Προσφυγές, εφέσεις, αντεφέσεις, ανακλήσεις και συνεδρίες επανεξέτασης προκαλεί εδώ και 14 χρόνια η απόφαση που έλαβε η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας το καλοκαίρι του 2005 για διορισμό του Λεωνίδα Λεωνίδου στη θέση του Διευθυντή του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας. Η (ατέρμονη) μάχη για την επίδικη (και επίμαχη) θέση κρίθηκε εκ νέου ενώπιον Διοικητικού Δικαστηρίου, αλλά δεν έχει γραφτεί ακόμα ο επίλογος. Η πρόθεση καταχώρισης έφεσης από την πλευρά του αποβιώσαντος ενδιαφερόμενου μέρους, Ιάκωβου Δημητρίου, προμηνύει... δικαστική συνέχεια.

Το ιστορικό της υπόθεσης

Στις 11 Ιουλίου 2005, η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας διόρισε στη μόνιμη θέση Διευθυντή Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας τον Λ. Λεωνίδου, ο οποίος κατείχε προηγουμένως τη θέση Προϊσταμένου Υπηρεσιών Δικτύου Αεροναυσιπλοΐας στην ΑΤΗΚ. Εναντίον του εν λόγω διορισμού ασκήθηκαν προσφυγές από τους Ι. Δημητρίου και Α. Λεμεσιανό, οι οποίες στη συνέχεια αποσύρθηκαν λόγω ανάκλησης της απόφασης. 

Συγκεκριμένα, ενώ οι προσφυγές εκκρεμούσαν, η Επιτροπή -ύστερα από εισήγηση του Γενικού Εισαγγελέα και αφού εξασφάλισε τη συναίνεση του Λ. Λεωνίδου- ανακάλεσε, ζητώντας του παράλληλα να προσκομίσει βεβαίωση από την ΑΤΗΚ, για τα καθήκοντα που εκτελούσε εκεί. Η ανάκληση έλαβε χώρα σε συνεδρία της Επιτροπής στις 8 Φεβρουαρίου 2007. 

Την αμέσως επόμενη ημέρα, η  ΕΔΥ προέβηκε σε επανεξέταση και –κατόπιν εισήγησης της Νομικής Υπηρεσίας– σε περαιτέρω διευκρίνιση της κατοχής συγκεκριμένου προσόντος που προέβλεπε το Σχέδιο Υπηρεσίας. Κρίνοντας ότι ο κ. Λεωνίδου πληρούσε τις προϋποθέσεις και λαμβάνοντας υπόψη για σκοπούς επανεξέτασης, μεταξύ άλλων, την αξιολόγηση της απόδοση των υποψηφίων στην ενώπιόν της προφορική εξέταση κατά την αρχική πλήρωση της θέσης από τον Γενικό Διευθυντή και τη σύσταση του Διευθυντή υπέρ του Λεωνίδου, αποφάσισε επαναδιορισμό του στην επίδικη θέση, αναδρομικά από 31.10.2005.

Αποτέλεσμα ήταν η εκ νέου προσβολή της απόφασης από τους Ι. Δημητρίου και Α. Λεμεσιανό. Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές τους στις 24 Μαρτίου 2009. Παρά ταύτα, η αναθεωρητική έφεση που ασκήθηκε από τον Ι. Δημητρίου εναντίον της πιο πάνω απόφασης είχε επιτυχή κατάληξη. 

Ειδικότερα, η πρωτόδικη κρίση παραμερίστηκε με ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου, η οποία στις 2 Μαρτίου 2012 ακύρωσε τον διορισμό του κ. Λεωνίδου, ο οποίος κατείχε τη θέση από το 2005. Σημειώνεται ότι ο πρόεδρος της ΕΔΥ, ο οποίος δεν συμμετείχε κατά την πρώτη συνεδρίαση στο πλαίσιο της οποίας είχε επιλεγεί ο κ. Λεωνίδου, αποφάσισε να απέχει και από τη διαδικασία επανεξέτασης, ώστε να μην πληγεί η αξιολόγηση από την προφορική εξέταση των υποψηφίων. Στην εν λόγω ακυρωτική απόφασή του, το Ανώτατο έκρινε ότι «η μη συμμετοχή του προέδρου της ΕΔΥ θα ήταν ορθή πράξη αν αφορούσε επανεξέταση μετά από ακυρωτική απόφαση του δικαστηρίου και όχι επανεξέταση λόγω ανάκλησης απόφασης από την ίδια την ΕΔΥ», υποδεικνύοντας ότι η Επιτροπή όφειλε να επανεξετάσει το ζήτημα υπό πλήρη σύνθεση. 

Ο διορισμός Δημητρίου

Η επακολουθήσασα δεύτερη επανεξέταση από την ΕΔΥ, που έλαβε χώρα στις 19 Απριλίου 2012, οδήγησε στον διορισμό του Ι. Δημητρίου. Στην προκειμένη, συνεδριάζοντας υπό πλήρη σύνθεση, η Επιτροπή κάλεσε εκ νέου σε προφορική εξέταση τους τρεις ενδιαφερόμενους και επέλεξε ομόφωνα για τη θέση του διευθυντή του ΤΠΑ τον Ιάκωβο Δημητρίου. Ο διορισμός προσβλήθηκε από τον Λ. Λεωνίδου, επιτυχώς, με αποτέλεσμα ακυρωτική απόφαση εκδοθείσας υπό του Ανωτάτου στις 22 Φεβρουαρίου 2013. Καθοριστική για την δικαστική απόφαση, η συμμετοχή του Γενικού Διευθυντή του Υπ. Συγκοινωνιών και Έργων, Αλέκου Μιχαηλίδη, στην επίδικη συνεδρία. Συγκεκριμένα, το Ανώτατο έκρινε ότι η σύνθεση της ΕΔΥ έπασχε εφόσον, εκ των πραγμάτων, δεν παρέχονταν «τα απαιτούμενα από το άρθρο 42(1) του περί των Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου του 1999, Ν. 158(Ι)/99, εχέγγυα της αμερόληπτης κρίσης της». 

Οι δύο εφέσεις που καταχωρίσθηκαν στη συνέχεια, εκ μέρους της Δημοκρατίας και του επιτυχόντα διάδικου Λ. Λεωνίδου «ως προς λόγους ακυρότητας που δεν εξετάστηκαν», αποσύρθηκαν αμφότερες στις 12 Νοεμβρίου 2013, με επιφύλαξη όλων των δικαιωμάτων του τελευταίου «ως προς οποιανδήποτε μελλοντική προσφυγή αναφορικά με θέματα που προηγούνταν της σύστασης του Διευθυντή και αποτελούσαν αντικείμενο της Αναθεωρητικής Έφεσης». Υπό το φως της τελευταίας ακυρωτικής απόφασης, η ΕΔΥ επανεξέτασε –για τρίτη φορά- την πλήρωση της θέσης και στις 22 Ιανουαρίου 2014 αποφάσισε κατά πλειοψηφία την προαγωγή του Ι. Δημητρίου στην επίδικη θέση (αναδρομικά από 3.10.2005). Η ορθότητα της εν λόγω απόφασης αμφισβητήθηκε με νέα προσφυγή, εκκρεμούσης της οποίας ο Ι. Δημητρίου απεβίωσε, «με αποτέλεσμα εκ των υστέρων να εμφανισθεί δικηγόρος εκ μέρους των διαχειριστών της  περιουσίας του αποβιώσαντος προς υποστήριξη των συμφερόντων της διαχείρισης». Στις 2 Δεκεμβρίου 2014 εκδόθηκε ακυρωτική απόφαση, λόγω παραβίασης της αρχής της χρηστής διοίκησης, η οποία εφεσιβλήθηκε το 2015.  

Τέταρτη επανεξέταση από ΕΔΥ

Στις 19 Δεκεμβρίου 2018, η Ολομέλεια του Ανωτάτου απέρριψε την έφεση εκ μέρους του Ι. Δημητρίου και επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση. Η ΕΔΥ, όμως, συμμορφούμενη με το ακυρωτικό αποτέλεσμα και εκκρεμούντων των εφέσεων, προχώρησε στις 14 Απριλίου 2016 σε επανεξέταση - την τέταρτη στη σειρά - και αφού προέβη σε εξέταση των στοιχείων που αφορούν την πείρα των υποψηφίων κατέληξε ότι, ο Δημητρίου διέθετε το πλεονέκτημα. 

Ακολούθως, στις 18 Ιουλίου 2016 επαναδιόρισε και πάλι, τον Δημητρίου, στη θέση του Διευθυντή, αναδρομικά από τις 3 Οκτωβρίου 2005 μέχρι τις 20 Απριλίου 2014, ημερομηνία κατά την οποία απεβίωσε.  Εναντίον της απόφασης αυτής καταχωρίστηκε, και πάλι, προσφυγή από τον Λεωνίδου. Στη συνέχεια, και δεδομένου ότι ο διορισμός του Δημητρίου ήταν για περιορισμένο διάστημα, έγινε νέα εξέταση του θέματος από την ΕΔΥ δια προκηρύξεως της επίδικης θέσης και τελικώς, διορίστηκε τρίτο πρόσωπο, ήτοι η κ. Παναγιώτα Δημητρίου. Σημειώνεται ότι ο κ. Λεωνίδου αξιώνει ακύρωση και αυτής της απόφασης, με προσφυγή που καταχώρισε το 2017. Στην πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου (24.05.2019), εξετάστηκε η προσφυγή Λεωνίδου για ακύρωση της απόφασης της ΕΔΥ «σύμφωνα με την οποία αποκατέστησαν/διόρισαν αναδρομικά τον μ. Ιάκωβο Δημητρίου στη θέση Διευθυντή Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας από 3.10.2005 μέχρι και την ημερομηνία θανάτου του ήτοι την 20.4.2014» -η σχετική απόφαση δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 5.8.2016.

Ο Γενικός του ΥΠΟΙΚ και το «πόρισμα Καλλή» 

Στο πλαίσιο της πρόσφατης απόφανσής του, ο Δικαστής Φ. Κωμοδρόμος παραθέτει ότι ο συνήγορος του Λ. Λεωνίδου (Χρήστος Φ. Κληρίδης) επιχειρηματολόγησε υπέρ της υπεροχής του στα θεσμοθετημένα κριτήρια αξιολόγησης, εγείροντας παράλληλα ζήτημα πάσχουσας διαδικασίας λήψης της προσβαλλόμενης απόφασης, μεταξύ άλλων, λόγω παραβίασης του άρθρου 34(Α)(6) του περί Δημοσίας Υπηρεσίας Νόμου, «εφόσον κλήθηκε ο Γενικός Διευθυντής άλλου Υπουργείου, ήτοι του Υπουργείου Οικονομικών, να υποβάλει συστάσεις». Ως λόγος ακύρωσης εγέρθηκε και ο ισχυρισμός περί παράνομης σύνθεσης της Επιτροπής, εφόσον ο Γενικός διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών (Χρ. Πατσαλίδης) που υπέβαλε τις συστάσεις δεν είχε γνώση του αντικειμένου, ούτως ώστε να μπορέσει να εκφέρει τεκμηριωμένη άποψη, η δε συμμετοχή του στη συνεδρία της ΕΔΥ, κατά την οποία λήφθηκε η επίδικη απόφαση, χωρίς να είναι μέλος της Επιτροπής, μόλυνε την όλη διαδικασία, ούτως ώστε να τίθεται περαιτέρω και ζήτημα υπέρβασης και/ή κατάχρησης εξουσίας, αλλά και πλάνης περί τον Νόμο κα τα πράγματα». 

Θέση του αιτητή ήταν επίσης ότι  σύσταση του Γενικού Διευθυντή πάσχει, όχι μόνο γιατί υποβλήθηκε από τον προίστάμενο αναρμόδιου Υπουργείου, αλλά γιατί δόθηκε ‘χωρίς τη δέουσα έρευνα και υπό καθεστώς πλάνης». Οι συνήγοροι του Λεωνίδου προέβαλαν επίσης τον ισχυρισμό ότι δεν λήφθηκε υπόψη το πόρισμα Καλλή, «όπου γίνεται ρητή αναφορά μετάξύ άλλων σε ελλείψεις, παραλείψεις κατά την περίοδο Ιανουραίου 2005 και Αυγούστου 2005 που αποτέλεσαν μέρος των αιτιών πρόκλησης του τραγικού ατυχήματος» της πτώσης του αεροσκάφους της Helios. Το εν λόγω διάστημα ο Ι. Δημητρίου εκτελούσε χρέση Αναπληρωτή Διευθυντή Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας. Τέθηκαν, τέλος, ισχυρισμοί περί παραβίασης της αρχής της ισότητας και της αρχής της καλής πίστης που κατοχυρώνονται υπό το Άρθρο 28 του Συντάγματος. «Ορθή και σύννομη» χαρακτήρισε την απόφαση της Επιτροπής η άλλη πλευρά, αντιτείνοντας ανάλογους ισχυρισμούς και για τις συστάσεις που δόθηκαν από τον Γενικό Διευθυντή. Προς υποστήριξη της επίδικης απόφασης, η συνήγορος της ΕΔΥ επικαλέστηκε και το τεκμήριο της κανονικότητας υπέρ των πράξεων της Διοίκησης, καθώς και τη νομολογιακά διαμορφωμένη αρχή ότι δεν χωρεί επέμβαση του Δικαστηρίου, εκτός αν ο αιτητής αποδείξει έκδηλη υπεροχή έναντι του επιλεγέντος υποψηφίου. Αντίστοιχες ήταν και οι εισηγήσεις του συνηγόρου του ενδιαφερόμενου μέρους (Ι. Δημητρίου), Ανδρέα Αγγελίδη.

Κερδισμένος ο Λεωνίδου

Το Δικαστήριο, παραπέμποντας και σε εκτενή αποσπάσματα της απόφασης της Ολομέλειας του Ανωτάτου τον Σεπτέμβρη του 2018, εξέτασε καταρχάς την διαδικασία που ακολούθησε η Επιτροπή, η οποία απέληξε στην προσβαλλόμενη απόφαση. Η απόφαση της ΕΔΥ, αναφέρει ο κ. Κωμοδρόμος, «κατά την επανεξέταση που απέληξε στην επίδικη πράξη, ήτοι να καθορίσει σε πέντε τουλάχιστον έτη το υπό του σχεδίου υπηρεσίας προβλεπόμενο πλεονέκτημα της ‘μακράς και ευδόκιμης πείρας σε θέματα Πολιτικής Αεροπορίας’, κρίνεται ως καθόλα ορθή και νόμιμη». Επιπλέον, όσον αφορά στη διαδικασία σημείωσε ότι δεν εντόπισε «οποιοδήποτε σφάλμα και/ή οποιαδήποτε πλημμέλεια».

Τονίζοντας ότι στην αιτιολογία της Επιτροπής παρατέθηκαν ως καθοριστικής σημασίας λόγοι επιλογής του Ι. Δημητρίου έναντι του Λ. Λεωνίδου, αφενός η υπεροχή του πρώτου στην προφορική συνέντευξη και αφετέρου η υπέρ του σύσταση από τον Χρ. Πατσαλίδη (στα λοιπά στοιχεία, με βάση το πρακτικό, οι δύο υποψήφιοι κρίθηκαν ως ισοδύναμοι), το Δικαστήριο εξέτασε δεόντως και τους εγερθέντες λόγους ακύρωσης. 

Αιτιολογώντας την κατάληξή του, ο Δικαστής επισημαίνει ότι «πουθενά δεν αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους κρίθηκε ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών ως ο πλέον κατάλληλος για να υποβάλει συστάσεις». Υπομνήοντας ότι «απαιτούνταν η, έστω στοιχειώδης, παράθεση αιτιολογίας της απόφασης της ΕΔΥ να επιλέξει για υποβολή σύστασης τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών, δεδομένου ότι υπήρξε απόκλιση από τις πρόνοιες του άρθρου 34(Α)(6) και (7) του Νόμου», σημειώνει περαιτέρω ότι «υφίσταται ζήτημα σύγκρουσης της εν λόγω σύστασης με τα στοιχεία των φακέλων, που καθιστά αυτήν πάσχουσα και/ή ελαττωματική». Συνακόλουθα, καταλήγει η απόφαση, η τελική απόφαση της ΕΔΥ που στηρίχθηκε και στην -τρωτή κατά το Δικαστήριο- σύσταση του Διευθυντή «πάσχει, υποκείμενη ωσαύτως σε ακύρωση». 

Την ακυρωτική απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου προτίθεται να εφεσιβάλει, σύμφωνα με τον κ. Αγγελίδη, η πλευρά του μ. Ιάκωβου Δημητρίου.