Ο Μαουρίτσιο Κατελάν γίνεται επιμελητής μιας παράδοξης περφόρμανς. Βρίσκει έναν νέο τρόπο – επίκαιρο και μοδάτο – για να δείξει ότι εξακολουθεί και είναι καλλιτέχνης που δημιουργεί εντυπώσεις. Αυτή τη φορά την προσοχή του τραβά η θεματολογία της οικειοποίησης, της αντιγραφής, της παραχάραξης. Μάλιστα το επιχειρεί σε μία χώρα που φημίζεται για τα σύγχρονα δείγματα αντιγραφής και κακέκτυπων: την Κίνα.

Ο καλλιτέχνης είναι παρών λοιπόν στην πρώτη του, όπως δηλώνει, σόλο έκθεση σε αυτή την αχανή περιοχή της Ασίας. Και μπαίνει κάτω από την επωνυμία πολυτελείας του ιταλικού οίκου Gucci που χορηγεί την έκθεσή του. Καθώς ο επίσης ανατρεπτικός στο σκεπτικό των δημιουργιών του δημιουργικός διευθυντής του οίκου Αλεσάντρο Μικέλε επιδεικνύει το ταλέντο του στη μείξη πολιτισμικών προτύπων του παρελθόντος με στοιχεία του παρόντος.

Η περίπτωση του Μαουρίτσιο Κατελάν βασίστηκε από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 στη λογική των «δυνατών εικόνων». Γι’ αυτό και η περιγραφή των γλυπτών έργων του παραπέμπουν άμεσα στη μορφή τους: ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ που πέφτει από χτύπημα μετωρίτη, ο Αδόλφος Χίτλερ ως μικρό παιδί που προσεύχεται είναι έργα του Κατελάν, με τα οποία η νέα χιλιετία έδειξε τις προθέσεις σύνδεσης της τέχνης με τα μίντια στη διαμόρφωση μιας μαζικής αισθητικής γλώσσας.

Τα χρόνια όμως πέρασαν και τα σύμβολα άλλαξαν. Οι πρωταγωνιστές της πολιτικής μετράνε λιγότερο από τα λογότυπα της μόδας. Ο Μαουρίτσιο Κατελάν, που το γνωρίζει, επιστρέφει λοιπόν στην τέχνη της ειρωνείας, στην οποία αριστεύει κάθε φορά που αποφασίζει να ασχοληθεί με παραγωγή καλλιτεχνικού έργου. Στόχος του το είδος της περφόρμανς και η πιο διάσημη εκπρόσωπός του, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς.

Συγκεκριμένα η σιωπηλή πολύωρη περφόρμανς της σέρβας καλλιτέχνιδος στο μουσείο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ) της Νέας Υόρκης «The Artist is Present» το 2010. Ο Κατελάν κράτησε το στοιχείο της φήμης και αντέγραψε την αφίσα εκείνης της εκδήλωσης.

Η οποία ξεπέρασε την κοινότητα των φίλων της τέχνης και κινητοποίησε μία σειρά ανοιχτών συζητήσεων και αντιπαραθέσεων γύρω από το νόημα της περφόρμανς. Και στη δική του τωρινή παρέμβαση πρόσθεσε το όνομα του αναγγέλλοντας την έκθεση που παρουσιάζεται στη Σαγκάη , στο μουσείο Yuz σε δική του επιμέλεια.

Το «Κατελανικό» αντίγραφο της αφίσας της Αμπράμοβιτς προωθεί μια έκθεση που ερευνά την εποχή της αντιγραφής στην οποία ζούμε, επισημαίνοντας την πρακτική της οικειοποίησης και τις διαφορετικές μορφές της στη σύγχρονη κουλτούρα. Η ίδια η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, διευκρινίζει ο οίκος Gucci, δεν συμμετέχει σε αυτήν την έκθεση. Ωστόσο η οικεία εικόνα και ο τίτλος της δικής της περφόρμανς παρουσιάζονται τώρα σε ένα νέο πλαίσιο από τον ιταλό καλλιτέχνη – επιμελητή.

Ο οποίος το εμφανίζει για να συγκεντρώσει τα βλέμματα (πάλι) με την πρόθεση να γίνει συζήτηση γύρω από το περιεχόμενο της έκθεσης και φυσικά από την επανεμφάνισή του.

Πρωτοτυπία μέσω της επανάληψης. Η έκθεση περιλαμβάνει μια συλλογή από περισσότερους από τριάντα καλλιτέχνες, ξένους και κινέζους, που θα παρουσιάσουν έργα που αμφισβητούν τις πιο ιερές αρχές της τέχνης στη σύγχρονη εποχή: πρωτοτυπία, πρόθεση, έκφραση.

Σε μια εποχή όπου τα πάντα αναπαράγονται, τίποτα δεν διατηρεί την αύρα της πρωτοτυπίας, υποδηλώνοντας την επείγουσα ανάγκη να ξεπεραστεί μια παλιά έννοια της πλαστογραφίας υπέρ ενός νέου τρόπου να αντιληφθεί κανείς το αντίγραφο ως απαραίτητο εργαλείο για την αντιμετώπιση της σύγχρονης κοινωνίας μας.

Η έκθεση διερευνά πώς μπορεί να επιτευχθεί η πρωτοτυπία μέσω της επανάληψης και πώς τα ίδια τα πρωτότυπα μπορούν να διατηρηθούν μέσω αντιγράφων. Τα έργα, μία σειρά εγκαταστάσεων που παραπέμπουν από την Καπέλα Σιστίνα ζωγραφισμένη από τον Μιχαήλ Αγγελο και παρουσιασμένη σε μινιατούρα πραγματοποιημένη ώς τα γλυπτά της «γέννησης της Αθηνάς» από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα αλλά και στον χώρο με τις τουαλέτες (εκτός λειτουργίας) του κτιρίου που στεγάζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών αποτελούν μια βύθιση στη βασιλεία της μίμησης.

Έστω, ένα πεδίο όπου οι βασικές αξίες που χρησιμοποιούνται για να ταυτιστούν με ένα έργο τέχνης στον δυτικό κόσμο, όπως η πρωτοτυπία, η πρόθεση, η έκφραση και η συγγραφική ταυτότητα, διαλύονται.

«Υστερα από τόσα χρόνια, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μπορώ να χωρέσω σε οποιαδήποτε ετικέτα, εφόσον αλλάζω και αμφισβητώ καθημερινά. Η ουσία των πραγμάτων είναι σε αυτό που κάνεις μαζί τους και, υπό αυτή την έννοια, είναι θέμα ρόλων» λέει ο Κατελάν καθώς παραδέχεται τον ρόλο του στο «The Artist Is Present» που του ανέθεσε ο Αλεσάντρο Μικέλε, δημιουργικός διευθυντής του Gucci.

«Αν μπορώ να πάω βαθύτερα, αν η επίδειξη έχει αντίκτυπο, σας κάνει να αισθάνεστε άβολα και σας επιτρέπει να αλλάξετε την προοπτική σας, τότε σημαίνει ότι ερμήνευσα με επιτυχία τον ρόλο μου».

Η τελευταία φορά που ακούσαμε να γίνεται λόγος για καλλιτεχνικό έργο του Μαουρίτσιο Κατελάν ήταν με την εγκατάσταση μιας τουαλέτας από χρυσό 18 καρατίων σε μία από τις τουαλέτες του Μουσείου Γκούγκενχαϊμ στη Νέα Υόρκη. Στη διάρκεια ενός χρόνου έως και 100.000 επισκέπτες χρησιμοποίησαν τη χρυσή τουαλέτα.

Ήταν ο Σεπτέμβριος του 2016 και φάνηκε ότι ο ιταλός καλλιτέχνης είχε εγκαταλείψει την πρόωρη συνταξιοδότησή του για να αναπνεύσει τον σπάνιο αέρα της εποχής του και να γελάσει ξανά μπροστά στην εξουσία. «Στο παρελθόν, το αντίγραφο ενός έργου τέχνης θεωρήθηκε δήλωση αγνής αγάπης» αναφέρει ο Κατελάν στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «El Pais».

«Η κουλτούρα της αναψυχής είναι μέρος ενός πλαισίου που δεν έχει καμία σχέση με τις μορφές της επαναστατικής ασυνέχειας, αλλά με ένα σήμερα που δεν είναι τίποτα άλλο από τη μεταμόρφωση του «χθες».

Έχουμε παραιτηθεί από αυτό το όραμα υπέρ μιας κουλτούρας στην οποία η ιδιοκτησία και η πνευματική ιδιοκτησία βρίσκονται στην ουσία μιας καπιταλιστικής κοινωνίας» υποστηρίζει ο καλλιτέχνης – επιμελητής. «Αλλά όλα αυτά αλλάζουν, μπορείτε να το αισθανθείτε κάτω από τον αντίχειρά σας κάθε φορά που κάνετε κλικ στο εικονίδιο κοινής χρήσης. Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης της έκθεσης».