλικό προς το παιδί. Όλες οι υπηρεσίες κάτω από την ίδια στέγη, εξυπηρετούν μ’ αυτό τον τρόπο τη δικαιοσύνη με μια φιλική προς το παιδί διαδικασία, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την προστασία, την ασφάλεια και την ευημερία του παιδιού.  Με την οικονομική στήριξη και την εποπτεία των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, το ΣτΠ λειτουργεί από το “Hope For Children” CRC Policy Center και εντάσσεται στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής και του Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας 2016-2019 που υλοποιεί το Συμβούλιο Φωνή. 

Το ΣτΠ παρέχει υπηρεσίες όπως η δικανική συνέντευξη, ιατρικές εξετάσεις, ψυχολογική και κοινωνική στήριξη, θεραπεία και αποκατάσταση. Στον χώρο του Σπιτιού, συνεργάζονται επαγγελματίες από την Αστυνομία Κύπρου, τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ), τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (ΥΨΥ), την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (YEΨ) και τις Ιατρικές Υπηρεσίες.  

Μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2022, εγκρίθηκε και η οικοδομική επέκταση του ΣτΠ. Η επέκταση στοχεύει να καλύψει τις υφιστάμενες αυξανόμενες ανάγκες για διαχείριση περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Η απόφαση λήφθηκε μετά τη διαπίστωση ότι οι ανάγκες για διαχείριση περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών είναι αυξανόμενες.

Από τη μέρα λειτουργίας του ΣτΠ, Σεπτέμβριος 2017 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2022, έχουν ληφθεί παραπομπές για 1565 παιδιά προς διερεύνηση για σεξουαλική κακοποίηση. Πιο συγκεκριμένα, το 2017-2018 που το ΣτΠ λειτουργούσε μόνο στη Λευκωσία, παραπέμφθηκαν 136 παιδιά, ενώ το 2019 που πλέον το ΣτΠ λειτουργούσε Παγκύπρια χειρίστηκε 294 παιδιά, το 2020 - 324 παιδιά, το 2021- 481 παιδιά και για την χρονιά που διανύουμε μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2022 λήφθηκαν παραπομπές για 330 παιδιά. 

Κάποιες πληροφορίες που αφορούν στα χαρακτηριστικά των παιδιών θυμάτων όπως αυτά προκύπτουν από την στατιστική ανάλυση του 2022, όσον αφορά το φύλο, το 23,3% ήταν αγόρια και το 76,7% ήταν κορίτσια, στοιχεία που συμφωνούν και με τα δεδομένα του 2021. Ο μέσος όρος ηλικίας των παιδιών που εξυπηρετήθηκαν ήταν τα 12 έτη και η πιο συχνή ηλικία 14. Ποσοστό που αγγίζει το 60% των θυμάτων έχουν Κυπριακή υπηκοότητα, και ακολουθούν άλλες υπηκοότητες σε πολύ μικρότερα ποσοστά.

Σχετικά με τη μορφή της σεξουαλικής κακοποίησης που διαπιστώνεται από την ανάλυση των δεδομένων, το 49,7% (164 παιδιά) αφορούσε σε σεξουαλική κακοποίηση με σωματική επαφή, το 23,3% (77 παιδιά) αφορούσε σεξουαλική κακοποίηση χωρίς σωματική επαφή ενώ το 20,3% (67 παιδιά) αφορούσε άλλο είδος δηλ. έκθεση ή εκμετάλλευση (π.χ. φωτογραφίες ή βίντεο στο ίντερνετ).

Οι πιο πάνω αριθμοί συμφωνούν τόσο με διεθνείς και ευρωπαϊκές έρευνές καθώς και δεδομένα που προκύπτουν από αντίστοιχες δομές. Με τη λειτουργία του ΣτΠ, τα παιδιά που θα διερευνηθούν για σεξουαλική κακοποίηση, λαμβάνουν άμεσα στήριξη μέχρι και την εκδίκαση της υπόθεσης στο Δικαστήριο. Προκύπτει ανάγκη τέτοιου είδους συντονισμένες ενέργειες να λαμβάνονται για όλες τις μορφές βίας και να μην γίνεται διάκριση ως προς τη διαχείρισή τους. Το ΣτΠ έχει κατορθώσει να φέρει κοντά επαγγελματίες από εντελώς διαφορετικές ειδικότητες και να μπορούν να μοιράζονται την ίδια γλώσσα και φιλοσοφία σχετικά με την αποφυγή της περεταίρω θυματοποίησης του παιδιού επαναφηγώντας την ιστορία του.  

Κλείνοντας, κάποια λόγια από ένα παιδί που έχει λάβει όλες τις υπηρεσίες στο ΣτΠ και έχει επέλθει αποκατάσταση: «Τα δύσκολα γίνονται ευκολότερα όταν τα μοιραστείς με αυτούς που θα σε στηρίξουν. Θα ήθελα τώρα με τη σειρά μου να βοηθήσω κι άλλα παιδιά».