Του Γιώργου Μιχαηλίδη

Δραστικές τομές υπήρξαν τα τελευταία 2.5 χρόνια στο οικογενειακό δίκαιο. Ωστόσο, ο νόμος για το θεσμό του διαμεσολαβητή που θα επιλύει τις οικογενειακές διαφορές εξωδικαστικά παραμένει ανενεργός. Ο λόγος ότι ακόμα δεν ψηφίστηκαν οι κανονισμοί για την εγγραφή των διαμεσολαβητών.

Ο νόμος προνοεί ότι θα εγκαθιδρυθεί ένα μητρώο διαμεσολαβητών που θα τηρείται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Στα μητρώα θα μπορούν  να αποταθούν νομικοί, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί και έχουν ένα χρόνο τουλάχιστον πείρα.

Αυτή είναι η νομοθεσία

Ο Νόμος  Ο περί Διαμεσολάβησης σε Οικογενειακές Διαφορές Νόμος του 2019 (Ν. 62(I)/2019) ψηφίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις  25/4/2019 μετά από  μακρά διαδικασία ετοιμασίας αλλά και συζήτησης του νομοσχεδίου. Ο Νόμος τέθηκε σε ισχύ 6 μήνες μετά την ημερομηνία δημοσίευσης του δηλαδή στις 24.10.2019 (άρθρο 47 του Νόμου).

Πρόκειται για ένα νόμο που θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές στο χώρο του οικογενειακού δικαίου  αφού με τη διαμεσολάβηση  δύο ή περισσότερα μέλη μιας οικογένειας θα μπορούν να επιχειρούν να καταλήξουν σε συμφωνία για την επίλυση οικογενειακών τους διαφορών με τη βοήθεια διαμεσολαβητή. Ο διαμεσολαβητής είναι ένα τρίτο προς τα μέρη πρόσωπο, το οποίο θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένο στο Μητρώο Διαμεσολαβητών Οικογενειακών Διαφορών και στο οποίο θα ανατίθεται η διεξαγωγή διαμεσολάβησης δυνάμει των διατάξεων του Νόμου. Οι οικογενειακές διαφορές που θα μπορούν να τυγχάνουν διαμεσολάβησης είναι  διαφορές  που σχετίζεται με το θεσμό της οικογένειας και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, διαφορές σε σχέση με γονική μέριμνα, διατροφή παιδιών, διατροφή συζύγων ή συμβίων και περιουσιακές σχέσεις συζύγων ή συμβίων, αλλά δεν περιλαμβάνουν  διαφορές που σχετίζεται με την αφαίρεση ή την ανάθεση γονικής μέριμνας. 

Ο σκοπός της διαμεσολάβησης σε οικογενειακή διαφορά είναι όπως τα μέρη, με τη συμβολή διαμεσολαβητή, καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις για τη διευθέτηση των οικογενειακών τους διαφορών. Ενθαρρύνεται με το τρόπο αυτό  οι συναινετικές  προσεγγίσεις των μερών  με σκοπό τον περιορισμό των συγκρούσεων και της εχθρότητας μεταξύ τους  σε οικογενειακή διαφορά και η βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ όλων των μελών της οικογένειας, ο περιορισμός των αρνητικών επιπτώσεων που προέρχονται από τις οικογενειακές συγκρούσεις, η στήριξη και διατήρηση των σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας, ιδιαίτερα γονέων και τέκνων,  η διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού, η ενθάρρυνση της ανάληψης, με υπευθυνότητα, της κοινής γονικής ευθύνης για τη φροντίδα, ευημερία και ανάπτυξη των παιδιών, σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, καθώς και οποιαδήποτε άλλη σύμβαση αναφορικά με δικαιώματα του παιδιού την οποία έχει κυρώσει η Δημοκρατία, ανεξάρτητα από το γαμικό καθεστώς και τις συνθήκες διαβίωσης οποιουδήποτε από τους γονείς  και τέλος ο περιορισμός των επίδικων θεμάτων και η οριστική επίλυση της οικογενειακής διαφοράς σε συντομότερο χρονικό διάστημα από αυτό που απαιτείται για την επίλυσή της αποκλειστικά μέσω δικαστικών διαδικασιών.      

>>> Κατεβάστε τώρα το application της offsite - ΕΔΩ για Android & ΕΔΩ για iOS

Οι αρχές επι των οποίων θα ασκείται η διαμεσολάβηση είναι:

απαγόρευσης των διακρίσεων λόγω φυλής, χρώματος, θρησκείας, φύλου, εθνοτικής ή φυλετικής καταγωγής, κοινότητας, πεποιθήσεων, κοινωνικής ή οικονομικής κατάστασης ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο·

• η διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού·
•  η εμπιστευτικότητα, ουδετερότητα και αμεροληψία·
• η εθελούσια συμμετοχή των μερών· και
• η λήψη υπόψη από το διαμεσολαβητή οποιασδήποτε ευάλωτης κατάστασης οποιουδήποτε των μερών στη διαμεσολάβηση.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως τηρεί ειδικό Μητρώο Διαμεσολαβητών Οικογενειακών Διαφορών στο οποίο εγγράφονται, μετά από αίτησή τους πρόσωπα που επιθυμούν να διενεργούν διαμεσολάβηση ως διαμεσολαβητές οικογενειακών διαφορών και τα οποία πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο νόμο. Τα προσόντα είναι πανεπιστημιακό τίτλο ή δίπλωμα αναγνωρισμένο από το αρμόδιο σώμα στη Δημοκρατία στα νομικά, στην ψυχολογία ή στην κοινωνική εργασία και υπάρχουν και άλλες προϋποθέσεις όπως ενδεικτικά αναφέρω να ασκεί στην Κύπρο ή στο εξωτερικό, στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα, το επάγγελμα για το οποίο κατέχει το πανεπιστημιακό τίτλο ή δίπλωμα, για συνεχή περίοδο τουλάχιστον ενός (1) έτους, να έχει τη μόνιμη διαμονή  στη Δημοκρατία κατά τα δύο (2) τελευταία έτη, να μην έχει  καταδικαστεί για σοβαρό ποινικό αδίκημα ή για αδίκημα που ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα, να έχει τύχει ειδικής εκπαίδευσης στη διαμεσολάβηση σε οικογενειακές διαφορές, όπως καθορίζεται σε Κανονισμούς που εκδίδονται δυνάμει των διατάξεων του νόμου, να μην στερείται της δικαιοπρακτικής του ικανότητας, να μη  έχει θέση στη δημόσια υπηρεσία ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και να έχει ασφαλιστική κάλυψης έναντι ευθύνης για επαγγελματική αμέλεια κατά την άσκηση του επαγγέλματος του διαμεσολαβητή οικογενειακών διαφορών. Υπάρχουν λόγοι διαγραφής  από τον Υπουργό του διαμεσολαβητή από το Μητρώο και προβλέπονται  ρητά οι υποχρεώσεις του.

Έτσι θα ενεργεί

Ειδικότερα ενεργεί σύμφωνα με τις αρχές που διέπουν τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, όπως αυτές καθορίζονται στο νόμο και στον Κώδικα Δεοντολογίας,  για τους διαμεσολαβητές που εγκρίνεται από τον Υπουργό.

Ο διαμεσολαβητής: ενεργεί με

• αμεροληψία καθόσον αφορά τα μέρη,
• είναι ουδέτερος, καθόσον αφορά το αποτέλεσμα της διαμεσολάβησης,
• σέβεται τις απόψεις των μερών και διασφαλίζει την ισορροπία ισχύος των διαπραγματευτικών τους θέσεων,
• διασφαλίζει την ιδιωτική και εμπιστευτική φύση της διαμεσολάβησης 
• ενημερώνει τα μέρη ότι δηλώσεις που γίνονται κατά τη διαδικασία διαμεσολάβησης από τις οποίες διαφαίνεται ότι οποιοδήποτε πρόσωπο και ιδιαίτερα παιδί έχει υποστεί ή ενδέχεται να έχει υποστεί ή κινδυνεύει να υποστεί βία ή κακοποίηση θα αποκαλυφθούν από το διαμεσολαβητή στις αρμόδιες αρχές 
• επιδεικνύει ιδιαίτερη μέριμνα για την ευημερία και το συμφέρον του παιδιού, ενθαρρύνει τους γονείς να επικεντρώνονται στις ανάγκες του παιδιού και τους υπενθυμίζει την πρωταρχική τους ευθύνη για την ευημερία του παιδιού, καθώς και την ανάγκη να πληροφορούν το παιδί και να λαμβάνουν υπόψη την άποψή του,
• εφόσον το κρίνει απαραίτητο και αφού συνεννοηθεί με τα μέρη, ακούει τις απόψεις του παιδιού και τις λαμβάνει υπόψη ανάλογα με την ηλικία και το βαθμό ωριμότητάς του,
• δίδει ιδιαίτερη προσοχή στο κατά πόσο ασκήθηκε στο παρελθόν ή ενδέχεται να ασκηθεί στο μέλλον βία μεταξύ των μερών, καθώς και στην επίδραση που αυτή μπορεί να έχει στις διαπραγματευτικές τους θέσεις,
• όπου κρίνει ότι οποιοδήποτε από τα μέρη δεν είναι σε θέση ή δεν είναι πρόθυμο να συμμετάσχει στη διαδικασία ελεύθερα και πλήρως, εξετάζει το ενδεχόμενο τερματισμού της διαδικασίας, 
• αποτρέπει χειριστική, απειλητική ή εκφοβιστική συμπεριφορά από οποιοδήποτε από τα μέρη και διεξάγει τη διαδικασία κατά τρόπο που να ανατρέπει, στο μέτρο του δυνατού, οποιαδήποτε ανισότητα ισχύος μεταξύ των μερών.

Με τη σύμφωνη γνώμη των μερών και του διαμεσολαβητή, είναι δυνατή η συμμετοχή στη διαδικασία διαμεσολάβησης δικηγόρων ή άλλων συμβούλων. Ο διαμεσολαβητής βεβαιώνεται ότι τα μέρη καταλήγουν σε συμφωνία συμβιβασμού ελεύθερα και έχοντας πλήρη γνώση όλων των δεδομένων. Προβλέπεται αρωγή διαμεσολάβησης για διαμεσολάβηση στο πλαίσιο δικαστικών διαδικασιών και γίνεται ενημέρωση για τη δυνατότητα χρήσης της διαδικασίας διαμεσολάβησης από το Υπουργείο και από τους δικηγόρους. 

>>> H offsite τώρα και στο Google News - Ακολουθείστε μας

Η επιλογή του διαμεσολαβητή γίνεται εκ συμφώνου από τα μέρη από το Μητρώο Διαμεσολαβητών Οικογενειακών Διαφορών και αν δεν συμφωνούν ως προς το πρόσωπο του διαμεσολαβητή, δεν λαμβάνει χώρα η διαμεσολάβηση. Τα μέρη μπορούν να ρυθμίσουν δηλαδή τη διαφορα τους και να την να την επιλύσουν μέσω διαμεσολάβησης, χωρίς να αποταθούν στο δικαστήριο. ο δικαστήριο ενώπιον του οποίου εκκρεμεί δικαστική υπόθεση δύναται, πριν από την έκδοση απόφασης, εφόσον κρίνει ότι η διαφορά των μερών έχει πιθανότητες να επιλυθεί μέσω διαμεσολάβησης, να  ενημερώσει τα μέρη  για την τη δυνατότητα επίλυσης της οικογενειακής διαφοράς τους με τη διαδικασία αυτή. Ο καθορισμός της διαδικασίας διαμεσολάβησης επαφίεται στην κρίση του διαμεσολαβητή και διεξάγεται σε χώρο ο οποίος συμφωνείται από κοινού από τα μέρη και τον διαμεσολαβητή.

Η διαδικασία διαμεσολάβησης τερματίζεται-

•  Με τη σύναψη μεταξύ των μερών συμφωνίας συμβιβασμού,
• με τη σύνταξη πρακτικού περί μη επίτευξης συμφωνίας συμβιβασμού,
• με συμφωνία των μερών για τερματισμό της διαδικασίας,
• σε περίπτωση που ένα από τα μέρη παύσει να συναινεί στη συνέχισή της,
• αν ο διαμεσολαβητής κρίνει ότι για οποιονδήποτε λόγο η συνέχιση της διαμεσολάβησης κατέστη περιττή ή αδύνατη,
•  εάν προκύψει ότι υπάρχει βία.

Σε περίπτωση που, κατά τη διαδικασία διαμεσολάβησης, επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των μερών ο διαμεσολαβητής συντάσσει γραπτή συμφωνία συμβιβασμού που δεν είναι δεσμευτική για τα μέρη παρά μόνο αν καταστεί εκτελεστή από το δικαστήριο. Η συμφωνία κατατίθεται στο δικαστήριο προς εκτέλεση από κοινού από τα μέρη, ή από ένα από αυτούς  με τη γραπτή συγκατάθεση των άλλων μερών. Το δικαστήριο μπορεί  να κηρύξει το σύνολο ή μέρος της συμφωνίας συμβιβασμού ως εκτελεστό κατά τον ίδιο τρόπο που εκτελείται δικαστική απόφαση ή δικαστικό διάταγμα, με την ίδια ισχύ, και, σε τέτοια περίπτωση, δύναται να εκδοθεί δικαστική απόφαση με περιεχόμενο εκείνο της συμφωνίας συμβιβασμού, ή να  απορρίψει την αίτηση για εκτέλεση της συμφωνίας συμβιβασμού, εάν κρίνει ότι το περιεχόμενο της συμφωνίας αντίκειται στον νόμο ή δεν είναι εκτελεστό ή εάν η διαφορά δεν μπορεί να επιλυθεί με διαμεσολάβηση, καθώς και αν κρίνει ότι η συμφωνία δεν είναι προς το συμφέρον του παιδιού, αφού λάβει υπόψη του τις απόψεις του παιδιού, ανάλογα με την ηλικία και το βαθμό ωριμότητάς του.

Για  να τεθεί  ο νόμος σε εφαρμογή πρέπει να ψηφιστούν από τη Βουλή οι Κανονισμοί που έχει καταθέσει το Υπουργείο Δικαιοσύνης  και Δημοσίας Τάξεως που συζητούνται αυτό το διάστημα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών τη Βουλής των Αντιπροσώπων. Οι κανονισμοί ρυθμίζουν  το τέλος εγγραφής των διαμεσολαβητών, την αμοιβή τους, την ειδική εκπαίδευση τους που απαιτείται για εγγραφή τους στο Μητρώο. 

>>>Διαβάστε επίσης: Αλλάζουν τα πάντα με τα διαζύγια στην Κύπρο<<<

Με την ψήφιση των κανονισμών θα αρχίσει η εφαρμογή του νόμου. Πρόκειται για μια διαδικασία  που γίνεται σε πολλές άλλες χώρες και που θα επιφέρει αλλαγές και θα λύσει πολλά προβλήματα των ζευγαριών και των παιδιών τους. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όταν επέλθει διάσταση του ζεύγους όλα τα ζευγάρια πρέπει να επιλύσουν τις διαφορές τους στα δικαστήρια. Μπορούν να καταλήξουν με την ενθάρρυνση και βοήθεια του διαμεσολαβητή σε ένα φιλικό διακανονισμό που να μην επιφέρει τριβή ούτε στη μετέπειτα τους χωριστή πορεία αλλά ούτε και στα παιδιά  τους. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει παιδί στον κόσμο που να θέλει  να βλέπει τους γονείς του να μαλώνουν  ακόμα και εάν αυτό γίνεται από αγάπη. Υπάρχει επομένως ελπίδα  με τη διαμεσολάβηση να μην προκαλείται τέτοια  ρήξη στη σχέση του ζεύγους που να καθιστά τη ζωή  του παιδιού αφόρητη,  διότι ένα παιδί έχει δικαίωμα  σε μη αποχωρισμό από τους γονείς του  και σε σεβασμό  και απόλαυση των δικαιωμάτων του. 

Δράκου: «Θα αποσυμφορήσει τα Δικαστήρια»

Η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου μιλώντα στην Οffsite χαρακτήρισε πολύ σημαντικό το νόμο αφού θα αποσυμφορήσει τα οικογενειακά Δικαστήρια και θα λυθούν οικογενειακές διαφορές όπως τα περιουσιακά, η κηδεμονία παιδιών και άλλα με διαμεσολάβηση και όχι μέσω Δικαστηρίων. Η Υπουργός εξέφρασε την ελπίδα οι κανονισμοί να εγκριθούν σύντομα.