ΓΡΙΑΦΕΙ Η ΞΕΝΙΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Η καλύτερη πρόληψη θα έρθει όταν μάθουμε τα αίτια που προκαλούν τον καρκίνο, επεσήμανε ο Δρ. Λοΐζος Λοΐζου, Κλινικός Καθηγητής Παιδιατρικής, Παιδιατρικής Ογκολογίας - Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στην εκπομπή Offsite On Air.

Όπως επεσήμανε, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου σε παιδιά και έφηβους στην Κύπρο είναι αρκετά αυξημένα. Γι’ αυτό τον λόγο η ερευνητική του ομάδα συλλέγει στοιχεία και δεδομένα ώστε να δημιουργηθούν οι ερευνητικές υποθέσεις οι οποίες στην πορεία θα διερευνηθούν. Μόνο σε ένα πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων, κοντά στο 5% γνωρίζουμε τα αίτια.

Έρευνα για 4 παράγοντες

Όπως σημείωσε τα επόμενα χρόνια θα εστιάσουν στα θέματα της κληρονομικής προδιάθεσης, στον ρόλο της παχυσαρκίας, ορισμένων παραγόντων χημικών ουσιών που είναι αυξημένες στο περιβάλλον της Κύπρου, όπως το αρσενικό και η έκθεση μας σε ιονίζουσα ακτινοβολία.

Συχνότερες μορφές καρκίνου σε παιδιά

Αναφερόμενος στις συχνότερες μορφές καρκίνους σε παιδιά και έφηβους σημείωσε πως αυτοί είναι, η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, τα λεμφώματα, ο καρκίνος του θυροειδούς και ο καρκίνος εγκεφάλου. Ειδικότερα ο καρκίνος του θυροειδούς στα παιδιά και στους έφηβους μας κατατάσσουν παγκόσμια στην πρώτη θέση, σημείωσε.

Παράλληλα επεξήγησε ότι συνεχώς υπάρχουν νέες θεραπείες και το ζητούμενο είναι οι θεραπείες αυτές να έχουν το λιγότερο αποτύπωμα στον οργανισμό του ασθενή, όταν καταπολεμηθεί ο καρκίνος.

Αναλυτικά όσα ανέφερε στην εκπομπή Offsite On Air:

- Θα θέλαμε να μας αναφέρετε αρχικά πώς προέκυψε η έρευνα αυτή  ποια είναι τα βασικά ευρήματα, τα σημαντικότερα στοιχεία αυτής της έρευνας για τον παιδικό καρκίνο στην Κύπρο..

Έχουμε πρόβλημα. Πολλές μορφές καρκίνου παρουσιάζουν αύξηση και για να νικήσουμε το πρόβλημα δεν πρέπει να αρκεστούμε μόνο στην θεραπεία η οποία είναι η εκ των υστέρων επέμβαση των ανθρώπων για να διορθώσουν μια παθολογική κατάσταση αλλά πρέπει πρώτα να ανακαλύψουμε τις αιτίες και να κάνουμε πρόληψη.

Έτσι λοιπόν, η δική μου ερευνητική ομάδα μετά από σχεδόν 40 χρόνια κλινικής άσκησης στην καταπολέμηση του καρκίνου στα παιδιά και στους έφηβους, έχουμε εντατικοποίηση των ανάλυση των δεδομένων στην Κύπρο για τα επιδημιολογικά δεδομένα. Τι συμβαίνει δηλαδή στην χώρα μας, όσον αφορά τη συχνότητα του καρκίνου σε παιδιά και έφηβους και να μπορέσουμε με βάσει τα δεδομένα που θα προκύψουν να διατυπώσουμε και να δημιουργήσουμε ερευνητικές υποθέσεις οι οποίες στη συνέχεια θα διερευνηθούν.

Το πρώτο πράγμα που παρουσιάσαμε σε άριστη συνεργασία με την Μονάδα Παρακολούθησης Υγείας του Υπουργείου Υγείας, ήταν να δημιουργήσουμε το αρχείο καρκίνου για παιδιά και έφηβους στην Κύπρο το οποίο κάναμε με εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, εφάμιλλο με αυτά που υπάρχουν διεθνώς. Τους τελευταίους μήνες δημοσιεύσαμε δύο μελέτες, των οποίων τα χαρακτηριστικά είναι πρώτο ότι για διάρκεια 20 ετών γενικά για όλες τις περιπτώσεις καρκίνου (ηλικία; 0-19 ετών) έχουμε από τα αψηλότερα ποσοστά στον κόσμο και μόνο το Βέλγιο κα ιη Ιταλία έχουν πιο ψηλά από εμάς. Είναι όμως σταθερά διαχρονικά χωρίς δηλαδή να υπάρχει έξαρση εκτός μόνο για τον καρκίνο θυροειδούς.

Βρήκαμε ότι για το καρκίνο του θυροειδούς στα παιδιά και στους έφηβους έχουμε την πρωτιά δυστυχώς παγκοσμίως. Είμαστε 2οι ή 3οι μετά την Κορέα σε αριθμό περιστατικών ιδιαίτερα ε παιδιά ηλικίας 15-19 ετών με μεγαλύτερη προσβολή σε κορίτσια.

Ιδιαίτερα αυτό που είναι ανησυχητικό είναι ότι αυξάνονται τα μεταστατικά άρα δεν πρόκειται για περιπτώσεις λανθασμένης διάγνωσης ή υπερβολικής.

Το ευχάριστο για τον καρκίνο του θυροειδούς στα παιδιά και στους έφηβους είναι ότι έχουμε 100% ίαση Τα λεμφώματα έχουν ίαση 95% και καταλαμβάνουν την δεύτερη συχνότερη θέση μετά από τις λευχαιμίες.

- Έχουμε απάντηση στο ερώτημα γιατί η Κύπρος έχει από τα  υψηλότερα ποσοστά περιπτώσεων παιδικού καρκίνου στον κόσμο;

Το ερώτημα αυτό είναι βασανιστικό όχι μόνο για τους γιατρούς, επιστήμονες και την κοινωνία γενικά αλλά ακόμη περισσότερο για τους γονείς και τους ίδιους τους ασθενείς. Έτσι λοιπόν οι προσπάθειες διεθνώς και στην Κύπρο που εδώ και δεκαετίες επικεντρώνονται στο τι προκαλεί τον καρκίνο στα παιδιά και στους έφηβους.  Δυστυχώς μόνο σε ένα πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων, κοντά στο 5% γνωρίζουμε.

Ξέρουμε ότι η ιονίζουσα ακτινοβολία, είτε είναι ακτίνες Χ είτε αξονικός τομογράφος που χρησιμοποιείται για διαγνωστικούς λόγους και γι αυτό πρέπει να χρησιμοποιούνται με μεγάλη φειδώ και όταν είναι άκρως απαραίτητο. 

Επίσης τα κληρονομικά σύνδρομα του καρκίνου. Στην Κύπρο έχουμε βρει με έρευνα στο Παιδοογκολογικό ότι μεταξύ των παιδιών και εφήβων που έχουν ήδη προβληθεί από καρκίνο, σε αυτόν τον πληθυσμό μέχρι 10% ευθύνεται ένα κληρονομικό σύνδρομο για καρκίνο και τώρα εστιάζουμε περισσότερο σε αυτό το θέμα.

- Ποιες οι αιτίες, οι παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται με αυτά τα περιστατικά;

Οι αιτίες γενικά είναι άγνωστες για πέρα του 95% των περιστατικών. Σε ένα μικρό αριθμό υπάρχουν οι αιτίες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε να ψάχνουμε ειδικά σε χώρες μικρές όπως την δική μας που μπορούμε καλύτερα να ερευνήσουμε κα ίσως βρούμε και κάτι που να είναι χρήσιμο και για άλλους. 

Στα επόμενα χρόνια θα εστιάσουμε στα θέματα της κληρονομικής προδιάθεσης, το ζήτημα της παχυσαρκίας, ορισμένων παραγόντων χημικών ουσιών που είναι αυξημένες στο περιβάλλον της Κύπρου, όπως το αρσενικό και έχει σχέση με την παχυσαρκία και η ιονίζουσα ακτινοβολία που αν δεν καταλάβουμε τον ρόλο της στην πρόκληση στην Κύπρο, τουλάχιστον να καταφέρουμε να μειώσουμε την έκθεση των παιδιών και εφήβων και όλου του πληθυσμού στην έκθεση αχρείαστης ακτινοβολίας (ακτινογραφίες και αξονική τομογραφία).

Δεν είναι αυτή η έρευνα κάτι μοναδικό αλλά είναι προϊόν επεξεργασίας που γίνεται εδώ και χρόνια και θα βγαίνουν σταδιακά νέα δημοσιευμένα αποτελέσματα τα οποία θα κοινοποιούμαι στην κυπριακή κοινωνία για να γνωρίζουμε. Είναι μια μακρόχρονη προσπάθεια δική μου μαζί με συνεργασία με άλλους παράγοντες ερευνών στην Κύπρο και εξωτερικό.

Ερχόμενος στην Κύπρο το 1989, δημιούργησα τις Υπηρεσίες Ογκολογίας Αιματολογίας για παιδιά και εφήβους και δημιουργήσαμε το Παιδοογκολογικό τμήμα. Για 32 χρόνια ήμουν διευθυντής του τμήματος αυτού και τα αποτελέσματα είναι δημοσιευμένα παντού, όπως η πρόσφατη διεθνής έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο με βάσει τα στοιχεία τα πληθυσμιακά του αρχείου καρκίνου και θανάτων Κύπρου που δείχνουν ότι τα επίπεδα ίασης των λευχαιμιών στην Κύπρο είναι της τάξης του 89%, τα λεμφώματα 95% και ο καρκίνος του θυροειδής 100%. 

 Από τον Δεκέμβριο του 2021 λόγω ηλικίας έχω αφυπηρετήσει αλλά συνεχίζω να προσφέρω εθελοντικά τις υπηρεσίες μου στο Παιδοογκολογικό όποτε με χρειαστούν.

Στο κομμάτι της δραστηριοποίησης μου ως καθηγητής στο Ερευνητικό Έργο που επιτελώ στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, η ερευνητική ομάδα συνεχίζει να κάνει την σοβαρή επιδημιολογική έρευνα η οποία θα ακολουθηθεί από άλλες αναλυτικές μελέτες για το τι συμβαίνει στην Κύπρο. Θα βοηθήσει να καταλάβουμε και άλλους καρκίνους που μαστίζουν την Κύπρο και παρουσιάζουν σημαντική αύξηση.

-Ποιοι είναι οι συχνότεροι καρκίνοι στην Κύπρο στους ενήλικες;

Μιλώντας με σειρά τους συχνότερους και απειλητικότερους που προκαλούν θανάτους, είναι ο καρκίνος πνεύμονα, προστάτη, μαστού, παχέως εντέρου, χωρίς να ξεχνάμε τους καρκίνους του δέρματος. 

- Σε ποια ηλικία είναι συχνότερη η εμφάνιση καρκίνου

Ο καρκίνος παιδιών και εφήβων είναι σπάνιος και αντιπροσωπεύει 1,5% του συνόλου των καρκίνων που εκδηλώνονται κάθε χρόνο στην Κύπρο παρά το γεγονός ότι το ποσοστό είναι μικρό έχει τεράστια σημασία και για ιατρικούς, κοινωνικούς, ψυχολογικούς λόγος.

Δεν είναι απλή η απάντηση γιατί ανάλογα με το έτος ηλικίας από 0 έως 19 διαφέρει η συχνότητα καρκίνου. Για να γίνω σαφής, η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία που είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου στα παιδιά και αντιπροσωπεύει στην Κύπρο γύρω στο 28% (διεθνώς 25 -30%), οι συχνότερες ηλικίες που βλέπουμε να προσβάλλονται είναι 2-6 ετών. 

Για τα λεμφώματα όπως επίσης και για τον καρκίνο του θυροειδούς, βλέπουμε ότι στα πρώτα χρόνια ηλικίας είναι χαμηλότερη και προς την εφηβεία αυξάνεται επιθετικά.

Για τον καρκίνο εγκεφάλου δεν υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση αλλά παραμένει στην ίδια συχνότητα.

Αυτές οι 4 ομάδες αντιπροσωπεύουν το 75% του συνόλου των περιστατικών  του καρκίνου σε παιδιά και έφηβους στην Κύπρο.

Εγώ προσωπικά μελετάω την συχνότητα ανά επαρχία και χωριά της Κύπρου και τώρα βρισκόμαστε στην ανάλυση αυτών των δεδομένων τα οποία θα δημοσιεύσουμε το επόμενο διάστημα.

- Η ιατρική προχωρά και προκύπτουν κάποιες νέες θεραπείες. Έχουμε κάποια καλά νέα για θεραπεία του καρκίνου;

Αυτή είναι η αριθμό ένα προτεραιότητα από τις 10 για τον παιδικό καρκίνο. Η πρώτη μας θεραπεία είναι να αναπτύξουμε και να καλλιεργήσουμε, αν βρούμε θεραπείες που να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο τοξικές για τον αναπτυσσόμενο οργανισμό παιδιού και έφηβου. Θέλουμε να γιατρεύουμε τα παιδιά μας ώστε να μην αφήνουμε επιπλοκές όταν θα γίνουν ενήλικες, είτε από τον καρκίνο που κάποιες φορές αφήνουν κατάλοιπα είτε από τις θεραπείες. Έτσι αναπτύσσονται νέες θεραπείες ή υιοθετούμε τις υφιστάμενες που προκαλούν όσο το δυνατό λιγότερες μακροπρόθεσμες ή βραχυπρόθεσμες συνέπειες στα παιδιά μας.

Υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα και συνεχώς εμφανίζονται νέες θεραπείες και βάσει τις διεθνείς συστάσεις των πρωτοκόλλων στα οποία ανήκει η Παιδοογκολογική κλινική κα ένας από τους ρόλους μου είναι η μελέτη των διεθνών πρωτοκόλλων ώστε να βοηθώ τους εξαίρετους γιατρούς μας που με αντικαθιστούν εκεί, να συνεχίζουν επάξια το έργο που επιτελούν στο Μακάρειο Νοσοκομείο.

Δείτε όσα ανέφερε στην εκπομπή Offsite On Air: