Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας σήμερα και η θέση της γυναίκας στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια έχει περάσει από πολλά στάδια και διακυμάνσεις χωρίς ακόμη να έχει λάβει την εκτίμηση και τον σεβασμό που της αξίζει.

Ακόμη και μετά από τόσα χρόνια αγώνων και προσπαθειών, η γυναίκα της Κύπρου δεν έχει ίσες ευκαιρίες με τους άνδρες. Τα στατιστικά της ΕΕ αναφορικά με την ισότητα των φύλων μας κατατάσσουν στην τελευταία θέση, κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει όλους.

Η γυναίκα του σήμερα στην Κύπρο είναι αυτή που την ίδια ώρα που αγωνίζεται να αναθρέψει τα παιδιά της, την ίδια ώρα πρέπει και να δουλέψει σκληρά για να πετύχει επαγγελματικά, σε σχέση με έναν άνδρα.

Μεγάλο στοίχημα για τις γυναίκες του σήμερα είναι η συμμετοχή στα κέντρα λήψης αποφάσεων όπου παρόλο που είναι το 51% του πληθυσμού, την ίδια ώρα η εκπροσώπηση σε θέσεις «κλειδιά» είναι ίσως και αντιδημοκρατική.

Με αφορμή την ιστορική αυτή ημέρα, μιλούν στην Offsite τέσσερις εξαίρετες γυναίκες του τόπου μας, του «χθες» και του «σήμερα», οι οποίες έδωσαν και δίνουν καθημερινό αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών.

Ανδρούλλα Βασιλείου – Πρώην Ευρωπαία Επίτροπος – Πρώην Βουλευτής – Δικηγόρος

Έχω κάνει μία διαδρομή πολλών δεκαετιών και ανήκω σε εκείνη τη γενιά που τελειώσαμε το σχολείο αμέσως μετά την Ανεξαρτησία. Άρα, είμαστε η γενιά που έζησε και τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις. 

Αυτό το ένιωσα κι εγώ στα πρώτα χρόνια που εξασκούσα το επάγγελμα της δικηγορίας. Μια άγνωστη νεαρή δικηγόρος που ήμουν ο αριθμός 13 σε ολόκληρη την Κύπρο.

Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια της δράσης μου έγινα μάρτυρας πολλών αλλαγών και μεγάλης προόδου. Οι νεότερες γενιές δεν το συνειδητοποιούν αλλά η δική μου γενιά το συνειδητοποιεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει πραγματική ισότητα.

Σύμφωνα και με τις διεθνής και ευρωπαϊκές μελέτες, η Κύπρος βρίσκεται πολύ χαμηλά στην κατάταξη της ισότητας των δύο φύλων για δύο βασικούς λόγους. 

Ο πρώτος λόγος είναι γιατί το ποσοστό των γυναικών σε θέσεις «κλειδιά» είναι πολύ χαμηλό. Κάτι άδικο γιατί η γυναίκα είναι το 51% του πληθυσμού της Κύπρου. 

Ενδεικτικά να αναφέρω ότι στα 58 χρόνια Κυπριακής Δημοκρατίας μόνο 12 γυναίκες έχουν διοριστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο. Στην Βουλή των Αντιπροσώπων το ποσοστό είναι 17,5% και στα Δημοτικά Συμβούλια 19,5%.

Ακόμη και στις δύο πολύ σημαντικές Επιτροπές, που είναι η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας και η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, που κάνουν όλους τους διορισμούς, μεταθέσεις και προαγωγές των Δημόσιων Υπαλλήλων και τον Δασκάλων/Καθηγητών, στην μία δεν υπάρχει καμία γυναίκα και στην άλλη υπάρχει μόνο μία. Κάτι που είναι άδικο και αντιδημοκρατικό. 

Ο δεύτερος λόγος, που είναι παγκόσμιο φαινόμενο, είναι η βία ενάντια στη γυναίκα που εξακολουθεί να είναι πολύ ψηλά. Συγκεκριμένα, 1 στις 5 γυναίκες στην Κύπρο σε κάποια στιγμή της ζωής της μετά το 15ο έτος της ηλικίας της υπέστη κάποιου είδους βία.

Θα πρέπει οπωσδήποτε να αυξήσουμε το ποσοστό των γυναικών που είναι σε θέσεις «κλειδιά», εκεί που λαμβάνονται οι αποφάσεις, γιατί αν δεν έχει λόγο η γυναίκα στις αποφάσεις που λαμβάνονται στη ζωή της αυτό δεν είναι ούτε δημοκρατικό ούτε δίκαιο. 

Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή – Πρώην Υπουργός Εξωτερικών – Διπλωμάτης – Μέλος της ομάδας στήριξης του διαπραγματευτή για το Κυπριακό

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τελευταία 50 χρόνια τουλάχιστον έχουν επισυμβεί σημαντικές αλλαγές. Σήμερα το 60% των αποφοίτων από τα Πανεπιστήμια είναι γυναίκες, κάτι το οποίο βέβαια δεν ήταν δυνατόν να το διανοηθεί κανείς τις δεκαετίες του 1950-60.

Ιδιαίτερα μετά την ένταξη μας στην ΕΕ, όπου ήταν υποχρεωτικό να εναρμονιστούμε με το κοινοτικό κεκτημένο σε τομείς που αφορούν την ισότητα των φύλων.

Η γυναίκα σήμερα είναι πιο ορατή σε αρκετούς τομείς, όμως ακόμη υπάρχει αρκετό πρόβλημα στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Βέβαια αυτό είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο αφού μόνο 24% παγκοσμίως οι γυναίκες εκπροσωπούνται στα εθνικά κοινοβούλια, και ένας πολύ μικρός αριθμός που ηγούνται των χωρών τους.

Υπάρχουν τομείς όπου πρέπει να γίνουν αλλαγές, ούτως ώστε να επιταχυνθεί η πρόοδος της ισότητας.

Προσωπικά, εισηγούμαι σε τρεις τομείς τουλάχιστον την υιοθέτηση ποσοστώσεων. 

Πρέπει να υπάρχει ποσόστωση στα ψηφοδέλτια των πολιτικών κομμάτων για τις εκλογές, είτε αυτές είναι κοινοβουλευτικές, ευρωβουλευτικές ή της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Είναι μια πρακτική που χρησιμοποιούν τουλάχιστον 10 κράτη μέλη της ΕΕ.

Πρωτοπόρος σε αυτή την πρωτοβουλία ήταν και είναι η Γαλλία, όπου το 2000 είχε υιοθετήσει νόμο με υποχρεωτική ισότητα ανδρών και γυναικών υποψηφίων, με αποτέλεσμα από το 12% που ήταν η συμμετοχή των γυναικών στο Κοινοβούλιο το 2002, σήμερα είναι περίπου το 40%.

Εισηγούμαι επίσης ποσόστωση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Πρωτοπόρος σε αυτό τον θεσμό είναι η Σουηδία η οποία εισάγαγε αυτό το μέτρο από το 1980. Αυτή η πρακτική χρησιμοποιείται από 10 χώρες παγκοσμίως.

Το τρίτο που προτείνω είναι ποσοστώσεις στα Διοικητικά Συμβούλια μεγάλων εταιρειών.

Είναι κάτι που έχει υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ούτως ώστε το 40% των ΔΣ των μεγάλων εταιρειών να είναι γυναίκες.

Ωστόσο εκκρεμεί ακόμη η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Όταν ξεκίνησα την καριέρα μου ως διπλωμάτης έπρεπε να προσπαθήσω διπλά και τριπλά για να αποδείξω  τον εαυτό μου. Ωστόσο δεν αισθάνθηκα ποτέ διάκριση ή μειονεκτικότητα, και αυτό πιστεύω οφείλεται στη σκληρή δουλεία που κατέβαλα.

Επίσης, ελάχιστες γυναίκες υπάρχουν και στην διαπραγματευτική ομάδα για τη λύση του κυπριακού προβλήματος αλλά και στις ομάδες εργασίας.

Είναι κάτι που έχει επισημανθεί και από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. 

Έχουν κληθεί επανειλημμένα και οι δύο ηγέτες να συμπεριλάβουν περισσότερες γυναίκες στην διαπραγματευτική διαδικασία.

Είναι αδιανόητο να συζητούνται θέματα που αφορούν ολόκληρο τον πληθυσμό και το 51% του πληθυσμού να μην εκπροσωπείται.

Είναι κρίμα και ντροπή και για τους δύο ηγέτες που δεν έχουν ανταποκριθεί μέχρι σήμερα.

Αναστασία Παπαδοπούλου - Δικηγόρος και πρόεδρος του Συμβουλίου «Φωνή»

Δυστυχώς δεν έχουν αλλάξει όσο θα έπρεπε τα πράγματα, γιατί ακόμη δεν αντιληφθήκαμε ως κοινωνία και ως κράτος, ότι θα πρέπει να δώσουμε στη γυναίκα επιλογές.

Μπορεί αρκετές φορές να μιλάμε για ισότητα, ωστόσο ξεχνάμε ότι η ισότητα πρέπει να είναι και οι ίσες ευκαιρίες και επιλογές στη ζωή.

Στην Κύπρο, στην πιο παραγωγική ηλικία των γυναικών, μεταξύ 30-45 ετών, αναγκάζονται να επιλέξουν είτε την φροντίδα κάποιου στο σπίτι (παιδιού ή ηλικιωμένου), είτε την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Δεν υπάρχουν επιλογές για συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, επιλογές για ευέλικτο ωράριο, επιλογές για ευέλικτο χώρο εργασίας, δεν προσφέρονται από τους χώρους εργασίας βρεφοκομικοί ή παιδοκομικοί σταθμοί για να βοηθήσουν την εργαζόμενη μητέρα.

Πριν φτάσουμε στους διορισμούς ισότητας με ποσοστώσεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων, θα πρέπει να δούμε και την οργανική ισότητα στην κοινωνία.

Αν δεν επενδύσουμε σε αυτό το κομμάτι, ποτέ οι γυναίκες δεν θα καταφέρουν να έχουν ίσες ευκαιρίες με τους άνδρες.

Η ανισότητα τόσο στον επαγγελματικό τομέα όσο και στην μισθοδοσία, παραμένει η ουσία του προβλήματος.  

Αν δεν μπορεί μία γυναίκα να εξελιχθεί όσο ένας άντρας, όλα τα υπόλοιπα μέτρα θα είναι «τσιρότα στην πληγή».

Προσωπικά, ως δικηγόρος μου έτυχε να έρχονται πελάτες, άντρες και γυναίκες, που να εμπιστεύονταν πιο εύκολα τον άνδρα δικηγόρο παρά εμένα.

Αναγκαστικά δούλευα πιο σκληρά για να με εμπιστευτούν οι πελάτες.

Σαφέστατα σήμερα οι άντρες δείχνουν περισσότερο σεβασμό, ωστόσο ακόμη υπάρχουν οι νοοτροπίες της ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Άννα Κουκκίδη - Προκοπίου – Διεθνολόγος και Πρόεδρος AIPFE Cyprus

Είναι δυστυχές το γεγονός ότι μετά από τόσα χρόνια αγώνα του φεμινιστικού κινήματος και των γυναικών γενικότερα, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στην ισότητα.  

Ακόμη πιο λυπηρό είναι και το γεγονός πως η Κύπρος είναι ουραγός σε όλους τους δείκτες ισότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παρόλο που η γυναίκα της Κύπρου είναι μορφωμένη, εργάζεται, και έχει το δικαίωμα να έχει δική της περιουσία, αυτό που μας κρατά πίσω είναι η απουσία των γυναικών από τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Η διαμόρφωση των μελλοντικών πολιτικών μέτρων, γίνεται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ούτε οι ανάγκες αλλά ούτε οι απόψεις των γυναικών, κάτι που σημαίνει ότι εάν δεν αλλάξει ο τρόπος που παίρνονται αποφάσεις δεν θα αλλάξει ούτε η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Η ανισότητα στον τομέα της εργασίες υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει ακόμη 200 χρόνια.

Άρα ο ρυθμός που γίνονται οι αλλαγές δεν είναι ικανοποιητικός. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια ειδικά από τις γυναίκες για να πιέσουν τους άνδρες που παίρνουν τις αποφάσεις.

Η γυναίκα επαγγελματίας υποτιμάται μέχρι να αποδείξει την αξία της.

Πρέπει να δουλέψει πιο σκληρά για να πετύχει επαγγελματικά, τόσο επειδή υπάρχουν προκαταλήψεις αλλά και επειδή υπάρχουν και οικογενειακές υποχρεώσεις που σίγουρα είναι ένα εμπόδιο για την μητέρα εργαζόμενη.

Άρα, η γυναίκα πρέπει να τα βγάλει εις πέρας και με τις οικογενειακές υποχρεώσεις αλλά και με τις επαγγελματικές υποχρεώσεις, όσο καλά τα καταφέρνει ένας άντρας ή ακόμη καλύτερα.

Το μεγαλύτερο αίτημα των γυναικών σήμερα πρέπει να είναι η συμμετοχή τους σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή μας.

Ο αγώνας για την ισότητα συνεχίζεται και δεν πρέπει να εφησυχαστούμε επειδή τα πράγματα σήμερα είναι λίγο καλύτερα απ΄ότι στο παρελθόν.