Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ήταν αυτή που διανύσαμε με τα νέα από το χώρο της υγείας να μην είναι αρκετά καλά. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε και ο Υπουργός Υγείας, Κωνσταντίνος Ιωάννου, καταγράφονται ετησίως περίπου 35 νέα περιστατικά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην Κύπρο, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία, προκαλεί το γεγονός ότι παρατηρείται μια αυξητική τάση στους θανάτους από αυτή την αιτία. 

Τι είναι όμως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ποιές είναι οι αιτίες που μπορεί να τον προκαλέσουν, πως μπορούμε να προστατευτούμε και ποια είναι η θεραπεία του; Η Γυναικολόγος-Μαιευτήρας και Πρόεδρος της Παγκύπριας Γυναικολογικής και Μαιευτικής Εταιρείας, Δρ Αφροδίτη Ελισσαίου, μίλησε στην Offsite και έλυσε όλες μας τις απορίες. 

-Τι είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μια κακοήθεια που αναπτύσσεται στον τράχηλο, δηλαδή το κατώτερο τμήμα της μήτρας. Η ιδιομορφία του σε σχέση με άλλους καρκίνους είναι ότι από την στιγμή που θα ξεκινήσουν οι πρώτες αλλοιώσεις στα κύτταρα, μέχρι την εξέλιξη σε καρκίνο μπορεί να μεσολαβήσουν πολλά χρόνια, οπότε υπάρχει ο χρόνος θεραπείας τόσο των προκαρκινικών αλλοιώσεων όσο και του καρκίνου σε αρχικά στάδια,φτάνει να γίνει έγκαιρη διάγνωση.

-Υπάρχουν συγκεκριμένες αιτίες που μπορεί να τον προκαλέσουν;

Οι αιτιολογικοί παράγοντες για τον καρκίνο του τραχήλου είναι σχεδόν στο 99% κάποιοι τύποι των ιών των θηλωμάτων (HPV), όπως ο τύπος 16 και 18. Φυσικά μεγάλο ρόλο παίζει η άμυνα και η ηλικία του κάθε οργανισμού. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι αν μια γυναίκα έχει κάποιον από αυτούς τους ιού θα πάθει οπωσδήποτε καρκίνο του τραχήλου. Οι νέες γυναίκες, οι μη καπνίστριες και όσες ακολουθούν υγιεινή διατροφή και ασκούνται, έχουν μικρότερες πιθανότητες να νοσήσουν.

-Ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου παρατηρείται συχνά στις γυναίκες στην Κύπρο; Ποια είναι τα ποσοστά; 

Κάθε χρόνο περίπου καταγράφονται 30 με 35 περιστατικά καρκίνου του τραχήλου στην Κύπρο.

-Υπάρχουν συμπτώματα που μπορεί να εντοπίσει από μόνη της η γυναίκα;

Σε αρχικά στάδια ο καρκίνος του τραχήλου είναι τελείως ασυμπτωματικός. Σε πιο προχωρημένα στάδια η γυναίκα μπορεί να έχει αίμα μετά από κάθε σεξουαλική επαφή, ακανόνιστη αιμορραγία, πόνους στην πλάτη και οίδημα στα άκρα (σε πολύ προχωρημένο στάδιο)

-Πως μπορούμε να προλάβουμε τον καρκίνο του τραχήλου; 

Η πρωτογενής πρόληψη εστιάζεται στο εμβόλιο εναντίον των ιών των θηλωμάτων που συστήνεται να γίνεται τόσο στα κορίτσια ,όσο και στα αγόρια. Η δευτερογενής πρόληψη εστιάζεται στο τεστ Παπανικολάου, που πρέπει να γίνεται όταν ξεκινήσει μια γυναίκα να έχει σεξουαλική επαφη. Τελευταίως έχει μπει και ο έλεγχος για τους ιούς των κονδυλωμάτων, αλλά μόνο όταν υπάρχουν αλλοιώσεις από το τεστ Παπ και όχι σαν ρουτίνα.

-Σε ποια ηλικία πρέπει να χορηγείται το εμβόλιο; 

Το εμβόλιο συστήνεται να γίνεται γύρω στην ηλικία των 12 με 15 ετών, γιατί κάτω από τα 15 έτη οι δόσεις είναι μόνο δύο και γίνονται με διάστημα μεταξύ τους 6 μηνών. Φυσικά σε αναπτυσσόμενες χώρες η σύσταση είναι από τα 9 έτη. Σε πιο μεγάλες ηλικίες μπορεί να γίνει όποτε θέλει μια γυναίκα (δεν υπάρχει ηλικιακός περιορισμός), αλλά οι δόσεις είναι τρεις. Επίσης και τα αγόρια και οι νέοι άνδρες μπορούν να εμβολιαστούν με το ίδιο σχήμα, τόσο για δική τους προστασία από τους ιούς των θηλωμάτων, όσο και για να μην είναι πιθανοί φορείς που θα μολύνουν τις μελλοντικές τους συντρόφους.

-Το εμβόλιο προστατεύει εξ’ ολοκλήρου από τον καρκίνο του τραχήλου; 

Προστατεύει σε μεγάλο βαθμό (πάνω από 80 %). Παίζει ρόλο και η ζωή που κάνει η κάθε γυναίκα. Αν παρόλο το εμβόλιο σταθεί άτυχη και νοσήσει, φαίνεται ότι δεν θα είναι οι βλάβες σε τόσο μεγάλο βαθμό όσο αν δεν το έκανε. Επίσης υπάρχουν και πολλοί ιοί που δεν καλύπτονται από το εμβόλιο (στο μέλλον πιστεύω θα ανακαλυφθούν και άλλοι ιοί και η προστασία θα είναι ακόμα μεγαλύτερη).

-Ποσό συχνά πρέπει να γίνεται το τεστ Παπανικολάου; 

Η εισήγηση της Γυναικολογικής Εταιρείας είναι να γίνεται κάθε χρόνο (όπως γίνεται τα τελευταία χρόνια), γιατί πιστεύουμε ότι έτσι μειώνεται αρκετά το ποσοστό λάθους που έχει ούτως ή άλλως το τεστ Παπ (έχει ευαισθησία σαν μέθοδος περίπου 85 %), δηλαδή κάνοντας το πιο συχνά μειώνεται η πιθανότητα να έχει μια γυναίκα πρόβλημα και να μην διαγνωστεί. Γνωρίζουμε ότι σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες με άλλους πληθυσμούς και διαφορετικά συστήματα υγείας η σύσταση είναι να γίνεται πιο αραιά και είμαστε σε αναμονή για συνάντηση με το Υπουργείο Υγείας για να καθοριστεί Εθνική Στρατηγική για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, για να έχει η Κύπρια γυναίκα την βέλτιστη  φροντίδα για πρόληψη που της αξίζει.

-Πως αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του τραχήλου; Ποιες είναι οι θεραπείες;

Ο καρκίνος του τραχήλου σε πάρα πολύ αρχικά στάδια μπορεί να αντιμετωπιστεί με κωνοειδή εκτομή (αφάιρεση δηλ ενός μέρους του τραχήλου μόνο). Σε πιο προχωρημένα γίνεται ριζική υστερεκτομή (αφαίρεση της μήτρας με μέρος από τον κόλπο και λεμφαδενικός καθαρισμός της πυέλου) που ακολουθείται συνήθως από ακτινοθεραπεία και ίσως χημειοθεραπεία. Σε πολύ προχωρημένα στάδια η θεραπεία είναι μόνο παρηγορητική και δεν συνίσταται χειρουργείο. Τελευταίως σε γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει ακόμα, αφαιρείται μόνο ο τράχηλος και γίνεται λαμφαδενικός καθαρισμός, με σκοπό να διατηρήσει η γυναίκα την μήτρα της και μετά από καθορισμένο χρονικό διάστημα που παρακολουθείται στενά, να μπορέσει να τεκνοποιήσει.

-Ποια είναι τα ποσοστά θανάτων από τον καρκίνο του τραχήλου στην Κύπρο;

Περίπου τα τελευταία χρόνια έχουμε 13 με 14 θανάτους τον χρόνο. Το 2019  δυστυχώς 13 γυναίκες έχασαν την ζωή τους από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας,μια νόσο 100% προβλέψιμη. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε την σημασία τόσο του εμβολιασμού, όσο και της λήψης τεστ ΠΑΠ για να μην θρηνήσουμε άλλες γυναίκες.