Άραγε, πώς θα είχαμε αντιδράσει στην περίπτωση που η Κύπρος είχε γίνει ομόσπονδο κράτος και ποια περιθώρια θα μας άφηνε η Τουρκία, εδώ και οι Τουρκοκύπριοι, να τηρήσουμε χωρίς προβλήματα την ισορροπημένη αλλά ξεκάθαρη στάση που τηρήσαμε την 7η Οκτωβρίου ή και να αρχίσουμε έστω την όλη προσέγγιση με το Ισραήλ;
Μοιάζει άραγε το Κυπριακό με το Μεσανατολικό; Η γνωστή, αφελής και σίγουρα ανεπαρκώς ιστορημένη σύγκριση έχει ως αφετηρία της μια λέξη. Τη λέξη κατοχή. Κατοχή η μία, κατοχή και η άλλη λέει το επιχείρημα, άρα οι συγκρίσεις είναι εύκολες και αυτονόητες.
Μόνο που δεν είναι σοβαρές.
Και τα δύο προβλήματα είναι ιδιαίτερα πολύπλοκα και σίγουρα οι υπεραπλουστεύσεις δεν βοηθούν στην κατανόησή τους όσο κι αν ενθουσιάζουν στην «κατοχική» τους, ας την πούμε, διάσταση μερικά κομματικά ή πολιτικά ακροατήρια: το μεν Μεσανατολικό τα αριστερότερα, το δε Κυπριακό τα δεξιότερα.
Αν ψάχνουμε, λοιπόν, για έναν κοινό παρονομαστή αυτός δεν είναι άλλος από το ανεπίλυτο της φύσης τους, όταν μάλιστα η μη επίλυση τους οδηγεί σε ένα αδιέξοδο που εγκυμονεί κινδύνους για όλους. Είναι, δηλαδή, δύο προβλήματα η επίλυση των οποίων απαιτεί υπερβολικές δόσεις ρομαντισμού, κι αυτό κομψά ειπωμένο, εδώ που έχουμε φτάσει.
Και ειδικά για το Κυπριακό επιβάλλεται να το σκεφτούμε.
Μιλώντας για το Μεσανατολικό, η 7η Οκτωβρίου και η άνευ προηγουμένου τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ με τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν, έχει αλλάξει τα δεδομένα και επί του εδάφους σε βαθμό που ίσως να μην έχει γίνει κατανοητός στον έξω κόσμο, τουλάχιστον στην ολότητά του.
Όταν μάλιστα τις αμέσως επόμενες μέρες των σφαγών και πριν το Ισραήλ καν αντιδράσει, το 70% των Παλαιστινίων δήλωνε σε έρευνα Αράβων ακαδημαϊκών η οποία επιβεβαιώθηκε αργότερα και με άλλη έρευνα επίσης Αράβων ότι συμφωνούσε με τις επιθέσεις, ακόμα και οι ρομαντικότεροι των Ισραηλινών πείστηκαν ότι όση θέληση και εάν υπάρχει από την πλειονότητά τους η οποία αν μη τι άλλο αντιλαμβάνεται ότι η μη λύση δεν είναι λύση, δεν υπάρχει πια καμία προοπτική συνύπαρξης Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Όχι στο άμεσο μέλλον.
Τα δε περί επανόδου στην προτέρα του 1967 κατάσταση - η οποία ας σημειωθεί ανατράπηκε με την επίθεση των Αράβων στο Ισραήλ και όχι αντίστροφα - μαζί και στα σύνορα με τα οποία το Ισραήλ αναγνωρίστηκε διεθνώς και για τα οποία δεν υπάρχει -βάσιμος- ισχυρισμός περί κατοχής, έγιναν εξωπραγματικά και παράλογα.
Για το δε Κυπριακό, η λύση μοιάζει σήμερα επίσης μακρινή όσο ποτέ προηγουμένως. Εξαιρουμένης της προσέγγισης η οποία θα αποδεχόταν έστω και σιωπηρά μια συμφωνία με την Τουρκία στη ζήτημα της ΑΟΖ και μια… αδήλωτη έστω διχοτόμηση, η προσδοκία πολλών από εμάς για μια λύση στη βάση κάποιας μορφής συνεταιρισμού είναι μεν ωραία ως θέση αρχής, πλην όμως κανείς δεν μπορεί να δει πώς είναι υλοποιήσιμη πια, όχι μόνο λόγω της δημογραφικής αλλοίωσης των κατεχομένων αλλά και της -σημερινής;- τουρκικής πραγματικότητας.
Των δικών της συμφερόντων και των δικών μας.
Μια προβοκατόρικη σίγουρα όσο όμως και λογική απορία, που έχει να κάνει και με τις εξελίξεις στο Μεσανατολικό θα ήταν και η εξής: πώς θα είχαμε άραγε αντιδράσει στην περίπτωση που η Κύπρος είχε γίνει ένα ομόσπονδο κράτος και ποια περιθώρια θα μας άφηνε η Τουρκία, εδώ και οι Τουρκοκύπριοι, να τηρήσουμε χωρίς προβλήματα την ισορροπημένη αλλά ξεκάθαρη στάση που τηρήσαμε τελικά την 7η Οκτωβρίου ή και να αρχίσουμε έστω την όλη προσέγγιση με το Ισραήλ;
Βεβαίως, ολοφάνερο όσο και κατανοητό είναι πως όσοι κοιτάζουν προς την Ανατολή και όχι τη Δύση, όχι μόνο δεν θα ενοχλούνταν αλλά θα συμφωνούσαν να μην είχε γίνει κανένα από αυτά τα βήματα και η Κύπρος να είχε κινηθεί προς τον πόλο που σχηματίζει και η Τουρκία με τη Μόσχα και άλλα δικτατορικά καθεστώτα.
Το ερώτημα εδώ, είναι πού στέκουμε οι υπόλοιποι.
Λογικά κάποιος θα υπέβαλλε το ερώτημα: εντάξει, εμείς όμως τι ζητάμε και τι επιδιώκουμε; Λύση η διχοτόμηση;
Αυτό που είναι καιρός να καταλάβουμε είναι πως ότι κι αν θέλουμε ή επιθυμούμε η άποψή μας λίγη σημασία έχει.
Δεν μπορούμε να επηρεάσουμε τις εξελίξεις.
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποφύγουμε τους πειραματισμούς και τις επαμφοτερίζουσες προσεγγίσεις οι οποίες μας ζημίωσαν στο παρελθόν και να κινηθούμε με ρεαλισμό μπροστά στα αδιέξοδα, κοιτάζοντας όχι μόνο εδώ αλλά και στους «δύο κόσμους» που σχηματίζονται έξω από εδώ.
Όσοι επενδύουν σε ένα μέλλον δημοκρατικό και ελεύθερο δεν μπορεί να προσδοκούν ότι θα μας το δώσουν οι χειρότερες δικτατορίες του πλανήτη.
Ο καθένας, ανάλογα, κάνει τις επιλογές του. Αλλά ας έχουμε το θάρρος να δούμε και να πούμε τα πράγματα όπως πραγματικά είναι. Όχι όπως θα θέλαμε να είναι.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
