Μόλις οι δείκτες στις Βρυξέλλες δείξουν αύριο μεσάνυκτα, η Βρετανία θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον θα εκπληρώσει τη δέσμευσή του να φέρει εις πέρας το Brexit.

Ωστόσο, δεν θα έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή του για να απολαύσει τη χαρά αυτού του διαζυγίου, το οποίο για τριάμισι χρόνια συντάραξε συθέμελα τα πολιτικά πράγματα στη χώρα και οδήγησε σε πόλωση τους Βρετανούς. Η 1η Φεβρουαρίου θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας φάσης διαπραγματεύσεων μεταξύ του Λονδίνου και των Βρυξελλών προκειμένου να συμφωνήσουν στη μορφή της μελλοντικής τους σχέσης.

Θα έχουν έως τα τέλη του 2020 –η μεταβατική περίοδος κατά την οποία η Βρετανία θα παραμένει ουσιαστικά, και όχι κατ’ όνομα πλέον, μέλος της ΕΕ – προκειμένου να καταλήξουν σε μια συμφωνία για το εμπόριο και άλλα θέματα όπως η ασφάλεια, η ενέργεια, οι μεταφορικές συνδέσεις, τα δικαιώματα για την αλιεία και η ροή των δεδομένων.

Ο Τζόνσον υποστηρίζει ότι 11 μήνες είναι αρκετό διάστημα για να επιτευχθεί μια εμπορική συμφωνία «μηδενικών δασμών, μηδενικών ποσοστώσεων» και έχει δεσμευθεί –αν και συνεχίζει να υπάρχει η επιλογή– να μην παραταθεί η περίοδος αυτή πέραν του 2020.

«ΣΑΦΗΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ» ΤΟ ΑΛΜΑ ΣΤΟ ΚΕΝΟ

Εάν δεν το καταφέρουν αυτό, η προεπιλογή από νομικής άποψης θα είναι ένα πιθανόν καταστροφικό ‘no-deal Brexit’ που θα έχει ως αποτέλεσμα το εμπόριο μεταξύ της Βρετανίας και της ΕΕ να βασίζεται από το 2021 στους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, κάτι που θα οδηγήσει σε δασμούς εισαγωγής και ελέγχους.

Ο σύμβουλος της ΕΕ για το Brexit Στέφαν Ντε Ρινκ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι ένα άλμα στο κενό (cliff edge) «παραμένει μια σαφής πιθανότητα» καθότι η εξεύρεση κοινού τόπου έως τις 31 Δεκεμβρίου θα είναι δυσκολότερη από τη συμφωνία επί των όρων διαζυγίου όπως έκαναν οι δύο πλευρές τον Οκτώβριο, τρία και πλέον χρόνια αφού οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ την αποχώρησής τους από το ευρωπαϊκό μπλοκ.

Οι εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ τυπικά χρειάζονται χρόνια για να ολοκληρωθούν και λίγοι στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι η μεταβατική περίοδος θα είναι αρκετή για να επισφραγιστεί κάτι παραπάνω από μια βασική εμπορική συμφωνία.

ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΜΙΤΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ

Το να εξασφαλιστεί κάτι παραπάνω θα ήταν πιο εύκολο εάν η Βρετανία ήταν πρόθυμη να παραμείνει ευθυγραμμισμένη με τους κανονισμούς της ΕΕ, αλλά το Λονδίνο επιμένει ότι δεν θέλει να ακολουθεί απλά τους κανόνες.

Οι ανησυχίες της Βρετανίας είναι ότι η τήρηση των κανόνων της ΕΕ θα καταστήσει πιο δύσκολη την επίτευξη εμπορικών συμφωνιών με άλλες χώρες, ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ.

Η ΕΕ υποστηρίζει ότι δεν θα επισφραγίσει μια εμπορική συμφωνία με έναν μεγάλο, οικονομικά ισχυρό γείτονα χωρίς ισχυρές προβλέψεις που να διασφαλίζουν τον θεμιτό ανταγωνισμό.

Τα αιτήματά της θα επικεντρωθούν σε θέματα που σχετίζονται με «συνθήκες ίσου ανταγωνισμού» –περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα καθώς και κανόνες κρατικής βοήθειας– για να διασφαλιστεί ότι η Βρετανία δεν θα είναι σε θέση να προσφέρει προϊόντα στην ενιαία αγορά του μπλοκ σε αθέμιτα χαμηλές τιμές.

Ο Σαμ Λόου από το Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση δήλωσε ότι η επιθυμία της Βρετανίας για πλήρη έλεγχο του εγχώριων ρυθμιστικών πλαισίων και της εμπορικής πολιτικής θα περιορίσει σημαντικά τα περιθώρια για την όποια συμφωνία.

«Στην καλύτερη περίπτωση, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο οδεύουν προς την ολοκλήρωση μια συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου που αίρει όλους τους δασμούς και τις ποσοστώσεις αλλά δημιουργεί νέα διοικητικά και ρυθμιστικά εμπόδια για το εμπόριο στα αγαθά και τις υπηρεσίες», δήλωσε.

ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ

Με τις βιομηχανικές εφοδιαστικές αλυσίδες στην ΕΕ να διασχίζουν σήμερα τα σύνορα πολλές φορές για προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα και τα φάρμακα, η συμφωνία κανονισμών που θα καθορίζουν από πού έρχονται τα προϊόντα –και κατά συνέπεια ποιοι ρυθμιστικοί κανόνες και φόροι ισχύουν– θα είναι μια περίπλοκη διαδικασία.

Από τους μεγαλύτερους κινδύνους στην πορεία προς μια συμφωνία θα είναι τα δικαιώματα στην αλιεία, η αντιπαράθεση για τα οποία έχει ήδη ξεκινήσει.

Η ανάκτηση του ελέγχου επί των πλούσιων σε αλιεύματα βρετανικών υδάτων ήταν θεμελιώδες ζήτημα για πολλούς υπέρμαχους του Brexit, αλλά οι Βρυξέλλες έχουν συνδέσει την πρόσβαση για τα ευρωπαϊκά σκάφη με την πρόσβαση για τον γιγάντιο χρηματοπιστωτικό κλάδο της Βρετανίας στις αγορές της ΕΕ.

ΜΟΛΙΣ ΛΙΓΟΙ ΜΗΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΦΡΑΓΙΣΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Αν και θεωρητικά η ΕΕ και η Βρετανία έχουν 11 μήνες για να καταλήξουν σε συμφωνία για τις μελλοντικές τους σχέσεις, στην πραγματικότητα το χρονικό περιθώριο είναι πολύ μικρότερο.

Οι συζητήσεις δεν θα ξεκινήσουν επισήμως έως ότου οι κυβερνήσεις της ΕΕ συμφωνήσουν σε μια διαπραγματευτική εντολή στα τέλη του επόμενου μήνα. Οι δύο πλευρές θα πρέπει τότε να καταλήξουν σε μια συμφωνία έως τα μέσα Οκτωβρίου προκειμένου να υπάρχει ο χρόνος που χρειάζεται για τη μετάφραση της συνθήκης στις 23 επίσημες γλώσσες της ΕΕ και να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη κοινοβουλευτική επικύρωση πριν τα τέλη του έτους.

Τα επόμενα στάδια της μεγάλης αποχώρησης

Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση στις 31 Ιανουαρίου δεν σημαίνει το τέλος της μεγάλης και ταραχώδους διαδρομής του Brexit.

31 Ιανουαρίου: Brexit

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ενωσης στις 31 Ιανουαρίου, μία ημερομηνία που έχει μετατεθεί τρεις φορές από το δημοψήφισμα του Ιουνίου 2016.

Η χώρα θα εισέλθει σε μεταβατική φάση κατά την οποία οι σχέσεις της να παραμείνουν αμετάβλητες με τους 27 μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2020. Αντιθέτως, δεν θα μπορεί να συμμετέχει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και δεν θα έχει λόγο στις αποφάσεις τους.

Η προθεσμία αυτή υποτίθεται ότι θα επιτρέψει στις δύο πλευρές να διαμορφώσουν μία νέα σχέση στον τομέα του εμπορίου και της ασφάλειας.

Φεβρουάριος/Μάρτιος: έναρξη εμπορικών διαπραγματεύσεων

Το Λονδίνο δηλώνει έτοιμο να ξεκινήσει εμπορικές διαπραγματεύσεις ήδη από την 1η Φεβρουαρίου, όμως τα μέλη της ΕΕ βρίσκονται σε συζητήσεις για να ορίσουν τους στόχους των διαπραγματεύσεων.

Σε ομιλία που θα απευθύνει στις αρχές του Φεβρουαρίου, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον θα παρουσιάσει τις φιλοδοξίες του, που μεταφράζονται στην επίτευξη συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου κατά τα πρότυπα της συμφωνίας που συνδέει την Ενωση με τον Καναδά, χωρίς σύνδεση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Η ευρωπαϊκή εντολή για τις διαπραγματεύσεις αναμένεται να εγκριθεί σε υπουργικό επίπεδο μέχρι τις 25 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους, γεγονός που θα επιτρέψει στις διαπραγματεύσεις να ξεκινήσουν περί την 1η Μαρτίου.

Εκτός του εμπορίου, δεν λείπουν τα θέματα επί των οποίων θα πρέπει να συμφωνήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο και οι 27: ασφάλεια, δικαστική συνεργασία, εκπαίδευση, ενέργεια…

Παράλληλα, το Λονδίνο σχεδιάζει να αρχίσει διαπραγματεύσεις με άλλες χώρες, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, για την επίτευξη συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου.

1η Ιουλίου: λήξη της προθεσμίας για αίτηση παράτασης της μεταβατικής περιόδου

Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να παρατείνει την μεταβατική περίοδο πέραν του τέλους του 2020 για ένα ή δύο χρόνια, αλλά οφείλει να ενημερώσει την ΕΕ για το αίτημά του πριν από την 1η Ιουλίου.

Ο Μπόρις Τζόνσον επιμένει: δεν πρόκειται να ζητήσει παράταση. Ομως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η προβλεπόμενη μεταβατική περίοδος δεν είναι επαρκής. Η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει προειδοποιήσει ότι είναι αδύνατη η διεκπεραίωση όλων των θεμάτων και ότι πρέπει να γίνει επιλογή προτεραιοτήτων.

31 Δεκεμβρίου: τέλος της μεταβατικής περιόδου

Το τέλος των δεσμών που συνδέουν την Ευρωπαϊκή Ενωση με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως ίσχυαν εδώ και 47 χρόνια.

Εάν δεν υπάρξει νέα συμφωνία ή παράταση της μεταβατικής περιόδου, εμπόριο, μεταφορές, μεταξύ άλλων, κινδυνεύουν με μεγάλες διαταραχές.

Το Brexit ανοίγει και πάλι το θέμα της ανεξαρτησίας της Σκωτίας

Το ζήτημα έμοιαζε να έχει λυθεί στις κάλπες εδώ και έξι χρόνια. Ομως το Brexit έδωσε νέα πνοή στους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της Σκωτίας, που είναι αποφασισμένοι να επαναφέρουν την συζήτηση παρά την αδιαλλαξία του Λονδίνου.

Επειτα από παλινωδίες ετών, η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση απέχει πλέον μία ανάσα. Ομως, η νέα πραγματικότητα δεν είναι ευμενώς αποδεκτή στην Σκωτία και την Βόρεια Ιρλανδία, επαρχίες που τάχθηκαν κατά πλειοψηφία το 2016 υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, γεγονός που δημιουργεί ανησυχίες για ρήγματα.

Για τους σκωτσέζους αυτονομιστές, η ιστορική αυτή επιλογή νομιμοποιεί την διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, που ψήφισε κατά 55% υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2014.

Θεωρούν ότι ανάμεσα στους πολίτες της Σκωτίας που ψήφισαν κατά του Brexit (62%) ορισμένοι έχουν αλλάξει γνώμη και πιστεύουν ότι η Σκωτία πρέπει να χαράξει την δική της πορεία, έπειτα από 300 χρόνια συμμετοχής στην Ενωση. Θεωρητικά, αυτό θα επέτρεπε στην Σκωτία να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

«Το Brexit έφερε στην επιφάνεια ένα πραγματικό πρόβλημα του βρετανικού Συντάγματος: η Σκωτία ψηφίζει για κάτι χωρίς αυτό να έχει αποτέλεσμα», εξηγεί ο Κρίστοφερ Κλάναχαν κατά την διάρκεια πορείας για την ανεξαρτησία στην Γλασκώβη στις αρχές του Ιανουαρίου. Το 2014, είχε ψηφίσει κατά του χωρισμού.

Η Νίκολα Στέρτζον, πρωθυπουργός της Σκωτίας και επικεφαλής του αυτονομιστικού Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας (SNP), αύξησε την πίεση επί της βρετανικής κυβέρνησης για να οργανώσει δεύτερο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία.

Εγραψε στον Μπόρις Τζόνσον για να του το ζητήσει επισήμως, εκτιμώντας ότι η συντριπτική νίκη του κόμματός της στην Σκωτία κατά τις βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου τής δίνει εντολή γι΄ αυτό.

Ομως, ο βρετανός πρωθυπουργός το αρνείται κατηγορηματικά, θεωρώντας ότι αυτό «θα παρέτεινε την πολιτική στασιμότητα που η Σκωτία έχει γνωρίσει κατά την τελευταία δεκαετία».

Αβέβαιες δημοσκοπήσεις

Η Νίκολα Στέρτζον κατηγόρησε τους κυβερνώντες Τόρις ότι αγνοούν την λαϊκή βούληση. «Το πρόβλημα για τους Τόρις είναι ότι όσο προσπαθούν να βάλουν εμπόδια στην δημοκρατία…τόσο τροφοδοτούν την υποστήριξη προς την υπόθεση της ανεξαρτησίας», έγραψε στο Twitter.

Απέναντι σε μία αδιάλλακτη κυβέρνηση, η κυβέρνηση της Σκωτίας θα μπορούσε να προσφύγει στην δικαιοσύνη, αλλά οι ειδικοί θεωρούν ότι αυτή η κίνηση δεν θα είχε μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας.

«Το αν θα υπάρξει δεύτερο δημοψήφισμα ή όχι και υπό ποιες προϋποθέσεις αποτελεί πολιτικό θέμα που θα επιλυθεί στην πολιτική αρένα», σύμφωνα με την βρετανική ένωση συνταγματικού δικαίου.

Πολλοί θεωρούν ότι θα ήταν σώφρον οι αυτονομιστές να περιμένουν τις επόμενες εκλογές για το τοπικό κοινοβούλιο το 2021 για να ενισχύσουν το πολιτικό τους βάρος.

Ο επικεφαλής της ομάδας του SNP στο βρετανικό κοινοβούλιο Ιαν Μπλάκφορντ δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Herald ότι οι συντηρητικοί υπουργοί του Μπόρις Τζόνσον του εμπιστεύθηκαν κατ’ ιδίαν ότι «μακροπρόθεσμα θα είναι δύσκολη η διατήρηση » της σημερινής γραμμής της βρετανικής κυβέρνησης.

Εάν υπάρξει καθαρή πλειοψηφία υπέρ ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει πιθανότατα να το αποδεχθεί, λέει η Νίκολα ΜακΓιούαν, καθηγήτρια εδαφικών πολιτικών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.

Εν αναμονή, διαδηλώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας οργανώνονται συστηματικά στους δρόμους του Εδιμβούργου και της Γλασκώβης.

Εάν το Λονδίνο καταλήξει να δώσει την συγκατάθεσή του για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος, από τις δημοσκοπήσεις δεν αναδεικνύεται καθαρή πλειοψηφία για την μία ή την άλλη πλευρά. «Υπήρξε μία άνοδος (στο ρεύμα υπέρ της ανεξαρτησίας) αλλά όχι ισχυρή και αφορά εκείνους που ψήφισαν υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Πάντως, μακροπρόθεσμα, εάν το Brexit έχει αρνητικές οικονομικές συνέπειες τα επόμενα χρόνια, αυτό θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την δυσαρέσκεια στην Σκωτία και να δώσει νέα επιχειρήματα στους αυτονομιστές.

eleftherostypos.gr