Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Δέσπω Μιχαηλίδου σε τοποθέτηση της αναφέρει ότι τα κέντρα λήψης αποφάσεων πρέπει να συνυπολογίζουν το συμφέρον του παιδιού σε όλες τις αποφάσεις και πολιτικές που αφορούν και επηρεάζουν παιδιά.

Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση, η θέση αυτή αποτελεί μέρος της έρευνας που διεξάγεται στα πλαίσια του συγχρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έργου, με τίτλο «Διασφάλιση του Συμφέροντος του Παιδιού στο πλαίσιο Διοίκησης της Σχολικής Μονάδας».

Σημειώνει ότι οι επαγγελματίες στον χώρο της εκπαίδευσης συχνά αντιμετωπίζουν καταστάσεις, όπου απαιτείται η ορθή αξιολόγηση του συμφέροντος του παιδιού για την πλήρη διασφάλιση των δικαιωμάτων του σε όλα τα επίπεδα, ενώ παρόλο που οι πλείστοι επαγγελματίες θεωρητικά υποστηρίζουν αυτή την ιδέα, εντούτοις η επαγγελματική συμπεριφορά και οι ενέργειές τους δεν συνάδουν απόλυτα με αυτήν τη φιλοσοφία.

Ως αποτέλεσμα της διερεύνησης παραπόνων, αναφέρεται, η Επίτροπος έχει επανειλημμένα διαπιστώσει ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης των καθημερινών εκπαιδευτικών πρακτικών, ώστε να είναι συμβατές με την Αρχή Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού.  

Αυτό οφείλεται, εν μέρει, σημειώνεται, στην απουσία μιας συστηματικής ενδοϋπηρεσιακής κατάρτισης επί του θέματος, η οποία αναμφίβολα θα μπορούσε να παρέχει τα κατάλληλα εφόδια για την ενδυνάμωση του κάθε επαγγελματία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης προς την εκπλήρωση αυτού του στόχου.

Διευκρινίζεται ότι, στους Κανονισμούς Λειτουργίας των Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης γίνονται αναφορές στην Αρχή της Διασφάλισης της Συμφέροντος του Παιδιού, με ξεκάθαρη υπόδειξη ότι, οποιαδήποτε απόφαση, η οποία αφορά παιδιά, πρέπει να συνάδει με τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Σύμβαση).  

Σε συνάφεια με τις πρόνοιες της Σύμβασης, σε κάθε απόφαση που αφορά παιδί πρέπει να αξιολογείται σωστά και να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το Συμφέρον του Παιδιού, προσδίδοντάς του προτεραιότητα έναντι άλλων παραγόντων. Αυτό αφορά τόσο τον γενικό πληθυσμό, αλλά και ειδικότερα τις περιπτώσεις παιδιών που βρίσκονται σε συνθήκες ευαλωτότητας ή αντιμετωπίζουν οποιανδήποτε μορφή δυσμένειας, όπως είναι για παράδειγμα η αναπηρία, ο κίνδυνος απόρριψης ή κακομεταχείρισης, η φτώχεια, η κοινωνική περιθωριοποίηση, η μετανάστευση ή η αναζήτηση πολιτικού ασύλου, η γλωσσική δυσμένεια, το καθεστώς εναλλακτικής φροντίδας, η περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες, η διαρκής μετακίνηση, οι δυσμενείς οικογενειακές περιστάσεις κ.ά.

Αναφέρεται ότι υπάρχουν ποικίλα παραδείγματα πρακτικών ή/και αποφάσεων από την καθημερινή σχολική πράξη στην Κύπρο, τα οποία υποδηλώνουν την ανάγκη καθορισμού και επαρκούς αξιολόγησης του Συμφέροντος του Παιδιού, όπως είναι τα εξής: α) Η επιβολή τιμωρητικών μέτρων σε μαθητές με συναισθηματικές δυσκολίες ή που εκδηλώνουν παραβατική συμπεριφορά (συμπεριλαμβανομένης της απόφασης για στασιμότητα λόγω μεγάλου αριθμού απουσιών)

β) Κατά πόσο το μάθημα των Θρησκευτικών θα ήταν προτιμότερο να εντάσσεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα ως μάθημα επιλογής γ) Κατά πόσο να παραχωρείται η δυνατότητα έγκρισης εκπρόθεσμων αιτημάτων που υποβάλλουν μαθητές για αλλαγή του κλάδου σπουδών τους, σε περιπτώσεις όπου υπάρχει διαθεσιμότητα στα αντίστοιχα τμήματα.

δ) Ο προσδιορισμός του καθεστώτος φοίτησης παιδιών με αναπηρία, ειδικά σε περιπτώσεις που παραχωρούνται κατ’ εξαίρεση απαλλαγές από εξετάσεις ή/και διαδικασίες τυπικής αξιολόγησης, ενώ, μερίδα γονέων απαιτούν παράλληλα να απονέμεται στα παιδιά τους συνηθισμένο απολυτήριο/ ενδεικτικό φοίτησης, επικαλούμενοι την Αρχή της Μη Διάκρισης και την παραχώρηση ίσων ευκαιριών.

ε) Το γεγονός ότι αποτελεί προϋπόθεση η γραπτή συναίνεση και των δύο γονέων για τη διεξαγωγή ψυχολογικής αξιολόγησης ενός παιδιού ή/και για παραπομπή σε πολυθεματικές επιτροπές για παραχώρηση στήριξης από υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, υπηρεσίες ψυχικής υγείας κ.ά. Τα παιδιά συνήθως βιώνουν τις αρνητικές συνέπειες πολύπλοκων καταστάσεων και υπερβολικά χρονοβόρων μηχανισμών, σε περιπτώσεις που ένας γονέας αρνείται να παραχωρήσει συγκατάθεση.

στ) Η διαφωνία δύο γονέων ως προς την επιλογή πλαισίου φοίτησης ή/και τύπου σχολείου για εγγραφή του παιδιού τους (π.χ. συνηθισμένο ή ειδικό σχολείο, δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο, αστικό ή επαρχιακό σχολείο κ.λπ.) ή ακόμη και σε περιπτώσεις μετεγγραφής παιδιού σε άλλο σχολείο εξαιτίας της μετακόμισης του μονού γονέα που έχει τη γονική επιμέλεια ζ) Η συμμετοχή παιδιών σε σχολικές αθλητικές διοργανώσεις, όταν η ηλικία τους υπερβαίνει τη μέγιστη καθορισμένη επιλέξιμη ηλικία όπως ορίζεται στα κριτήρια συμμετοχής.

Η Επίτροπος υποστηρίζει την άποψη ότι, τα σχολεία πρέπει να πληρούν τις προδιαγραφές για μια ουσιαστική ενιαία εκπαίδευση, ούτως ώστε να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις εξατομικευμένες ανάγκες και να διασφαλίζουν την προσβασιμότητα όλων των μαθητών σε ποιοτικές εκπαιδευτικές ευκαιρίες, στην τοπική τους κοινότητα, μαζί με φίλους και συμμαθητές.  

Σημειώνει ότι για τη διασφάλιση του Συμφέροντος του Παιδιού στις σχολικές μονάδες, το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ), ως η αρμόδια Αρχή, οφείλει να επικεντρωθεί στον σχεδιασμό και την υλοποίηση τόσο βραχυπρόθεσμων, όσο και μακροπρόθεσμων σχεδίων/ προγραμμάτων για τη μετάβαση στο σύστημα της ενιαίας εκπαίδευσης και στην ενδυνάμωση και συστηματική παρακολούθησης της δυνατότητας των σχολείων να ανταποκρίνονται επαρκώς στις ανάγκες όλων των μαθητών.

Επιπλέον, η Επίτροπος τονίζει ότι, η ενδυνάμωση των επαγγελματιών στον χώρο της εκπαίδευσης αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό για τη διασφάλιση του Συμφέροντος του Παιδιού, υποδεικνύοντας ως αναγκαία συστατικά της εν λόγω ενδυνάμωσης τη συστηματική επιμόρφωση, επαγγελματική κατάρτιση και ανάπτυξη δεξιοτήτων όλων των επαγγελματιών της εκπαίδευσης (εμπειρογνωμόνων, εκπαιδευτικών και βοηθητικού προσωπικού), την ενίσχυση της συνεργασίας των σχολικών μονάδων με κρατικές υπηρεσίες και τοπικούς φορείς και την παροχή της αναγκαίας τεχνογνωσίας και στήριξης προς τους εκπαιδευτικούς, προκειμένου να αναπτύξουν στάσεις και δεξιότητες για σωστή διαχείριση της διαφορετικότητας και ευκαιρίες συνεργασίας με τις οικογένειες.

Επίσης, τον συντονισμό ενός κοινού σχεδιασμού ως προς το έργο των εκπαιδευτικών και μιας κοινής προσπάθειας για δημιουργία τράπεζας διδακτικού υλικού, με στόχο την ενίσχυση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας και αξιολόγησης και τον εφοδιασμό των σχολικών μονάδων με όλα τα κατάλληλα εκπαιδευτικά, τεχνολογικά και υποστηρικτικά μέσα και εξοπλισμό, ώστε να εξασφαλίζεται η άμεση πρόσβαση στην εκπαιδευτική διαδικασία και η αναγκαία στήριξη των μαθητών μέσα από εύλογες προσαρμογές, στη βάση ενός ευέλικτου αναλυτικού προγράμματος.

Ακόμη, την ενεργοποίηση μηχανισμών για άμεση διεξαγωγή πολυθεματικής αξιολόγησης παιδιών, σε περιπτώσεις όπου κρίνεται ως επείγον, και έγκαιρη πρόσληψη του απαραίτητου επιστημονικού και βοηθητικού προσωπικού, σύμφωνα με τις υποδείξεις των εμπειρογνωμόνων και την ενεργό συμμετοχή των γονέων ως ισότιμοι εταίροι στα εκπαιδευτικά δρώμενα καθώς και τη διασφάλιση της συμμετοχής των παιδιών σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων, κατοχυρώνοντας το δικαίωμά τους στην επαρκή ενημέρωση και παρέχοντας εγγυήσεις ότι οι απόψεις τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη σε όλες τις αποφάσεις, πολιτικές και πρακτικές που εφαρμόζονται.

Πηγή: ΚΥΠΕ