ΗΗ Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) δεν είχε κάποια εμπλοκή κατά τη διάρκεια του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (ΚΕΠ), ενώ το πλαίσιο για τις κατ΄ εξαίρεση πολιτογραφήσεις «δεν αναθέτει οποιαδήποτε αρμοδιότητα ή ρόλο στην ΚΤΚ», τόνισε ο Διοικητής της Τράπεζας Κωνσταντίνος Ηροδότου, ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής των Κατ΄ εξαίρεση Πολιτογραφήσεων Αλλοδαπών, Επενδυτών και Επιχειρηματιών.

Παράλληλα, ο κ. Ηροδότου, ο οποίος ανέλαβε Διοικητής το 2019, υπογράμμισε ότι «ουδέποτε ζητήθηκαν οι απόψεις της ΚΤΚ για αιτήσεις κατ΄ εξαίρεση πολιτογράφησης που υποβλήθηκαν από αλλοδαπούς ή εκ μέρους τους, ούτε συμμετείχε η ΚΤΚ στον σχεδιασμό του ΚΕΠ», ενώ τόνισε πως «δεν υπήρχε ένα σύστημα που να ειδοποιεί το κράτος τις τράπεζες ότι αυτά τα ονόματα σχετίζονται με αιτητές για διαβατήρια», έτσι ώστε να ελέγχονται το έμβασμα χρημάτων που έκανε αυτός ο αιτητής και τα οποία σε πολλές περιπτώσεις γίνονταν σε κομμάτια και σε διαφορετικές τράπεζες.

Απαντώντας σε ερώτηση για την υπόθεση του Μαλαισιανού Τζο Λόου, ο κ. Ηροδότου είπε ότι μόλις βγήκε αυτή είδηση έδωσε οδηγία για να γίνει επιτόπιος έλεγχος ειδικά για αυτή την περίπτωση ο οποίος ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2019 αλλά λόγω του λοκντάουν υπήρξε κάποια καθυστέρηση.

«Αυτές τις ημέρες θα βγει η τελική απόφαση που είναι το πρόστιμο» προς την τράπεζα, σημείωσε.  

Ανέφερε ότι ελέγχθηκαν «τα πάντα από την αρχή» και συγκεκριμένα πως οι διαδικασίες της τράπεζας «επέτρεψαν να πάει τούτο λάθος».  

Ανέφερε επίσης ότι η ΚΤΚ είχε την ίδια αντίδραση με το πρώτο δημοσίευμα του Al Jazeera και διενεργήθηκε έρευνα σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα, ενώ όταν βγήκε το δεύτερο φιλμάκι του καναλιού, όπως είπε, «προσθέσαμε στην έρευνα οποιεσδήποτε άλλες πληροφορίες» που λήφθηκαν από το φιλμάκι.  

Αναφερόμενος σε συγκεκριμένες ημερομηνίες σε σχέση με τις έρευνες, ο κ. Ηροδότου είπε ότι η ΚΤΚ έστειλε αίτημα σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα στις 26 Αυγούστου και επανήλθε την 1^η Σεπτεμβρίου και 12 Οκτωβρίου καθώς, όπως εξήγησε, ανάλογα με τα ευρήματα αυξάνεται και το εύρος της έρευνας.  

Ανέφερε ότι το σύνολο των περιπτώσεων που εξάγονται από το δημοσίευμα και την ιστοσελίδα του Al Jazeera ήταν 57 εκ των οποίων 29 είχαν «δυνητικά αρνητικές πληροφορίες».  

Πρόσθεσε ότι 33 περιπτώσεις ήταν πελάτες κυπριακών τραπεζών εκ των οποίων «δυνητικά αρνητικές πληροφορίες» είχαν 19 και σημείωσε πως τώρα η ΚΤΚ «είναι στα τελικά στάδια, σε σύνολο 28 φακέλων», χωρίς να έχει περιοριστεί στις 19 μόνο που είχαν αρνητικές πληροφορίες από το Al Jazeera.  

«Το διευρύναμε για να δούμε τι μπορεί να προκύψει», ανέφερε και σημείωσε πως από αυτό τον έλεγχο προέκυψε πως «πολλοί από τους πελάτες σπάζουν τις πληρωμές τους» και απευθύνονται σε περισσότερες από μία τράπεζα.   

Σε παρατήρηση του μέλους της Επιτροπής Δήμητρας Καλογήρου ότι οι περιπτώσεις, σύμφωνα με το Al Jazeera, ήταν πέραν των 100, ο κ. Ηροδότου είπε ότι «οι 43 ήταν ανώνυμοι» από το Al Jazeera και πρόσθεσε ότι στοιχεία ζητήθηκαν από όλες τις τράπεζες.  

Επιπλέον, ο κ. Ηροδότου είπε ότι από τα ευρήματα των ελέγχων της ΚΤΚ «δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιό έμβασμα είναι για πολιτογράφηση γιατί δεν υπάρχει κάτι που να λέει της τράπεζας ότι αυτό το έμβασμα είναι για πολιτογράφηση» και πρόσθεσε ότι «δεν είναι ξεκάθαρο για όλες οι περιπτώσεις» ότι το έμβασμα έρχεται από τον αλλοδαπό γιατί μπορεί να έρχεται, όπως εξήγησε, από τρίτο πρόσωπο.  

«Επίσης, άλλο εύρημα από τους ελέγχους είναι ότι δεν έρχεται πάντα όλο το ποσό», αλλά σε κομμάτια, τα οποία δεν είναι όλα σε μία τράπεζα, κάτι που δυσκολεύει τον εντοπισμό του, πρόσθεσε.  

Επίσης, ο Διοικητής της ΚΤΚ είπε ότι εξ όσων γνωρίζει «δεν υπήρχε προειδοποίηση από πλευρά του κράτους προς τις τράπεζες για να γνωρίζει (η τράπεζα) ότι το τάδε όνομα» αιτείται πολιτογράφησης.   

«Δεν υπήρχε ένα σύστημα που να ειδοποιεί το κράτος τις τράπεζες ότι αυτά τα ονόματα σχετίζονται με αιτητές για διαβατήρια», έτσι ώστε να διευκολύνεται ο έλεγχος των εμβασμάτων σε μια τράπεζα, πρόσθεσε.  

Επιπλέον, ο Διοικητής της ΚΤΚ είπε ότι το ποσό των εμβασμάτων που σχετίζονται με το ΚΕΠ σε σχέση με το σύνολο των εμβασμάτων που δέχθηκε από το εξωτερικό το κυπριακό τραπεζικό σύστημα το 2018 αποτελούσε το 1,64% από σύνολο 56 δισεκατομμυρίων ευρώ, το 2019 τα εμβάσματα για το ΚΕΠ ήταν 1,55% από σύνολο 74 δισ. ευρώ και το 2020 – που έγιναν πιο αυστηρά τα κριτήρια από το κράτος – ήταν 0,88% από 47 δισ. ευρώ.  

Σημείωσε ότι ο νόμος για την καταπολέμηση ξεπλύματος χρήματος καλύπτει όλες τις δραστηριότητες όλων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και όχι μόνο τις δραστηριότητες για τις πολιτογραφήσεις, οι οποίες είναι μόνο το 1% όλων των δραστηριοτήτων.  

Ο κ. Ηροδότου διευκρίνισε ότι η εφαρμογή των ελέγχων της ΚΤΚ ήταν σε σχέση με το νόμο για την καταπολέμηση ξεπλύματος χρήματος και όχι σε σχέση με τα διαβατήρια, προσθέτοντας ότι για να είναι οι έλεγχοι σε σχέση με τα διαβατήρια «θα έπρεπε να είμαστε μέρος της διαδικασίας των διαβατηρίων».  

«Δεν ήμασταν, δεν είμαστε, ούτε θεσμικά, ούτε διαδικαστικά, ούτε στον σχεδιασμό» του ΚΕΠ, πρόσθεσε.  

Αναφορικά με τους ελέγχους που διενήργησε η ΚΤΚ σύμφωνα με το νόμο του 2007 (Ν.188(ι)/2007) για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες για την περίοδο 2008-2013, ο κ. Ηροδότου είπε ότι επιβλήθηκαν διοικητικά πρόστιμα σε 9 ιδρύματα, συνολικού ύψους €574.000, ενώ εκδόθηκαν 36 προειδοποιητικές επιστολές (σε περιπτώσεις όπου τα ευρήματα ήταν μεμονωμένα) και διεξήχθησαν 75 επιτόπιοι έλεγχοι σε τράπεζες και άλλες υπόχρεες οντότητες.  

Σε σχέση με τους ελέγχους για την περίοδο 2014 – 2020, ο Διοικητής είπε ότι επιβλήθηκαν διοικητικά πρόστιμα σε 11 πιστωτικά ιδρύματα, συνολικού ύψους €8,3 εκατομμυρίων, εκδόθηκαν 7 προειδοποιητικές επιστολές και διεξήχθησαν 68 επιτόπιοι έλεγχοι σε τράπεζες και άλλες υπόχρεες οντότητες όπου εξετάστηκαν πέραν των 3.000 φακέλων.  

Ανέφερε ότι από τους 68 επιτόπιους ελέγχους, οι 52 περιέλαβαν συγκεκριμένους στόχους για έρευνα φακέλων πελατών δυνητικά υψηλού κινδύνου των μονάδων διεθνούς τραπεζικής των πιστωτικών ιδρυμάτων και ιδιαίτερα ΠΕΠ και λογαριασμούς πελατών και σημείωσε ότι τα διοικητικά πρόστιμα για τις παραβάσεις αυτές αποτελούν περίπου το 85% του συνόλου των επιβληθέντων προστίμων.  

Αναφερόμενος στην μεθοδολογία της εποπτείας που εφαρμόζει η ΚΤΚ σε σχέση με την εφαρμογή του νόμου για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος, ο κ. Ηροδότου είπε ότι το εύρος της εποπτείας γίνεται στην βάση μοντέλου το οποίο ανέπτυξε η ΚΤΚ σε συνεργασία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και καλύπτει τις πολιτικές και τις διαδικασίες των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Ο κ. Ηροδότου αναφέρθηκε σε τρεις πυλώνες ελέγχου σε σχέση με το νόμο για το ξέπλυμα χρήματος που είναι ο προσδιορισμός της ταυτότητας του πελάτη και μετά ο έλεγχος των συναλλαγών αλλά και η τακτική επικαιροποίηση των στοιχείων των πελατών και σημείωσε ότι αυτός ο έλεγχος γίνεται σε δειγματοληπτική βάση και για πελάτες υψηλού κινδύνου, όπως είναι, μεταξύ άλλων, διεθνείς πελάτες, ΠΕΠ, λογαριασμοί πελατών δικηγόρων και λογιστών και πελάτες που δείχνουν μεγάλη κίνηση στους λογαριασμούς τους.  

Ειδικότερα, ο Διοικητής είπε ότι το πρόγραμμα εποπτείας περιλαμβάνει επιτόπιους ελέγχους και συνεχή εξ αποστάσεως παρακολούθηση, ενώ σημείωσε πως ως μέρος της επιτόπιας εποπτείας σκοπούς του νόμου για το ξέπλυμα χρήματος εξετάζονται σε δειγματοληπτική βάση φάκελοι πελατών, ενώ το δείγμα, όπως είπε, επιλέγεται μέσα από το συνολικό πελατολόγιο του ιδρύματος στη βάση κριτηρίων με την ΚΤΚ να δίνει έμφαση στους πελάτες δυνητικά υψηλότερου κινδύνου.  

Αναφορικά με τους διαμεσολαβητές, ο κ. Ηροδότου είπε μεταξύ άλλων ότι από το 2014 η ΚΤΚ αύξησε τις υποχρεώσεις των τραπεζών σε σχέση με τους διαμεσολαβητές και τα τρίτα πρόσωπα όπου πλέον οι τράπεζες αξιολογούσαν τα συστήματα των διαμεσολαβητών, ενώ από το 2016 σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Τραπεζών δημιουργήθηκε ένα πλαίσιο αξιολόγησης των διαμεσολαβητών στην βάση της ποιότητας των πελατών τους, ενώ το 2019, η ΚΤΚ τροποποίησε την οδηγία της απαιτώντας όπως η προσωπική συνέντευξη γίνεται προτού διενεργηθεί οποιαδήποτε συναλλαγή.  

Είπε ακόμη ότι εάν μετά την αξιολόγηση των πελατών που έχουν συστηθεί από τρίτο πρόσωπο κρίνεται ότι η ποιότητα των πελατών δεν είναι ικανοποιητική τότε η σχέση με το τρίτο πρόσωπο θα πρέπει να τερματίζεται.  

Σύμφωνα με τον Διοικητή, τα πιο πάνω μέτρα φαίνεται ότι οι 13 τράπεζες που συνεργάζονταν με τρίτα πρόσωπα την περίοδο 2014-2018, αυτά μειώθηκαν κατά 46%, ενώ οι πελάτες μέσω τρίτων προσώπων αντιπροσώπευαν το 8% του συνόλου των πελατών των 13 τραπεζών που χρησιμοποιούσαν τρίτα πρόσωπα το 2014 και 5,6% το 2018.  

Είπε ακόμη ότι αρκετές φορές οι οδηγίες της ΚΤΚ προηγήθηκε των σχετικών νόμων για το ξέπλυμα χρήματος, ενώ αναφορικά με το κατά πόσον δόθηκε στην ΚΤΚ το πόρισμα Καλογήρου για τις πολιτογραφήσεις, ο κ. Ηροδότου είπε ότι δεν τους κοινοποιήθηκε, ενώ σημείωσε πως η ΚΤΚ κάνει τους ελέγχους τους σε δειγματοληπτική βάση και οι ξένοι θεσμοί είναι ικανοποιημένοι.  

Σε παρατήρηση ότι η εκπρόσωπος της ΜΟΚΑΣ ανέφερε στην Επιτροπή ότι πραγματοποιήθηκε σύσκεψη με τους Υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών και την τέως Διοικήτρια της ΚΤΚ Χρυστάλλα Γιωρκάτζη κατά την οποία έλαβε διαβεβαιώσεις ότι γίνονται επαρκώς οι έλεγχοι και δεν υπάρχει ανησυχία, ο κ. Ηροδότου είπε ότι πρώτη φορά το ακούει αυτό και δεν γνωρίζει τι είπε η Διοικητής, επαναλαμβάνοντας ότι «η ΚΤΚ δεν είχε κανένα ρόλο ή αρμοδιότητα είτε στον σχεδιασμό είτε στην εκτέλεση της διαδικασίας».  

Είπε ακόμη ότι ο νόμος για το ξέπλυμα χρήματος «είναι γενικός για όλες τις δραστηριότητες των τραπεζών» και γίνεται έλεγχος σε δειγματοληπτική βάση», σύμφωνα με το νόμο και πρόσθεσε ότι αυτός ο τρόπος ελέγχου είναι ενάντια στην δήλωση όλων που συμμετείχαν στην σύσκεψη.

«Δεν υπήρχε μεταξύ κράτους και τραπεζών συνεννόηση», ανέφερε και εξήγησε ότι ο νόμος για το ξέπλυμα χρήματος «είναι γενικός και δειγματοληπτικός και δεν βλέπω πως μπορεί να αποκαταστήσει το ρόλο του δημοσίου για την εξέταση αίτησης μια τράπεζα με τον δειγματοληπτικό έλεγχο που της επιβάλει ο νόμος» για το ξέπλυμα χρήματος.

Τέλος, ο κ. Ηροδότου είπε ότι οι τράπεζες, όπως του ανέφεραν, απέρριψαν 130 σχέσεις πελατών του ΚΕΠ μεταξύ του 2013 και του 2019 και «έκαναν 77 αναφορές στην ΜΟΚΑΣ σε σχέση με το ΚΕΠ», ενώ το 2020 που έγινε πιο αυστηρό το ΚΕΠ, απέρριψαν 9, τερμάτισαν 3 και παρέπεμψαν στην ΜΟΚΑΣ 33.

Αυτό «δείχνει ότι κάτι έπιανε το φίλτρο των τραπεζών, δειγματοληπτικά» και «κάτι έπιανε» και της ΚΤΚ, δειγματοληπτικά, κατέληξε. 

Πηγή: ΚΥΠΕ