Υψηλή διαθεσιμότητα των ναρκωτικών για όλους τους τύπους ουσιών, αύξηση των συνθετικών ναρκωτικών, εμφάνιση νέων ουσιών και νέες πρακτικές παραγωγής στην αγορά καταδεικνύει, μεταξύ άλλων, η ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά 2023 του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Τοξικομανίας (EMCDDA) που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα, στο Αμφιθέατρο Κεντρικών Γραφείων της Α.ΤΗ.Κ., από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ). Σύμφωνα με τα ευρήματα της Έκθεσης, 15,1% των νεαρών Ευρωπαίων ενηλίκων 15-34 ετών έκαναν χρήση κάνναβης τον τελευταίο χρόνο, με το ποσοστό για την Κύπρο να ανέρχεται στο 8,1%.

Η Έκθεση, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας κατά της Χρήσης και της Παράνομης Διακίνησης, εστιάζει στη χρήση παράνομων ναρκωτικών, τις συναφείς βλάβες και την προσφορά ναρκωτικών, ενώ περιέχει ταυτόχρονα ένα ολοκληρωμένο σύνολο εθνικών δεδομένων για τα θέματα αυτά καθώς και βασικές παρεμβάσεις για μείωση των επιβλαβών συνεπειών.

Επιπλέον, παρουσιάστηκε και η Ετήσια Ανασκόπηση για τις δραστηριότητες της ΑΑΕΚ για το 2022. Μέσα από την ετήσια ανασκόπηση καταγράφονται οι εξελίξεις ανά πυλώνα, καθώς και οι συστάσεις της ΑΑΕΚ προς τα Υπουργεία για την συνέχεια της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής καθώς και τις προτεραιότητες των Τμημάτων Πολιτικής και Παρακολούθησης για το ερχόμενο έτος. 

«Η 26η Ιουνίου έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα κατά της Χρήσης και της Παράνομης Διακίνησης Ναρκωτικών, και αποσκοπεί στην ενίσχυση της συνεργασίας και της συλλογικής δράσης για τη δημιουργία μιας κοινωνίας όσο το δυνατόν απαλλαγμένης από τις παράνομες ουσίες», δήλωσε στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος ΑΑΕΚ, Δρ. Χρίστος Μηνά.

Ο κ. Μηνά σημείωσε ότι το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα αναγνωρίζει τη σημασία της υιοθέτησης μιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης στις πολιτικές για τις παράνομες ουσίες, με έμφαση στην κατανόηση του φαινομένου, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στη συμπόνια των συνανθρώπων μας αλλά και στις επιστημονικά τεκμηριωμένες παρεμβάσεις.

Η φετινή εκστρατεία, είπε ο κ. Μηνά, επικεντρώνεται στην καταπολέμηση του στιγματισμού, των διακρίσεων και της περιθωριοποίησης τόσο των ατόμων που κάνουν χρήση παράνομων ουσιών όσο και των οικογενειών τους, προωθώντας γλώσσα και συμπεριφορές που σέβονται και δεν επικρίνουν.

Υπογράμμισε ότι όραμα της ΑΑΕΚ είναι τα παιδιά, οι νέοι αλλά και όλοι οι πολίτες της Κύπρου να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας, μείωσης της βλάβης και κοινωνικής υποστήριξης.

Η Ιωάννα Γιασεμή, Προϊστάμενη Τμήματος Παρακολούθησης/ ΕΚΤΕΠΝ, παρουσιάζοντας την Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Τοξικομανίας δήλωσε ότι όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία η διαθεσιμότητα των ναρκωτικών παραμένει υψηλή για όλους τους τύπους ουσιών, ενώ η κλίμακα και η πολυπλοκότητα της παραγωγής τους στην Ευρώπη εξακολουθούν να παρουσιάζουν αυξητική τάση.

Πρόσθεσε ότι η Έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη για αποτελεσματικές στρατηγικές ενημέρωσης των χρηστών σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με τις νέες ουσίες, τις αλληλεπιδράσεις των ναρκωτικών και τα προϊόντα υψηλής δραστικότητας.

Επιπλέον, δήλωσε ότι ένα βασικό μήνυμα από την ανάλυση της Έκθεσης είναι ότι ο αντίκτυπος της χρήσης παράνομων ουσιών παρατηρείται πλέον σχεδόν παντού στην κοινωνία και σχεδόν οτιδήποτε με ψυχοδραστικές ιδιότητες έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί ως ναρκωτικό. 

Η κ. Γιασεμή ανέφερε ότι η χρήση παράνομων ουσιών προκαλεί μια σειρά από οξείες και χρόνιες βλάβες. Δήλωσε ότι σχετικά μέτρα μείωσης των επιβλαβών συνεπειών, όπως η θεραπεία με αγωνιστές οπιοειδών και η παροχή αποστειρωμένου εξοπλισμού σε άτομα που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών, είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι συμβάλλουν σημαντικά στο έργο της υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο, συνέχισε, η κάλυψη και η πρόσβαση σε αυτά τα είδη παρεμβάσεων παραμένουν ανεπαρκείς σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ σε σύγκριση με τις εκτιμώμενες ανάγκες.

Ακόμη, σύμφωνα με την κ. Γιασεμή η Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα ναρκωτικά του 2023 αναδεικνύει την αυξανόμενη σημασία των συνθετικών ναρκωτικών, την εμφάνιση νέων ουσιών, τις νέες πρακτικές παραγωγής στην αγορά ναρκωτικών, καθώς και το γεγονός ότι πολλές από τις βλάβες που συνδέονται με την κατανάλωση ουσιών επιδεινώνονται από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ουσιών που καταναλώνονται από κοινού εν γνώσει ή εν αγνοία των χρηστών. Όπως είπε, η συνεχιζόμενη ανίχνευση συνθετικών κανναβινοειδών μαζί με τα φυσικά κανναβινοειδή σε φυτικό υλικό εγείρει παρόμοιες ανησυχίες. 

Η κάνναβη, ανέφερε η κ. Γιασεμή, παραμένει η παράνομη ουσία που καταναλώνεται συχνότερα και, το 2021, οι ποσότητες κάνναβης που κατασχέθηκαν έφθασαν στο υψηλότερο επίπεδό τους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας επισημαίνοντας ότι για το 2021 κατασχέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση 816 τόνοι ρητίνης κάνναβης και 256 τόνοι φυτικής κάνναβης.

Τόνισε ότι 15,1% των νεαρών Ευρωπαίων ενηλίκων 15-34 ετών έκαναν χρήση κάνναβης τον τελευταίο χρόνο. Δήλωσε ότι το ποσοστό για την Κύπρο ανέρχεται στο 8,1%. Επεσήμανε ότι τον Μάιο του 2022 έκανε την εμφάνισή του και η HHC που είναι χημικά παρεμφερής με τη δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη (δέλτα-9-THC), την κύρια ψυχοδραστική ουσία της κάνναβης, ενώ φαίνεται να έχει, σε γενικές γραμμές, παρόμοιες επιδράσεις.

Παράλληλα, ανέφερε ότι το 2021, τα κράτη μέλη της ΕΕ κατάσχεσαν ποσότητα 303 τόνων κοκαΐνης. Εξήγησε ότι οι κατασχέσεις που έγιναν στο Βέλγιο (96 τόνοι), τις Κάτω Χώρες (72 τόνοι) και την Ισπανία (49 τόνοι) αντιπροσώπευαν σχεδόν το 75% της συνολικής ποσότητας που κατασχέθηκε.

Δήλωσε ότι ο αντίκτυπος της υψηλής διαθεσιμότητας της κοκαΐνης αντικατοπτρίζεται στις ανησυχίες σχετικά με την αύξηση τόσο των προβλημάτων που σχετίζονται με την υγεία όσο και των επιπέδων εγκληματικότητας, συμπεριλαμβανομένων των βίαιων εγκλημάτων που συνδέονται με δραστηριότητες στην αγορά ναρκωτικών.

Η κ. Γιασεμή ανέφερε ότι η κοκαΐνη είναι πλέον η δεύτερη πιο συχνά αναφερόμενη ουσία τόσο από τους πρωτοεμφανιζόμενους σε θεραπεία σε νοσοκομεία όσο και από τα διαθέσιμα στοιχεία για περιστατικά οξείας δηλητηρίασης από ουσίες των τμημάτων επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων. 

Παράλληλα με την κοκαΐνη, όπως είπε,  η κατανάλωση συνθετικών διεγερτικών ουσιών συνδέεται με κινδύνους τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία. Οι περισσότεροι δείκτες, όπως εξήγησε, δείχνουν ότι η αμφεταμίνη παραμένει η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη παράνομη συνθετική διεγερτική ουσία στην Ευρώπη.

Η κ. Γιασεμή τόνισε ότι η ηρωίνη παραμένει το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο παράνομο οπιοειδές στην Ευρώπη, καθώς και η ουσία που ευθύνεται για σημαντικό ποσοστό της επιβάρυνσης της υγείας που αποδίδεται στην κατανάλωση παράνομων ουσιών.

Σημείωσε ότι η ποσότητα ηρωίνης που κατασχέθηκε από τα κράτη μέλη της ΕΕ υπερδιπλασιάστηκε το 2021 και ανήλθε σε 9,5 τόνους. Η κ. Γιασεμή  εξήγησε ότι σχεδόν όλη η ηρωίνη που καταναλώνεται στην Ευρώπη προέρχεται από το Αφγανιστάν, όπου οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν την απαγόρευση της καλλιέργειας της οπιούχου παπαρούνας τον Απρίλιο του 2022.

Η κ. Γιασεμή είπε ότι μολονότι είναι πολύ νωρίς για να διατυπωθούν προβλέψεις σχετικά με τον αντίκτυπο της απαγόρευσης αυτής στην αγορά ηρωίνης στην Ευρώπη, εκφράζονται φόβοι ότι τυχόν έλλειψη στη διαθεσιμότητα της ουσίας θα μπορούσε να συνδεθεί με αύξηση της προσφοράς και της ζήτησης συνθετικών οπιοειδών.

Η κ. Γιασεμή κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου τόνισε ότι σύμφωνα με την Έκθεση, οι χρήστες ναρκωτικών ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο δυσμενών επιδράσεων για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων δηλητηριάσεων, οξέων και χρόνιων προβλημάτων ψυχικής υγείας, λοιμωδών νοσημάτων και θανάτων, μέσω της κατανάλωσης, ενδεχομένως και εν αγνοία τους.

Δήλωσε ότι τα άτομα που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από ασθένειες που μεταδίδονται με το αίμα ή να πεθάνουν από υπερβολική δόση ναρκωτικών.

Εξάλλου, ανέφερε ότι οι πηγές ιατροδικαστικών και τοξικολογικών πληροφοριών έχουν καταστεί βασικά στοιχεία για την κατανόηση των εξελίξεων τόσο στην αγορά ναρκωτικών όσο και στις επιπτώσεις των μεταβαλλόμενων προτύπων κατανάλωσης ουσιών στην υγεία.

Επί του παρόντος, συμπλήρωσε, οι πηγές αυτές δεν είναι επαρκώς διαθέσιμες, γεγονός που όπως είπε εμποδίζει την κατανόηση σημαντικών ζητημάτων, όπως ο ρόλος που διαδραματίζουν τα πρότυπα κατανάλωσης πολλαπλών ουσιών σε υπερβολικές δόσεις.

Ωστόσο, συνέχισε, αποτελεί θετική εξέλιξη ότι, από το 2024, ο νέος Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Ναρκωτικά (EUDA) θα ξεκινήσει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου εγκληματολογικών και τοξικολογικών εργαστηρίων με στόχο την ενίσχυση των ικανοτήτων και των πηγών πληροφόρησης στον τομέα αυτό.

Από πλευράς του ο Βύρωνας Γκέιστ, Προϊστάμενος Τμήματος Πολιτικής, παρουσιάζοντας την Ετήσια Ανασκόπηση της AAEK δήλωσε ότι ουσιαστικά αποτελεί μια αποτίμηση του έργου και των δράσεων της ΑΑΕΚ για το έτος 2022, όπως επίσης και του έργου όλων των εμπλεκόμενων φορέων και συνεργατών του Οργανισμού.

Εξήγησε ότι σκοπός της Ετήσιας Ανασκόπησης είναι η γνωστοποίηση του έργου της Αρχής και η παρουσίαση του τρόπου που η Αρχή επιδιώκει την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής 2021-2028.

Ο κ. Γκέιστ αναφέρθηκε εκτενώς στους στόχους και στις προτεραιότητες της ΑΑΕΚ για το 2023 ενώ παρουσίασε και τις σχετικές συστάσεις της Αρχής προς τα Υπουργεία και τις Υπηρεσίες.

ΚΥΠΕ