Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΑΠΙΟΥ 

Όσα ζήσαμε το 2013 με το κούρεμα καταθέσεων και μισθών, τη μαζική χρεοκοπία επιχειρήσεων και την εκτίναξη της ανεργίας, μοιάζει με ανοιξιάτικο περίπατο σε (γεμάτη από ζωή) πλατεία. Η Τρόικα ακούγεται σαν όμορφο παραμύθι μπροστά στον σημερινό εφιάλτη της αβύσσου. Η παγκόσμια υγειονομική κρίση από τον νέο κορωνοϊό (γνωστό ως Covid-19) είναι η μήτρα από την οποία αχνοφαίνεται μια νέα πραγματικότητα. Ένας νέος κόσμος ετοιμάζεται να ξεπηδήσει βίαια και απρόσκλητα, όπως άλλωστε κατά κανόνα γράφεται η Ιστορία - τοπική και παγκόσμια.

Είναι σχήμα οξύμωρο την ώρα που δίνονται μάχες για να σωθούν ανθρώπινες ζωές, να συζητούμε για την οικονομία και την επόμενη -μετά την κρίση- μέρα. Η ζωή όμως συνεχίζεται και σε ένα βαθμό, στο μέτρο του δυνατού, εξαρτάται από εμάς ποια θα είναι αυτή η συνέχεια. Όσο ο αόρατος εχθρός θα παραμονεύει, τόσο η επανεκκίνηση της οικονομίας θα καθυστερεί.

Τα περιοριστικά μέτρα δεν έβαλαν μόνο σε καραντίνα δισεκατομμύρια ανθρώπους, αλλά και την οικονομική δραστηριότητα. Η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων υπολειτουργεί, αν δεν έχει βάλει λουκέτο, η αλυσίδα των απολύσεων ξεκίνησε, η αβεβαιότητα κυριαρχεί. Η οικονομία έχει μολυνθεί από τον ιό και το ερώτημα είναι μέχρι πού θα φτάσει η καμπύλη της ύφεσης.

Τα μηνύματα απέξω είναι δυσοίωνα. Οι προβλέψεις για την ύφεση στην παγκόσμια οικονομία έχουν υψηλό βαθμό αβεβαιότητας (Fitch Ratings), το κόστος από την πανδημία υπολογίζεται ότι μπορεί να φτάσει στα 4,1 τρις. δολάρια (Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα), «η οικονομία της Ευρωζώνης συρρικνώνεται ήδη με ετήσιους ρυθμούς που προσεγγίζουν το 10% και αναπόφευκτα θα έλθουν και χειρότερα στο εγγύς μέλλον» (ΙΗS Markit), ενώ στην Ελλάδα το 94,71% των ελληνικών επιχειρήσεων έχει ήδη επηρεαστεί από την κρίση (έρευνα Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου).

Μια εικόνα ζοφερή, όπως ακριβώς την έχει περιγράψει συνοπτικά στο Twitter o πρώην υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Μάκης Κεραυνός: «Εκτιμάται ότι η κρίση θα είναι βαθιά και παρατεταμένη. Από τα δεδομένα της πρόσφατης και της σημερινής συγκυρίας, φαίνεται ότι ο τρόπος που κάποιοι υλοποιούν την παγκοσμιοποίηση έχει ως αποτέλεσμα να απλώνονται ραγδαία οι κρίσεις παρά να αντιμετωπίζονται».

Η αλυσίδα της οικονομικής δραστηριότητας έχει σπάσει. Ο καταναλωτής, ο πελάτης, ο προμηθευτής,  ο δανειολήπτης, ο παραγωγός είναι τα επιβεβαιωμένα κρούσματα της οικονομικής μόλυνσης. Κάθε κράτος που κτυπήθηκε από την πανδημία παρείχε διαφορετική θεραπευτική αγωγή στους επηρεαζόμενους, με κοινό συστατικό την παροχή βραχυπρόθεσμων εγγυήσεων για τη γραμμή απασχόλησης και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

Στην Κύπρο, με μια καθυστέρηση, τα πρώτα μέτρα αφορούσαν στην παροχή επιδομάτων και τη νομοθετική ρύθμιση για αναστολή (υπό όρους) τραπεζικών δόσεων. Το επόμενο αντίδοτο, το οποίο ακόμα εξετάζεται, είναι η βραχυπρόθεσμη παροχή άμεσης ρευστότητας σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους για ακόμα ένα -δύο μήνες. Τα δημοσιονομικά περιθώρια είναι περιορισμένα και το στρατηγικό απόθεμα φτάνει μέχρι τον Ιούνιο.

Τι θα συμβεί όμως αν, μέχρι τότε, δεν τα καταφέρουμε να ελέγξουμε τη διασπορά του ιού; Αν ακόμα τα καταφέρουμε και βγούμε από την καραντίνα, πώς θα είναι ο υπόλοιπος κόσμος; Θα ξεκινήσουν οι αερομεταφορές και τα ταξίδια; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην τουριστική βιομηχανία και στον τομέα των υπηρεσιών που βιοπορίζονται χιλιάδες εργαζόμενοι; Μέχρι πόσο μπορούν να αντέξουν τα δημόσια οικονομικά μια παρατεταμένη ύφεση; Για πόσο καιρό ακόμα θα χρειαστεί το Κράτος να στηρίζει την πραγματική οικονομία για να γλυτώσει μαζικές χρεοκοπίες και εκτίναξη της ανεργίας σε δυσθεώρητα ύψη;

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν μπορούν να δοθούν. Το ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί είναι ένα: «Πρέπει να ανησυχούμε για το δημόσιο χρέος; Η απάντηση είναι όχι» (Piere-Olivier Gourigncas, Foreign Affairs).

Σε τέτοιες περιόδους πρωτοφανούς κρίσης και εξάπλωσης της μόλυνσης στην αλυσίδα της οικονομίας, το Κράτος καλείται να στηρίξει σε βάθος τον ιδιωτικό τομέα, τους εργαζόμενους και τα νοικοκυριά. Ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να ήταν η παγιοποίηση λογαριασμών κοινής ωφελείας και η αναστολή πληρωμών για συγκεκριμένη περίοδο. Τέτοιες ώρες, τα μέτρα είναι «έξω από το κουτί» και ξεπερνούν κάθε συμβατικό σχεδιασμό.

Σε πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, μια πιο μόνιμη λύση μπορεί να έλθει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία μετά την άρση των δημοσιονομικών περιορισμών, προχώρησε στην εκπόνηση του σχεδίου για επιδότηση της εργασίας ύψους €100 δις. Ένα θετικό βήμα, αλλά όχι αρκετό, όσο το Βερολίνο εξακολουθεί να παραμένει προσκολλημένο στα δικά του συμφέροντα, αγνοώντας την τραγωδία στον ευρωπαϊκό Νότο, το μαλακό υπογάστριο της… Ενωμένης Ευρώπης.

Τώρα εκείνο που είναι σημαντικό είναι να αγοράσουμε (με οποιοδήποτε κόστος) χρόνο και… ελπίδα.  

Υστερόγραφο: Όσα επενδύσαμε τα προηγούμενα χρόνια στον τομέα της Δημόσιας Υγείας, στον κατάλληλο εξοπλισμό του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού και στις υποδομές, κρίνουν το μέλλον της οικονομίας. Ας το θυμόμαστε όταν με το καλό βγούμε και από αυτήν την κρίση.  

Υστερόγραφο 2: Καλύτερα να καθυστερήσει ακόμα μερικές μέρες η εξέταση του νέου (και τελευταίου ενδεχομένως) οικονομικού πακέτου μέτρων, παρά να γίνουν βεβιασμένες κινήσεις. Προτάσεις υπάρχουν πολλές, αρκετές απ’ αυτές δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, δεν υπάρχει όμως χώρος για προχειρότητες και… διευκρινίσεις. Χρειάζονται τολμηρά μέτρα για να συγκρατήσουμε στον βαθμό που μπορούμε ζωντανή την απασχόληση και επιχειρείν. Πάλι για ανθρώπινες ζωές μιλούμε…

Τάδε έφη: «Προϋπόθεση απαραίτητη της φιλίας αποτελεί η αποκατάσταση του δικαίου» (Μ. Γλέζος, από την παρουσίαση του βιβλίου του «Και ένα μάρκο να ήταν…»)

Άσχετο: «Νίψον ανομήματα μη μόναν οψιν»

Καλή Κυριακή, πλένουμε τα χέρια μας, κρατάμε απόσταση και θα τα καταφέρουμε