Ο κύριος Ανδρέας Τήλλυρος ήταν δάσκαλος πριν από την εισβολή και τον πόλεμο στην Κύπρο, δίδασκε σε χωριά που τώρα ανήκουν στις κατεχόμενες περιοχές μας. Μέσα από τις δικές του περιγραφές αφηγείται στην Offsite για το πως λειτουργούσε την τότε εποχή το σχολείο. Πως άλλαξαν τα πράγματα στην παιδεία μετά από τον πόλεμο και πως ήταν οι ώρες λειτουργίας και το σύστημα στα σχολεία.

«Εκείνη την εποχή διδαχθήκαμε ότι αυτό που θα κάναμε δεν θα ήταν επάγγελμα αλλά λειτούργημα»

Η ιστορία με την μικρή Μαρουλλού που του έμεινε στο μυαλό για πάντα και την μοιράστηκε με εμάς.

Ποτέ διοριστήκατε ;

Εμείς τότε είχαμε τελειώσει την παιδαγωγική ακαδημία, όχι πανεπιστήμιο. Ιδρύθηκε το 1959 με την ανεξαρτησία της Κύπρου και ήταν διετής η φοίτηση και εκεί ευτυχήσαμε να έχουμε εξαιρετικούς δάσκαλους που άφησαν εποχή. Εκείνη την εποχή βγήκαμε δάσκαλοι με πολλά εφόδια αλλά αυτό που μας εμφύσησαν οι καθηγητές μας ήταν ότι δεν είναι επάγγελμα που θα πάμε να ασκήσουμε αλλά λειτούργημα. Αυτό το πράγμα μας συνόδευε, εμένα τουλάχιστον, μέχρι το τέλος της σταδιοδρομίας μου.

Εγώ τέλειωσα το 1961 και ήμουν τότε 21 ετών. Ο πρώτος μου διορισμός ήταν στο κατεχόμενο τώρα χωριό Κοντεμένος. Επειδή ήμουν ο νεότερος από τους πέντε δάσκαλους που είμασταν στο σχολείο μου ανέθεσαν την πιο μικρή τάξη που ήταν η πρώτη τάξη. Εκεί αρχίσαμε να διδάσκουμε τις μεθόδους διδασκαλίας που είχαμε διδαχθεί στην παιδαγωγική ακαδημία και πράγματι ήταν μια εποχή που μου έμεινε χαραγμένη μέσα μου.

Τα παιδιά ήταν τόσο καλοσυνάτα, οι γονείς εξαιρετικοί, μας εκτιμούσαν, εκείνο τον καιρό πολλές μητέρες δεν εργάζονταν και ερχόντουσαν να μάθουν για τα παιδιά τους. Εκείνο το καιρό μάθαμε αρκετά πράγματα  στα παιδιά.

Εγώ εν τω μεταξύ ήμουν σε μια τάξη ξεχωριστή από το κυρίως σχολείο, ήταν το παλιό σχολείο που  ήταν κοντά στην εκκλησία, ήμουν μόνος μου εκεί με τα παιδιά. Τα διαλείμματα ήταν πάρα πολύ ωραία, έπαιζα με τα μωρά  ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια που συνδεθήκαμε τόσο πολύ μεταξύ μας, που μέχρι τώρα, πέρασαν τόσα χρόνια και ακόμα τους συναντώ και έχουμε επαφή, μιλούμε και είμαστε πολύ αγαπημένοι.

Παράλληλα με τα μαθήματα που διδάσκαμε στο σχολείο τότε, ήταν σημαντική και η αγωγή που διδάσκαμε στα παιδιά, καλή συμπεριφορά, σεβασμός στους πιο μεγάλους και έχω πολλές αναμνήσεις από αυτό το σχολείο.

Η πιο σημαντική θρησκευτική γιορτή που κάναμε ήταν η γιορτή των γραμμάτων, των τριών ιεραρχών. Αυτοί οι τρεις ιεράρχες ήταν αυτοί που βοήθησαν πολύ να εξαπλωθούν τα ελληνικά γράμματα. Θυμούμαι πως εκείνη την μέρα είχαμε αργία και προσκαλούσαμε όλους τους συγχωριανούς στο σχολείο και κάναμε μια μικρή γιορτούλα και κερνούσαμε τους γονείς, διότι γιορτάζαμε εμείς οι δάσκαλοι που αντιπροσωπεύαμε τα γράμματα.

Ποια ήταν η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας τότε σε σχέση με σήμερα ;

Είχαμε τότε σχέσεις σεβασμού προς το υπουργείο παιδείας. Ο δε επιθεωρητής που ερχόταν τότε στο σχολείο μας ήταν για εμάς ο βοηθός που μας βοηθούσε με τον καλύτερο τρόπο. Βεβαίως όταν ερχόταν επιθεωρητής εμείς είχαμε λίγη αγωνία, είχαμε χτυποκάρδι, λίγο άγχος, προετοιμαζόμασταν καλύτερα για το σχολείο αλλά όμως σεβόμασταν τους επιθεωρητές τότε.

Πόσες ώρες ήταν τότε το σχολείο πριν το πόλεμο ; Πως ήταν τα πράγματα

Τότε εργαζόμασταν και απογεύματα, εκτός από το Σάββατο το απόγευμα. Το ωράριο μας ήταν από τις 8 μέχρι τις 12, κάναμε μεσημέρι μέχρι τις 2 και ξεκινούσαμε από τις 2 μέχρι τις 4. Τα πρωινά διδάσκαμε τα κύρια μαθήματα, ελληνικά, μαθηματικά, θρησκευτικά, ιστορία, επιστήμη, γεωγραφία και τα απογεύματα  διδάσκαμε τα τεχνικά μαθήματα που ήταν η γυμναστική, τέχνη και μουσική. Έτσι τα παιδιά ήταν πιο ξαλαφρωμένα και πιο ξεκούραστα και είχαν περισσότερη όρεξη να περνούν στο σχολείο και αυτές τις ώρες.

Αυτό το ωράριο ήταν πολύ καλό γιατί τα παιδιά δεν είχαν χρόνο να σπαταλούν και να πηγαίνουν με κακές παρέες, ήταν μαζεμένα στο σχολείο και γινόταν εκεί μια αγωγή και βγάζαμε παιδιά πολύ συνεσταλμένα και υπάκουα.

Το σύστημα αξιολόγησης τότε 

Η αξιολόγηση τότε ήταν πολύ σπουδαία. Γράφαμε ασκήσεις στον πίνακα, εξηγούσαμε στα παιδιά και όταν εξηγούσαμε μια ενότητα, έπρεπε να κάνουμε διαγνωστικό δοκίμιο. Τους βάζαμε τρεις ασκήσεις και έτσι κάναμε το δοκίμιο, παίρναμε τα γραπτά των παιδιών και είχαμε κατάλογο μπροστά μας με το όνομα κάθε μαθητή και διάφορες στήλες με τους στόχους και εκεί που το παιδί έγραφε καλά έμπαινε το νι και εκεί που δεν έγραφε καλά βάζαμε σταυρό. Στην συνέχεια ερχόμασταν και κάναμε θεραπευτική εργασία για τα παιδιά που είχαν αδυναμίες ανάλογα με την εικόνα του παιδιού που είχαμε μπροστά μας.

Τότε τα παιδιά για να περάσουν στο γυμνάσιο έδιναν εξετάσεις. Μια χρονιά είχαμε την έκτη τάξη τρεις δάσκαλοι που είμασταν συμφοιτητές και ανταγωνιζόμασταν μεταξύ μας ποιού τα παιδιά θα περάσουν στο γυμνάσιο. Τότε ντρεπόμασταν να μην περάσει ένα παιδί στο γυμνάσιο. Έτσι μετά το τέλος των μαθημάτων τους κρατούσα εγώ μια ώρα επιπλέον μέσα στην τάξη για να τους κάνω ιδιαίτερα, να τους βοηθήσω να περάσουν στο γυμνάσιο. Οι γονείς έρχονταν και μου έφερναν γλυκά  για να με ευχαριστήσουν, ποτέ δεν δέχτηκα να πάρω χρήματα.

Ποια η σχέση σας εκείνα τα χρόνια με τους μαθητές σας ;

Διδάσκαμε τότε στα παιδιά μερικές αρχές τις οποίες έπαιρναν τα παιδιά και τις ακολουθούσαν. Τις λέγαμε πειθαρχία αλλά όχι στρατιωτική πειθαρχία. Αυτοπειθαρχία έπρεπε να έχετε και αυτοσεβασμό. Εγώ έγραφα κάποτε στο πίνακα με την κιμωλία όταν έκαναν αταξία «αυτοσεβασμός», και τότε τα παιδιά ησύχαζαν και ηρεμούσαν επειδή καταλάβαιναν ότι παρεκτρέπονταν εκείνη την ώρα.   

Πόσους μαθητές είχατε ; Πόσοι υπήρχαν σε κάθε τμήμα

Ο αριθμός των μαθητών στο κάθε τμήμα ήταν ανάλογος με το μέγεθος του σχολείου. Ένα μεγάλο σχολείο για παράδειγμα είχε έξι τάξεις αλλά είχε δύο τμήματα για κάθε τάξη. Ο μεγαλύτερος αριθμός μαθητών που είχα μια φορά,  θυμάμαι στην τετάρτη τάξη στο σχολείο του Αγίου Δομετίου,  ήταν 49 μαθητές. Όμως αργότερα ήταν ο κανονισμός ο πιο μεγάλος αριθμός σε ένα τμήμα να είναι 32 μαθητές.

Μπορούσατε να τα βγάζετε πέρα με τόσους μαθητές;

Όταν οι μαθητές είναι απασχολημένοι δεν κάνουν φασαρία, γι αυτό έπρεπε ο δάσκαλος να τους έχει συνεχώς απασχολημένους με εργασία την οποία έπρεπε να κάνουν. Τότε παράλληλα με τα βιβλία τα οποία είχαμε, γράφαμε δικές μας ασκήσεις πάνω σε φυλλάδια τα οποία ήταν χειρόγραφα, ύστερα τα χτυπούσαμε στην γραφομηχανή και ύστερα στον πολυγράφο. Αυτά τα φυλλάδια που ετοιμάζαμε ήταν πολύ βοηθητικά διότι κρατούσαν τους μαθητές απασχολημένους.

Όταν τα παιδιά ήταν άτακτα

Όλα τα παιδιά είναι περίπου τα ίδια, τείνουν να θέλουν να κάνουν αταξίες. Όταν όμως σέβονται τον δάσκαλο, όχι επειδή τον φοβούνται αλλά επειδή τον σέβονται, τότε είναι φρόνιμα  διότι δεν θέλουν να στεναχωρήσουν τον δάσκαλο. Όταν όμως ο δάσκαλος δεν σέβεται τα παιδιά τότε τα παιδιά αντιδρούν και τότε έχει πρόβλημα και ο δάσκαλος και τα παιδιά.

Όταν δε κάποιος έκανε μια σοβαρή αταξία όπως για παράδειγμα να ύβριζε στο διάλειμμα, τα άλλα παιδιά ερχόντουσαν να τον καταγγείλουν και πήγαινε στον διευθυντή. Δεν είχαμε όμως σοβαρά παραπτώματα τότε.

Πως επηρέασε ο πόλεμος σε θέματα παιδείας

Κατά την δική μου γνώμη, επειδή μετατέθηκε πολύς πληθυσμός από τα χωριά στις πόλεις, αναμίχθηκαν παιδιά  από  χωριά που οι γνώσεις τους ήταν λιγότερες με τα παιδιά της πόλης.  Αυτά τα παιδιά των χωριών, που υστερούσαν  κάπως, δεν έφταιγαν σε κάτι , αλλά ένιωθαν συνήθως μειονεκτικά απέναντι στους συμμαθητές τους, τα παιδιά της πόλης. Έπρεπε εμείς ως δάσκαλοι να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις ψυχολογικές τους δυσκολίες και τα συναισθήματα που τους στεναχωρούσαν και ψυχολογικά και γνωσιολογικά, για να τα ξεπεράσουν.

Η χαρακτηριστική ιστορία με την Μαρουλλού που του έμεινε στο νου

Το 1966, πριν  την εισβολή,  ήμουν διορισμένος στο σχολείο του Γερόλακκου, και είχα μια τετάρτη τάξη. Σε κάποια φάση του σχολικού έτους ήταν άρρωστη μια μαθήτρια η οποία απουσίαζε από την τάξη της για 6-7 ημέρες και δεν έδωσαν σημεία ζωής  οι γονείς της για να με ενημερώσουν.

Οπόταν εγώ ρώτησα τους συμμαθητές της, «η Μαρουλλού γιατί δεν έρχεται σχολείο» και ένα παιδάκι γειτονόπουλο της μου είπε «Κύριε Ανδρέα είναι άρρωστη, εγώ ρώτησα τι έχει και αυτός μου απάντησε πως την πήρε η μητέρα της στον γιατρό και της είπε ότι είναι άρρωστη και θα πεθάνει σε λίγες μέρες.» Δεν θα σου κρύψω ότι όταν το άκουσα συγκλονίστηκα .

Ειδοποιήσαμε στην συνέχεια την μητέρα της να έρθει στο σχολείο, όταν ήρθε ήταν πολύ θλιμμένη και λυπημένη και μας είπε ότι οι αμυγδαλές του κοριτσιού έγιναν πυώδεις και χτύπησαν στην καρδιά. Ο γιατρός της είχε πει ότι δεν υπάρχει θεραπεία και πως το μωρό της θα πεθάνει.

Εγώ εκείνη την εποχή γνώριζα κάποιους γιατρούς των Ηνωμένων Εθνών από την Αυστρία. Της είπα να φέρει το μωρό να το πάρουμε να το δει ένας γιατρός εκεί.

Πήγα λοιπόν την ίδια ώρα και πήρα την Μαρουλλού μαζί με την μητέρα της και την πήγαμε στο νοσοκομείο των Ηνωμένων Εθνών. Οι γιατροί εξέτασαν την μικρή και μετά από κάποια ώρα βγήκαν έξω και μου είπαν «πες στην μάμα της ότι δεν θα πεθάνει το μωρό της». Η μητέρα ξέσπασε σε κλάματα. Έτσι και έγινε, με τις οδηγίες των γιατρών εκεί και μια επέμβαση που ακολούθησε το μωρό έγινε καλά και επέστρεψε στο σχολείο.

Μέσα από την συζήτηση μας με τον κύριο Ανδρέα, φάνηκε ότι τα πράγματα στην παιδεία έχουν αλλάξει αρκετά με την πάροδο του χρόνου. Η σύνδεση μεταξύ δάσκαλου με τους μαθητές του εκείνη την εποχή είχε δυνατούς δεσμούς.