Πανά:Μείωση βλάβης καπνού με συνεργασία επιστημόνων & κυβερνήσεων
ΓΡΑΦΕΙ Η ΞΕΝΙΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
Την σημασία της συνεργασίας της επιστημονικής κοινότητας και των κυβερνήσεων για το θέμα της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, εξήρε η Ζωή Δωροθέα Πανά, καλεσμένη στην εκπομπή Offsite On Air, συγκρίνοντας την προσπάθεια με την πρόσφατη περίοδο του κορωνοϊού, όπου η συνεργασία αυτών των δύο περιβαλλόντων, συνέβαλε θετικά στην διαχείριση της πανδημίας.
Η Λέκτορας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας που ειδικεύεται στην Παιδιατρική, την Επιδημιολογία Νοσοκομείου καθώς και στον Έλεγχο και Πρόληψη Λοιμώξεων, επεσήμανε πως το κάπνισμα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια παγκόσμια απειλή για την υγεία, λαμβάνοντας υπόψιν ότι λόγω του εθισμού περίπου 8 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως πεθαίνουν λόγω της χρόνιας χρήσης του καπνού.
Τόνισε επίσης ότι ''Υπάρχουν αρκετές ποιοτικές μελέτες που δείχνουν ότι η χρήση εναλλακτικών προϊόντων μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της μείωσης της βλάβης από τον καπνό''.
Η κα. Πανά συμμετείχε στο 5ο Επιστημονικού Συνέδριο για τη Μείωση της Βλάβης από τον Καπνό που διεξήχθη στην Αθήνα, και μίλησε εκτενέστερα για τα συμπεράσματα του Συνεδρίου αυτού καθώς και τις θέσεις της.
Διαβάστε την συνέντευξη της κας Πανά στην εκπομπή Offsite On Air:
- Κ. Πανά, συμμετείχατε στο 5ο Επιστημονικού Συνέδριο για τη Μείωση της Βλάβης από τον Καπνό. Κατ’ αρχάς θα θέλαμε ένα αρχικό σχόλιο για τον σκοπό του συγκεκριμένου συνεδρίου…
Ήταν μια εξαιρετικά καλή εμπειρία, διότι υπήρχαν επιστήμονες από διάφορους χώρους αλλά και άτομα τα οποία λαμβάνουν αποφάσεις σε σχέση με θέματα υγείας, τα οποία σήμερα και λόγω της πανδημίας έχουν δώσει ένα έναυσμα και λόγο για ευαισθητοποίηση. Επομένως, νομίζω ότι ένα πολύ θετικό είναι ότι υπήρχαν εποικοδομητικές συζητήσεις σε θέματα που είναι αμφιλεγόμενα. Το γεγονός ότι είναι αμφιλεγόμενα δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να συζητιούνται ή να βρίσκονται κοινές συνιστάμενες και αποφάσεις σε θέματα όπως αυτά που αφορούν δημόσια υγεία. Από την άλλη αποφάσεις οι οποίες είναι ρεαλιστικές – κάτι που είδαμε και στην πανδημία.
- Θα θέλαμε να μας αναφέρετε κάποια από τα βασικά σημεία της δικής σας παρέμβασης. Ποιες οι δικές σας θέσεις για το συγκεκριμένο θέμα;
Η μείωση της βλάβης που προκαλείται από το κάπνισμα είναι μια εξαιρετικά σημαντική στρατηγική για τη δημόσια υγεία και από αυτή την σκοπιά πρέπει να το βλέπουμε και γι’ αυτό είχα την τιμή να προσκληθώ.
Άρα ο κοινός στόχος είναι πως μπορούμε να περιορίσουμε σήμερα τους κινδύνους της νικοτίνης, διότι από πολύ παλιά ήταν γνωστό ότι τα άτομα μπορεί να εθίζονται από την νικοτίνη αλλά πεθαίνουν από την πίσσα. Άρα οποιαδήποτε στρατηγική μπορεί να οδηγήσει σε βαθμιαία μείωση του κινδύνου του καπνού είναι θετική.
Επομένως και η παρέμβαση μου είχε το εξής ενδιαφέρον. Προσπαθήσαμε να δούμε τι μάθαμε από την πανδημία του κορωνοϊού ως ένα επίσης φλέγον θέμα της δημόσια υγείας και τι μπορούμε να αντλήσουμε ως γνώση και ενός άλλου σημαντικού προβλήματος της δημόσιας υγείας.
Επίσης ειπώθηκε ότι είναι η καταλληλότερη περίοδος να συζητηθεί ένα τέτοιο θέμα καθώς τώρα υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση πάνω σε θέματα δημόσιας υγείας .Όταν έχουμε να αξιολογήσουμε τέτοια θέματα αυτό που πρέπει να δούμε είναι το μέγεθος αυτού το προβλήματος. Δυστυχώς παρά τις τόσες παρεμβάσεις που έχουν γίνει – αρκετά πετυχημένες σε κάποιες χώρες θα έλεγα – στο κομμάτι μείωσης της βλάβης του καπνού, εντούτοις βλέπουμε τα πρακτικά δεδομένα ότι συνεχίζουμε να έχουμε ένα μείζον πρόβλημα. Ειδικά όταν βλέπουμε ότι συνεχίζουν περίπου 8 εκατομμύρια άνθρωποι να πεθαίνουν λόγω της χρόνιας χρήσης του καπνού. Αυτό δείχνει ότι έχει πάρει διαστάσεις πανδημίας.
Το δεύτερο σημείο είναι η αποτελεσματικότητα που είχαν οι παρεμβάσεις μέχρι σήμερα. Αυτό που είδαμε από διάφορες μελέτες είναι οτι στις προσπάθειας διακοπής του καπνίσματος, ένα ποσοστό περίπου 10% επιτυγχάνει να ολοκληρώσει τη διαδικασία. Άρα σημαίνει πως για διάφορους λόγους – που πρέπει ενδελεχώς να μελετηθούν ερευνητικά δεν πετυχαίνουμε τους στόχους μας. Εδώ κολλάει το κομμάτι πως διαχειριστήκαμε την πανδημία. Όσον αφορά ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας. Μπορεί να μιλήσουμε για παράδειγμα για τον εμβολιασμό. Μια πραγματιστική και ρεαλιστική προσέγγιση είναι να συγκρίνουμε με απόλυτη διαφάνεια και με ορθό τρόπο σε κάθε παρέμβαση ποιοι είναι οι κίνδυνο και ποιό το όφελος, σαν risk analysis και στο κομμάτι εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού. Ενδεχομένως αυτό να γίνει στο χώρο που αφορά τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.
Έχουμε εναλλακτικές μεθόδους ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο που προκύπτει από το κάπνισμα; Αν ναι μπορούμε με μια μεθοδολογία, όπως εφαρμόσαμε και είδαμε ήδη, να το συγκρίνουμε. Με τον ίδιο τρόπο που κάναμε και στην πανδημία. Και να το επικοινωνήσουμε.
Από εκεί και πέρα το τελευταία ότι το πιο σημαντικό είναι ότι όταν ακολουθείς μια στρατηγική δημόσιας υγείας πρέπει να έχεις βαθμιαία στάδια στα οποία όλοι πρέπει να λειτουργήσουν εναρμονισμένα, λειτουργικά και συνεργατικά.
Ένα πολύ μεγάλο μάθημα της πανδημίας είναι ότι η επιστήμη ήρθε πολύ κοντά στο πολιτικό σκηνικό και προσπάθησαν να βοηθήσουν στην λήψη αποφάσεων, ορμώμενοι πάντα από τα καλά τεκμηριωμένα δεδομένα.
Αυτό ερχόταν και συμπλήρωνε την γνώση καθώς έρχονταν γεγονότα από μελέτες από τη βιομηχανία.
Το ίδιο ενδεχομένως να χρειαζόμασταν και τώρα. Υπάρχουν κενά και αναπάντητα ερωτήματα τόσο για τις βραχυπρόθεσμες όσο και για τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές από την χρήση εναλλακτικών μεθόδων προϊόντων. Άρα να ενώσουμε δυνάμεις να εναρμονίσουμε πρωτόκολλα και να προβούμε σε πολυκεντρικές, πολυεθνικέ μελέτες που θα βοηθήσουν σε γνώση ώστε να βοηθήσουν και στην λήψη αποφάσεων, είναι νομίζω θεμιτό και το μάθαμε από την πανδημία.
- Είναι ευθύνη των γιατρών κυρίως, είναι ευθύνη των κυβερνήσεων μέσα από πολιτικές τους;
Δεν είναι ακριβώς ευθύνη. Είναι κοινό πρόβλημα και το θέμα είναι πως θα το χειριστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μάθαμε ότι η συνεργασία διαφορετικών ομάδων με, αλλά με κοινό στόχο μπορεί να βοηθήσουν στο να έχουμε πιο ενδελεχή μελέτη στο θέμα και να μπορέσουμε να στοιχειοθετήσουμε και να πάρουμε τις αποφάσεις που πρέπει σε κάθε φάση.
- Στην Κύπρο που βρισκόμαστε σε αυτά τα θέματα; Έχουμε αρκετούς καπνιστές. Γίνονται προσπάθειες για ενημέρωση για τους κινδύνους; Τι πρέπει να γίνει για να λάβουν οι πολίτες τα σωστά μηνύματα;
Πρώτα πρέπει να πάρεις και ειδικούς που είναι ικανοί να μεταφέρουν ορθά και με απόλυτη διαφάνεια το μήνυμα. Αυτό το επικοινωνιακό κομμάτι, το είχαμε στην πανδημία. Για παράδειγμα εμείς είμαστε ειδήμονες σε άλλο κομμάτι, όχι στο επικοινωνιακό. Πρώτα πρέπει να βρούμε τον τρόπο να επικοινωνήσουμε το πρόβλημα στον κόσμο. Δεύτερον, να δούμε και να κοινοποιήσουμε στον κόσμο τις εναλλακτικές και να έρθουμε κοντά καθώς κάθε κοινωνία έχει την δική τους κουλτούρα, συμπεριφορά και ιδιαιτερότητα. Άρα πρέπει να προσαρμόσουμε το επικοινωνιακό κομμάτι στις ανάγκες και το τοπικό που αντιμετωπίζουμε. Δεν μπορεί δηλαδή, η επικοινωνιακή καμπάνια να είναι πανομοιότυπη μεταξύ των χωρών, αλλά πέρα από το κομμάτι της επικοινωνίας, αυτή την περίοδο ίσως έχει αξία ότι χτίσαμε δομές και υποδομές για την διαχείριση της πανδημία που ενδεχομένως θα μας βοηθήσουν και σε άλλα θέματα δημόσια υγείας.
Σας το λέω γιατί δια μέσω του ρόλου στο Πανεπιστήμιο να συμμετέχω σε Ευρωπαϊκές ομάδες οι οποίες θέλουν να φτιάξουν Ευρωπαϊκά δίκτυα ποιοτικής κλινικής έρευνας. Αυτά τα δίκτυα μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε για να αυξήσουμε την γνώση ποιοτικά και σε άλλα θέματα που μας απασχολούν.
- Ποιος ο ρόλος των σχολείων;
Μείζον θέμα διότι πέραν την μείωσης της βλάβης του καπνίσματος, κοινή συνισταμένη είναι ότι ουσιαστικά να προλάβουμε την έναρξη του καπνίσματος και αυτό δεν είναι μόνο στην ενήλικη ζωή. Μιλούσαμε για την υγειονομική κουλτούρα κατά την πανδημία και τονίσαμε πόσο σημαντικό είναι ένα παιδί, πόσο μάλλον ένας έφηβος, πριν ξεκινήσει την ενήλικη ζωή του, όχι με πίεση αλλά επειδή θα γίνει η συνήθεια του, να υιοθετήσει ένα άλλο τρόπο ζωής. Υπάρχουν και δεδομένα ου συζητήθηκαν στο Συνέδριο όπως ότι μπορεί να υπάρχουν και γενετικοί παράγοντες που προδιαθέτουν σε συγκεκριμένους εθισμούς όπως είναι και το κάπνισμα. Πρέπει άρα να αυξήσουμε την γνώση και σε αυτό τον πληθυσμό και να ξεκινήσουμε ειδικά τα άτομα που έχουμε κάποια εμπειρία στο εκπαιδευτικό κομμάτι, να βοηθήσουμε να κατανοήσει ποιο είναι το όφελος του «ευ ζην» στην πράξη και ότι δεν χρειάζεται όλους αυτούς τους εθισμούς κα την κατάχρηση ουσιών για να έχει μια ποιοτική ζωή στο μέλλον.
Πώς θα μειωθεί η βλάβη στους ανθρώπους από την χρήση του καπνού;
Είναι βασικός πυλώνας στην στρατηγική της μείωσης βλάβης του καπνού. Υπάρχουν αρκετές ποιοτικές μελέτες που δείχνουν ότι η χρήση εναλλακτικών προϊόντων μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Αν συγκρίνεις ομάδες που είναι προς αυτή την κατεύθυνση, είναι καπνίζοντες ή για κάποιον λόγο δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα και αντίστοιχα με ομάδες που έχουν στραφεί ε εναλλακτικά προϊόντα στα οποία υπάρχει η νικοτίνη – το κομμάτι του εθισμού, αλλά δεν υπάρχει το κομμάτι των βλαπτικών προϊόντων – του τσιγάρου, αυτό μας δείχνει ότι υπάρχει σημαντική μείωση της βλάβης. Πρέπει να το δούμε μακροπρόθεσμα και να συντονιστούμε και να εναρμονίσουμε τα πρωτόκολλα και τις μελέτες για να επιταχύνουμε την γνώση και να βοηθήσουμε στην λήψη των αποφάσεων.
Δείτε την συνέντευξη της κας Πανά στην εκπομπή Offsite On Air
