Ο Αυτισμός καταρχάς, είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ευρέως γνωστή και ανήκει σε μια ομάδα διαταραχών γνωστές ως Διαταραχές του Φάσματος του Αυτισμού.

Το Φάσμα του Αυτισμού περιλαμβάνει διαταραχές όπου τα άτομα  χαρακτηρίζονται από σημαντικές δυσκολίες στην επικοινωνία, στο λόγο, στην κοινωνική αλληλεπίδραση και λειτουργούν με στερεοτυπικές μορφές συμπεριφοράς 

Τα άτομα που πάσχουν από αυτισμό κατηγοριοποιούνται διαφορετικά μέσα στο λεγόμενο "Φάσμα του Αυτισμου" και έχουν διαφορές.

Ο αυτισμός παρουσιάζεται σε όλες τις φυλετικές, εθνικές και κοινωνικές ομάδες, και τα αγόρια έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι αυτιστικά παρά τα κορίτσια.  Παρότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν διεξαχθεί αρκετές έρευνες για τον αυτισμό, υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με αυτή την αναπτυξιακή διαταραχή που είναι, αν και λανθασμένοι, ευρέως γνωστοί.  

Λόγω αυτών των μύθων άτομα με αυτισμό βιώνουν έντονο ρατσισμό και διακρίσεις, γενικεύοντας τα  και περιθωριοποιώντας τα ακόμα περισσότερο από την κοινωνία. 

Μιλώντας με την Πρόεδρο του Συνδέσμου Αυτισμού στην Κύπρο, κυρία Τασούλα Γεωργιάδου, απαντούμε σχετικά με αυτούς τους μύθους και στερεότυπα για τον αυτισμό και αναλύουμε τι πραγματικά ισχύει. 

Μύθος #1: Τα Αυτιστικά άτομα δεν μπορούν να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις με άλλα άτομα και δεν θέλουν φίλους

Τα άτομα με αυτισμό θεωρούνται ως κοινωνικά αποκλεισμένα με καμιά ανάγκη και θέληση να κάνουν φίλους ή γενικότερα ουσιαστικές σχέσεις.  

Ο αυτισμός, όμως αν και σχετίζεται με μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, δεν υπονοεί ότι τα αυτιστικά άτομα δεν μπορούν να δημιουργήσουν βαθιές σχέσεις με άλλους. Τα άτομα με αυτισμό, έχουν ανάγκη για ουσιαστικές σχέσεις όπως όλοι .

Φυσικά λόγω των δυσκολιών τους στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση δεν μπορούν να εκφράσουν και να πραγματοποιήσουν εύκολα αυτή τους την επιθυμία.

 Όπως μας δηλώνει η κ.Τασούλα, εξαρτάται πάντα και από την περίπτωση του κάθε ατόμου: "Είναι μεγάλο το φάσμα του αυτισμού. Έχουμε κάποια που είναι κοινωνικά και τους αρέσει η παρέα, έχουν και κάποια που δεν αποδέχoνται και είναι πιο απομωνομένα. Επίσης έχουμε περιπτωσεις ατόμων που είναι τελείως εξαρτώμενα και έτσι δεν μπορούν λόγω αυτού να έχουν φίλους." 

Μύθος #2: Άτομα με αυτισμό δεν μπορούν να καταλαβουν ή/και να νιώσουν συναισθήματα 

Πολλοί πιστεύουν ότι τα άτομα με αυτισμό έχουν μειωμένη ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των άλλων.  

Η αλήθεια είναι ότι ο αυτισμός δεν συνεπάγεται με μειωμένες συναισθηματικές ικανότητες. Τα άτομα με αυτισμό έχουν ανάγκη να αγαπήσουν και να αγαπηθούν και να επενδύσουν συναισθηματικά. Απλά τους είναι πιο δύσκολο αφού  χρειάζονται περισσότερη προσπάθεια και ειδική στήριξη για αυτό. 

Όπως μας αναφέρει η κ. Γεωργιάδου: "Έχουν συναισθημα, και χαρά μπορούν να δείξουν και λύπη και μπορούν να ζητήσουν συγνώμη και για κάτι λάθος που έκαναν."

Επίσης υπάρχει η γενική θεώρηση ότι αυτά τα άτομα δεν μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα. Ο αυτισμός όμως δεν κάνει το άτομο ανίκανο να έχει συναισθήματα απλά υπάρχουν διαφορές στο πως αυτά τα συναισθήματα εκφράζονται.

"Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και εξαρτάται σε τι βαθμό θα δείξει και πως θα δείξει το συναίσθημα. Αυτό εξαρτάτε στο που πέφτει στο φάσμα του αυτισμού" αναφέρει η Πρόεδρος του Συνδέσμου.

Μύθος #3: Ο Αυτισμός είναι διανοητική καθυστέρηση.

Υπάρχει η θεώρηση ότι τα άτομα με αυτισμό είναι διανοητικά καθυστερένα δηλάδή υστερούν νοητικά.   

Όπως μας δηλώνει η κ. Τασούλα όμως είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα: "Ο αυτισμός δεν είναι πνευματική καθυστέρηση. Μερικές φορές μπορεί να συνυπάρχει με τον αυτισμό αλλά δεν ταυτίζεται μαζί του. Είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα."  

Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή όπου τα κύρια ελλείμματα βρίσκονται στην κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση και όχι στην πνευματικη καθυστέρηση ενώ πολλά άτομα με αυτισμό έχουν IQ πάνω από τον μέσο όρο. 

Μύθος #4: Ο αυτισμός είναι αποτέλεσμα κακής ανατροφής (Bad parenting) 

Πολλές φορές το φταίξιμο για τα αυτιστικά παιδιά πέφτει στους γονείς και στην ανατροφή τους.  Η άγνοια αυτών των ατόμων για την κληρονομική και βιολογική κατανομή του αυτισμού, τους οδηγεί στο να πιστεύουν ότι τα αυτιστικά παιδιά είναι όπως είναι λόγω ελλιπούς ή κακής ανατροφής από τους γονείς.  

Ο αυτισμός είναι αποδεδειγμένα μια διαταραχή με βιολογικό υπόβαθρο χωρίς όμως να είναι γνωστό ακόμα τι την προκαλεί (σίγουρα όχι η ανατροφή όμως).

Τα αυτιστικά παιδιά έρχονται από όλες τις οικογενειακές καταστάσεις και κοινωνικά στρώματα όπως μας δήλωσε η κ. Τασούλα: "Σαν σύνδεσμος έχουμε πολλές οικογένειες, τόσο υψηλού επιπέδου όσο και οικογένειες που δυσκολεύονται. Έχουμε αυτιστικά παιδιά από όλα τα κοινωνικά στρώματα και από οικογένειες με διαφορετικές καταστάσεις." 

Μύθος #5: Θεωρούνται ότι τα αυτιστικά άτομα έχουν όλα ιδιαίτερες ικανότητες όπως στην ταινία "Ο Άνθρωπος της Βροχης"- Είναι μία ενιαία διαταραχή και όλοι οι αυτιστικοί συμπεριφέρονται το ίδιο 

Τα ΜΜΕ και οι ταινίες δείχνουν συνήθως τα άτομα με αυτισμό να έχουν κάποιες ιδιαίτερες ικανότητες, συνήθως τέλεια μνήμη ή μαθηματικές ικανότητες. Πράγματι, υπήρξαν πάρα πολλά παραδείγματα ανθρώπων με κάποια μορφή αυτισμού οι οποίοι έχουν ιδιαίτερες ικανότητες (π.χ μουσική ή μαθηματικά).  

Τονίζοντας, η Πρόεδρος του Συνδέσμου μας λεεί ότι οι ιδιαίτερες ικανότητες όμως δεν ειναι ο κανόνας: "Έχουμε άτομα υψηλης λειτουργικότητας που μπορεί να είναι πολύ καλοί στην μουσική, στα μαθηματικά, στην ζωγραφική ή στην μνήμη για παράδειγμα αλλά αυτό δεν είναι ενιαίο και κατά κανόνα να είναι κάτι που όλοι με αυτισμό έχουν" 

Σύγχρονες μελέτες υποδει­κνύουν ότι το πολύ 1 στους 200 αυτιστικούς ανθρώπους μπορεί να διαθέτει κάποια τέτοια ικανότητα ενώ ο αυτισμός δεν είναι μία ενιαία διαταραχή. Κάθε άτομο με αυτισμό έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και γι’ αυτό οι ειδικοί δεν μιλούν μεταξύ τους για «αυτισμό», αλλά για διαταραχές στο «φάσμα του αυτισμού». 

Μύθος #6: Ο αυτισμός είναι απλά μια φάση που περνάει το παιδί 

Ο αυτισμός έχει βιολογικό υπόβαθρο και υπάρχουν ενδείξεις κληρονομικότητας. Οπότε, τα αυτιστικά παιδιά δεν περνάνε απλά μια «φάση» αλλά αντίθετα θα ζουν σε όλη τους τη ζωή με τα αυτιστικά στοιχεία. 

Ο αυτισμός επίσης δεν γιατρεύετε με φάρμακα. Αν και όμως δεν θεραπεύετε, άτομα με αυτισμό μπορούν να ζήσουν ανεξάρτητοι και να είναι παραγωγικοί. 

Αυτό είναι δυνατό μέσα από διάφορες θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στην διαχείρηση του αυτισμού. Επίσης με φάρμακα μπορούν να αντιμετωπιστούν γαστροεντερικές διαταραχές που συνυπάρχουν συχνά με τον αυτισμο. 

Τα άτομα με αυτισμό σε μικρή ηλικία μπορούν επίσης να μάθουν να διαχειρίζονται τα χαρακτηριστικά της διαταραχής και να βελτιώσουν τις  κοινωνικές δεξιότητές τους.