Βρισκόμαστε μόλις μερικές ώρες πριν το καινούριο έτος και όλοι τρέχουμε να προλάβουμε να ολοκληρώσουμε τις ετοιμασίες και τα τελικά ψώνια για το γλέντι της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς αλλά και της ημέρας της Πρωτοχρονιάς.

Πάρτι, ποτό, οικογένεια, φίλοι και φαγητό, όλα απαραίτητα για να γιορτάσεις τον ερχομό του νέου χρόνου...

Για να δούμε ποια από τα έθιμα της παραμονής ή και πρωτοχρονιάς γνωρίζεις.

Έθιμο Βασιλόπιτας

Κατά τη μέρα αυτή γιορτάζεται όπως είναι γνωστό η μνήμη του αγίου Βασιλείου. Κάθε οικογένεια ζυμώνει τη βασιλόπιττα, μέσα στην οποία τοποθετείται ένα νόμισμα για τον τυχερό της χρονιάς.

Η βασιλόπιττα στα χωριά είναι είτε ένα μεγάλο ή στρογγυλό ψωμί με σησάμι, είτε ένα ανθρωπόμορφο ψωμί, είτε ένα ψωμί που έχει κολλημένο πάνω του μια ζυμαρένια ανθρώπινη μορφή και στις πόλεις ένα γλύκισμα.

Για το κόψιμο της Βασιλόπιτας, ο νοικοκύρης του σπιτιού αφού την σταύρωνε με ένα μαχαίρι, την έκοβε σε τριγωνικά κομμάτια.

Το πρώτο κομμάτι το προσέφεραν στο Χριστό, το δεύτερο στους φτωχούς ανθρώπους, το τρίτο στο νοικοκύρη και τα υπόλοιπα μοιράζονταν σε όλα τα μέλη της οικογένειας ξεκινώντας από τον πιο μικρό μέχρι τον πιο μεγάλο και όποιος βρει το νόμισμα θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς.

Κόλλυβα, κτένα, βασιλόπιττα και κρασί

Το πρωί της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι γυναίκες έκαναν κόλλυβα, τα έβαζαν σε ένα πιάτο και πάνω τοποθετούσαν την βασιλόπιττα και από πάνω της έβαζαν ένα κερί.

Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς έβαζαν στο τραπέζι το πιάτο με τα κόλλυβα, τη βασιλόπιττα και το αναμμένο κερί.

Δίπλα έβαζαν ένα ποτήρι κρασί, μια κτενιά για τα γένεια του Αη Βασίλη, ένα κλαδί ελιάς και το πουγγί (πορτοφόλι) του οικοδεσπότη.

Το έκαναν αυτό για να τους ευλογήσει το πορτοφόλι και να έχουν πλούτη.

Έθιμο της ελιάς

Μια παράδοση που προέρχεται από το Βυζάντιο.

Τα άτομα της οικογένειας προσπαθούν να δουν αν τα αγαπούν πολύ αγαπητά τους πρόσωπα.

Κόβουν χλωρή ελιά μετά τον εσπερινό (το απόγευμα της Παραμονής) και την ρίχνουν πάνω στη φωτιά στο τζάκι λέγοντας το πάρακάτω ποίημα για να δουν αν τους αγαπά ένα συγκεκριμένο άτομο:

«Άη Βασίλη βασιλιά, που περπατάς τζαί καλαντάς, δείξε τζαί φανέρωσε, αν μ' αγαπά ο (η) τάδε»

Επίσης υπάρχει το έθιμο να κρεμάζεις κλαδί ή στεφάνι ελιάς στην εξώπορτα.

Χριστουγεννιάτικο δέντρο

Το Χριστουγενιάτικο δέντρο είναι φυσικά μια μεγάλη και σημαντική παράδοση της Πρωτοχρονιάς

Παραδοσιακά, το δέντρο ήταν φυσικό πεύκο συνήθως που έκοβαν οι ίδιοι οι νοικοκύριδες του κάθε σπιτιού.

Το έφερναν σπίτι, το τοποθετούσαν σε ένα κουβά με άμμο για να στέκεται καλά και περιτύλιγαν τον κουβά με βαμβάκι για να μοιάζει με χιόνι.

Βαμβάκι έβαζαν και στο πεύκο σκορπιστά πάνω στις βελόνες του.

Αντί για μπάλες, έβαζαν μπαλόνια και κουκουνάρια. Αργότερα, μαζί με τα μπαλόνια, κουκουνάρια και βαμβάκι αλλά και  πολύχρωμα λαμπάκια, όπως αυτά που ξέρουμε σήμερα

Το σπάσιμο του ροδιού την Πρωτοχρονιά

Το έθιμο αυτό αρχικά εντοπίστηκε στην Πελοπόννησο, αν και μετά διαδόθηκε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία, ντυμένοι όλοι με τα καλά τους ρούχα για να παρακολουθήσουν τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν το νέο χρόνο, καλό κι ευλογημένο. Στην επιστροφή, ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει στην τσέπη του ένα λειτουργημένο ρόδι, που στην Μικρά Ασία το φυλούσαν στα εικονίσματα από τις 14 Σεπτέμβρη, δηλαδή τη μέρα του Σταυρού.

Είναι αυτός που κάνει το ποδαρικό και σπάει το ρόδι. Πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας και να του ανοίξουν. Δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του. Έτσι είναι ο πρώτος που μπαίνει στο σπίτι για να κάνει το ποδαρικό με το ρόδι στο χέρι.

Μπαίνοντας μέσα , με το δεξί πόδι, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα για να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι , τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά.»

Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες να είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες , τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.