ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΖΑΚΟΣ

Πολλά ερωτήματα προκύπτουν από την πρόταση Αβέρωφ για φοροελαφρύνσεις σε ζευγάρια και οικογένειες, ιδιαίτερα για όσους επιλέγουν να ζουν μόνοι ή δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κάνουν παιδιά, αλλά και απορίες σχετικά με τα έσοδα που θα απωλέσει το κράτος, αλλά και την ενδεχόμενη ανατροφοδότηση του πληθωρισμού.

Η πρόταση Αβέρωφ Νεοφύτου, στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Πρώτον, στο ότι τα έσοδα που θα απωλέσει το κράτος από τον φόρο εισοδήματος θα επιστρέψουν πίσω στα κρατικά ταμεία με την μορφή ΦΠΑ από την αυξημένη κατανάλωση των νοικοκυριών λόγω των εξοικονομήσεων από την χαμηλή φορολογία και δεύτερον, στο ότι αυτή η πρόταση θα βοηθήσει στην υπογεννητικότητα. Όμως και για τα δύο αυτά σημεία υπάρχουν μεγάλα ερωτήματα. 

Αν αναλύσουμε την πρόταση ως έχει, δηλαδή μόνο το σκέλος της φοροελάφρυνσης, θα δούμε ότι δημιουργείται αμέσως μια νέα τάξη ατόμων τα οποία θα κληθούν να πληρώσουν δυσανάλογο φόρο, σε αντίθεση με ένα ζευγάρι με το ίδιο εισόδημα. 

Για παράδειγμα. Αν πάρουμε τις μέσες απολαβές στην Κύπρο που σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας ήταν €2.069, θα δούμε ότι ένα μονήρη άτομο με εισοδήματα €24,828 τον χρόνο θα κληθεί να πληρώσει φόρο εισοδήματος €1.065, ενώ ένα ζευγάρι στο οποίο εργάζεται το ένα μέλος της οικογένειας  με το ίδιο εισόδημα, βάσει της φόρμουλας Αβέρωφ θα πληρώσει €0 σε φόρο εισοδήματος. 

Αν πάρουμε παράδειγμα ένα πιο υψηλό εισόδημα: Αν κάποιο μονήρη άτομο έχει εισοδήματα €40.000 τον χρόνο θα πληρώσει €4.885 σε φόρο εισοδήματος.

Tώρα, το ζευγάρι στο οποίο εργάζεται το ένα μέλος της οικογένειας  με το ίδιο εισόδημα θα πληρώσει €1.433 σε φόρο εισοδήματος. Αν το ζευγάρι έχει και ένα παιδί θα πληρώσει για το ίδιο σενάριο €100. 

Ταυτόχρονα, ένα άλλο παράδειγμα με ακραίο σενάριο, με εισοδήματα €100.000 δείχνει ακόμη περισσότερο την δυσανάλογη φορολόγηση που προκύπτει σε σχέση με μονήρεις και ζευγάρια. Σε καμία από τις δύο περιπτώσεις τα άτομα δεν αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, ωστόσο, στην πρώτη περίπτωση το μονήρη άτομο θα κληθεί να καταβάλει φόρο ύψους €24.885. Στην ίδια περίπτωση ζευγάρι στο οποίο εργάζεται το ένα άτομο θα πληρώσει €13.218, ενώ αν σε αυτό το νοικοκυριό υπάρχει και παιδί τότε αυτός ο φόρος πέφτει στα €7.885. Δηλαδή, ενώ καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει κανένα οικονομικό πρόβλημα, εντούτοις προκαλείται ευθέως ζήτημα με δυσανάλογη φορολογία. Με πιο απλά λόγια, αν θεωρήσουμε ότι αυτά τα δύο άτομα δουλεύουν στην ίδια θέση στην ίδια εταιρεία, ουσιαστικά στην περίπτωση του ζευγαριού το κράτος δίνει εμμέσως αύξηση στο ζεύγος ή διαφορετικά, μείωση στο μισθό του μονήρη.

Μάλιστα, όπως ο ίδιος ο Αβέρωφ Νεοφύτου υποστήριξε κατά την παρουσίαση της εν λόγω μεταρρύθμισης το προηγούμενο σύστημα προκαλεί ανισότητες, κάτι που θέλει να επιλύσει, ωστόσο, όπως φαίνεται στα παραδείγματα πιο πάνω δημιουργείται άλλη ανισότητα με δυσανάλογη φορολόγηση. 

Ο φόρος εισοδήματος το Νο1 έσοδο του κράτους

Βάσει των στοιχείων του Τμήματος Φορολογίας, τα περισσότερα έσοδα του κράτους το 2021 (από τα συνολικά €5 δις) προήλθαν από τον φόρο εισοδήματος, ξεπερνώντας τα 2 δις ευρώ, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκε ο ΦΠΑ με 1,96 δις ευρώ. 

Θα επιστρέψουν τελικά αυτά τα απολεσθέντα έσοδα στο κράτος με την μορφή ΦΠΑ; 

Κατά την άποψη μου υπάρχουν 2 σενάρια, αλλά και τα 2 είναι αρνητικά. 

Πρώτον, ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι αυτά τα χρήματα που θα απωλέσει το κράτος και θα εξοικονομήσουν τα νοικοκυριά θα επιστρέψουν στα κρατικά ταμεία με την μορφή ΦΠΑ μέσω της κατανάλωσης. Κάποια από αυτά ίσως μετατραπούν σε αποταμιεύσεις ή σε άλλες δαπάνες οι οποίες δεν αφορούν την εγχώρια αγορά και έτσι δεν θα επιστραφούν στο κράτος, άρα θα δούμε δημοσιονομική τρύπα. 

Δεύτερον, αν θεωρήσουμε ότι αυτά τα χρήματα από τις εξοικονομήσεις θα επιστρέψουν στα κρατικά ταμεία μέσω ΦΠΑ άρα και μέσω αυξημένης κατανάλωσης, τότε κάτι τέτοιο δεν θα ανατροφοδοτήσει τον πληθωρισμό, τον οποίο το κράτος και οι παγκόσμιες οικονομίες προσπαθούν με νύχια και με δόντια να καταπολεμήσουν; 

Ποια νοικοκυριά αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και δεν κάνουν παιδί; 

Αν πάρουμε τώρα τη θέση του Αβέρωφ Νεοφύτου ότι αυτή η μεταρρύθμιση θα αντιμετωπίσει την υπογεννητικότητα.

Ποια μελέτη δείχνει ότι ο λόγος που νοικοκυριά με υψηλά εισοδήματα δεν κάνουν παιδί είναι τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν; 

Με πιο απλά λόγια. Ένα ζευγάρι με εισοδήματα €40.000 θεωρεί την οικονομική του κατάσταση τέτοια που να του αποτρέπει να κάνει οικογένεια; Ή μήπως το πρόβλημα της υπογεννητικότητας εμφανίζεται στον μεγαλύτερο του βαθμό σε νοικοκυριά με μισθούς μέχρι και €1.600 μηνιαίως και τα οποία έτσι και αλλιώς δεν φορολογούνται;  

Το ερώτημα που γεννάται είναι το εξής. Από τη μεταρρύθμιση ποιοι τελικά θα επωφεληθούν;

Τα ζευγάρια και οικογένειες οι οποίες βρίσκονται στη μεσαία τάξη και πάνω, ενώ την ίδια ώρα θα δημιουργηθεί αδικία για μονήρη άτομα.  

Πρόβλημα η απλότητα της πρότασης και το πότε κατατέθηκε

Τα ζητήματα που προκύπτουν αφορούν περισσότερο την απλότητα που παρουσιάστηκε για μια τέτοια ριζική μεταρρύθμιση και ενώ το θέμα είναι περίπλοκο. 

Δηλαδή. Δεν έχει παρουσιαστεί καμία μελέτη μαζί με μια τόσο ριζοσπαστική πρόταση που να δείχνει πρώτον ότι τα απολεσθέντα έσοδα θα επιστρέψουν στην συντριπτική τους πλειοψηφία στα κρατικά ταμεία, και δεύτερον σε ποιο βαθμό αυτές οι αποφάσεις θα βοηθήσουν στην υπογεννητικότητα. 

Δεύτερον. Προκαλούνται δυσανάλογες φορολογήσεις για άτομα που και καταναλώνουν στην εγχώρια αγορά, αλλά ταυτόχρονα αποδυναμώνεται και η αγοραστική τους δύναμη μέσω της ανισότητας που προκαλείται. 

Τρίτο. Τη δεδομένη στιγμή αυτό που προέχει είναι η μη φορολόγηση υψηλών εισοδημάτων, ή εν μέσω τόσων προβλημάτων με τον πληθωρισμό, με τον κίνδυνο για αύξηση των ΜΕΔ, να καταρτιστεί ένα σχέδιο στοχευμένης στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού που βρίσκονται μπροστά σε δυσβάστακτα προβλήματα; 

Δηλαδή, αν για ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα υπήρχε απλή λύση – όπως παρουσιάζεται – τότε γιατί το κράτος δεν βάζει μηδενικό ΦΠΑ σε είδη πρώτης ανάγκης και σε καύσιμα; Αυτά οι εκπτώσεις και θα βοηθήσουν τους ευάλωτους να ανταπεξέλθουν και θα ρίξουν και τις τιμές και παράλληλα θα εξοικονομήσουν χρήματα και όσα άτομα έχουν υψηλές αμοιβές. Δηλαδή από τη μια ο Αβέρωφ μπορεί να εγγυηθεί ότι τα χρήματα που θα χαθούν από τον φόρο εισοδήματος θα επιστρέψουν στα κρατικά ταμεία, αλλά ταυτόχρονα με το πιο πάνω παράδειγμα θα χαθούν; 

ΥΓ: Όπως έγραψε και ο Τόμας Χάξλεϋ: «H Οικονομία δεν έχει να κάνει με την εξοικονόμηση χρημάτων αλλά με το πώς να ξοδεύονται χρήματα με σοφό τρόπο».