Νέα σελίδα στη Δικαιοσύνη από σήμερα
Νέα σελίδα στα δικαστικά χρονικά της κυπριακής Δικαιοσύνης. Η μεγαλύτερη τομή που έγινε ποτέ στα νομικά θέματα της Κύπρου λαμβάνει σάρκα και οστά ουσιαστικά από σήμερα Δευτέρα 03 Ιουλίου 2023.
Η συζήτηση για το θέμα της δικαστικής μεταρρύθμισης είναι πολύχρονη και συνδέεται ακριβώς με την έντονη ανάγκη για εκσυγχρονισμό, ούτως ώστε να συμπορεύεται με τα σύγχρονα δεδομένα.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, της αντίληψης ότι η βραδυπορούσα δικαιοσύνη δεν επιτελεί τη συνταγματική της αποστολή, αποτελεί κομβική στιγμή η ψήφιση της μεταρρύθμισης στην ανώτατη δικαστική βαθμίδα από τη Βουλή τον Ιούλιο 2022.
Με την ψήφιση της δικαστικής μεταρρύθμισης τον Ιούλιο του 2022 η κυπριακή έννομη τάξη έχει αποκτήσει πλέον ένα ισχυρό οπλοστάσιο για βελτίωση της ποιότητας των δικαστικών αποφάσεων αλλά και επίσπευση των διαδικασιών στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια δικαιοδοσία.
Οι βασικές αλλαγές
Οι βασικές αλλαγές της μεταρρύθμισης αφορούν τα εξής:
- Η Κύπρος μέσω της μεταρρύθμισης απέκτησε ένα νέο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο που θα εξετάζει συνταγματικής φύσης θέματα και τις αναπομπές του Προέδρου.
- Παράλληλα, θα παρέχεται η δυνατότητα στους πολίτες όπου εγείρεται καινοφανές συνταγματικό θέμα να παραπέμπεται προς επίλυση άμεσα στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.
Το νέο Ανώτατο Δικαστήριο θα εξετάζει ποινικές και αστικής φύσεως υποθέσεις και για την εκδίκαση προνομιακών ενταλμάτων. Ακόμα θα συσταθεί ένα νέο Εφετείο με τρία Τμήματα, Ποινικό, Αστικό και υποθέσεων Διοικητικού Δικαίου.
Από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα αρχίσουν δουλειά το Ναυτοδικείο και το Εμπορικό Δικαστήριο. Το Ναυτοδικείο θα εξετάζει ναυτικές διαφορές που λόγω ανυπαρξίας δικαστικών διαδικασιών παραμένουν ατιμώρητες. Αυτές οι διαφορές αφορούν:
- Παραβιάσεις ναυτιλιακών συμβολαίων.
- Αγωγές κατά ναυτιλιακών εταιριών.
- Υποθέσεις πλοίων που προκαλούν ρύπανση στην ατμόσφαιρα.
- Κλοπές που γίνονται σε πλοία.
- Ποινές σε ναυτικούς που μέχρι τώρα δεν επιβάλλονται.
Το Εμπορικό Δικαστήριο θα αναλάβει την εκδίκαση εμπορικών διαφορών.. Συγκεκριμένα, ως εμπορικές υποθέσεις ορίζονται μεταξύ άλλων:
- Oi ιαπαιτήσεις από συμβάσεις ή διαφορές μεταξύ επιχειρήσεων,.
- H αγορά ή πώληση εμπορευμάτων, εκμετάλλευσης πετρελαίου ή φυσικού αερίου.
- H αγορά ή ανταλλαγή μετοχών, πνευματικής ιδιοκτησίας, ασφαλιστικές υποθέσεις , και αντιστοιχούν σε ένδεκα κατηγορίες υποθέσεων.
Η έδρα του Εμπορικού Δικαστηρίου θα είναι μία ή περισσότερες επαρχίες που θα ορίζονται σε συνεννόηση με το Ανώτατο Δικαστήριο. Βάσει μελέτης, πρόθεση είναι να οριστούν δύο έδρες του δικαστηρίου – μία στη Λεμεσό και μία στη Λευκωσία.
Το Εμπορικό Δικαστήριο θα έχει ξεχωριστή δομή, θα λειτουργεί εκτός των Επαρχιακών Δικαστηρίων. Θα ακολουθεί διαδικασία ‘fast track’ (ταχείας οδού), η οποία θα μπορεί να ολοκληρώνεται σε πρώτο βαθμό μέχρι τους 18 μήνες και ανάλογος θα είναι ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων σε δεύτερο βαθμού – δηλαδή, ενώπιον Εφετείου.
Διαφάνεια και εξειδίκευση
Ο διαχωρισμός του Ανώτατου Δικαστηρίου σε Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και Ανώτατο Δικαστήριο αποσκοπεί:
Στην προώθηση της διαφάνειας, της εξειδίκευσης. Στον αλληλοέλεγχο των δικαστών.
Στη βελτίωση της ποιότητας και της ταχύτητας του ρυθμού απονομής της δικαιοσύνης,
Τα δύο ανώτατα δικαστικά όργανα θα αποφασίζουν σε τρίτο και τελευταίο βαθμό και θα εκδικάζουν υποθέσεις μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας ή συνοχής του δικαίου επί συγκρουόμενων αντιφατικών αποφάσεων.
Το νέο Εφετείο, ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο θα δικάζει σε Τμήματα Πολιτικής, Ποινικής και Αναθεωρητικής Δικαιοδοσίας και θα αρχίσει με την εκδίκαση των νεότερων υποθέσεων που αποτελούν μέρος των καθυστερημένων υποθέσεων. Έχει στελεχωθεί με 16 δικαστές.
Ο πρόεδρος του Παγκυπρίου Δικηγορικού Συλλόγου Χρίστος Κληρίδης που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης τόνισε ότι μεγάλη πρόκληση πλέον είναι η επίτευξη των σκοπών της μεταρρύθμισης, η γρήγορη και αποτελεσματική διεκπεραίωση των υποθέσεων, η εξάλειψη των καθυστερήσεων και η διατήρηση και περαιτέρω αναβάθμιση της ποιότητας και του κύρους της Δικαιοσύνης.
Η μεταρρύθμιση θα πρέπει να επεκταθεί και στα κατώτερα δικαστήρια, με την ίδρυση της Υπηρεσίας Δικαστηρίων, την εισαγωγή νέων διατάξεων που θα επιτρέπουν την παραπομπή μεγαλύτερου αριθμού υποθέσεων σε διαμεσολάβηση και διαιτησία, να εισαχθεί η εξ αποστάσεως ακρόαση ορισμένων υποθέσεων και η ηλεκτρονική αποτύπωση των πρακτικών.
Τα οφέλη για τον πολίτη
Η μεταρρυθμιση έχει πολλά οφέλη για τον πολίτη. Το πρώτο όφελος για τον πολίτη είναι στον χρόνο εκδίκασης των εφέσεων. Μέχρι σήμερα χρειάζονται 6-7 χρόνια για την εκδικαση των υποθέσεων, αλλά εκτιμάται ότι τώρα θα χρειάζονται τα μισά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παρόν στάδιο εκκρεμούν 5.000 εφέσεις για εκδίκαση.
>>>>ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ<<<<
Ιστορικό για μεταρρύθμιση
Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος περιλαμβανόταν στο πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας από το 2013.
Η πρώτη μελέτη μεταρρύθμισης υποβλήθηκε από τους Δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις 24 Ιουνίου του 2016.
Ύστερα από διαβούλευση εκρίθη ότι μια ευρύτερη μελέτη από ξένους εμπειρογνώμονες θα συνέβαλλε στη λήψη ορθότερων αποφάσεων.
Σαν αποτέλεσμα τούτου, το Φεβρουάριο του 2017, Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες ανέλαβαν και ολοκλήρωσαν εμπεριστατωμένη μελέτη, την οποία παρέδωσαν επισήμως στο Ανώτατο Δικαστήριο τον Απρίλιο του 2018.
Τον Ιούνιο του 2017, σε συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας, στην παρουσία των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με τους Δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, κατά την οποία παρουσίασαν τις εισηγήσεις των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων.
Στις 24 Ιανουαρίου, 2019,παρουσιάστηκαν τα εν λόγω νομοσχέδια στους Δικαστές του Ανωτάτου.
Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος προχώρησε τον Οκτώβριο του 2020 προχώρησε με τον διορισμό ειδικής επιτροπής απαρτιζόμενης από τον Πρόεδρο του ΠΔΣ δρα Χρίστο Κληρίδη, τον Κοσμήτορα της Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας Καθηγητή δρα Αχιλλέα Αιμιλιανίδη, και τον Επίκουρο Καθηγητή Πανεπιστημίου Κύπρου Τμήματος Νομικής, δρα Κώστα Παρασκευά.
Η Επιτροπή προχώρησε με την ανασύνταξη των τριών Νομοσχεδίων τα οποία είχαν επιστραφεί από τη Βουλή τον Ιούλιο του 2020 στο Υπουργείο Δικαιοσύνης για περαιτέρω προβληματισμό και επεξεργασία. Στην ανασύνταξη των Νομοσχεδίων και μέσα στο πλαίσιο των εργασιών της Επιτροπής συμμετείχε και ο πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης κ. Ιωνάς Νικολάου, ο οποίος είχε συντάξει μέσω του Υπουργείου του τα σχετικά νομοσχέδια τον Μάϊο του 2019. Είχε προηγηθεί διαβούλευση με μέλη του ΠΔΣ.
>>>>Διαβάστε επίσης: Δικηγόροι: Παρουσιάατηκαν οι νέοι δικηγόροι λίγο πριν τη μεταρρύθμιση<<<<
Οι εργασίες της Επιτροπής του ΠΔΣ συμπληρώθηκαν με επιτυχία και τα ανασυνταχθέντα νομοσχέδιά στάλθηκαν για περαιτέρω επεξεργασία στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης και ακολούθως στη Νομική Υπηρεσία.
Ακολούθησαν συναντήσεις στο Υπουργείο Δικαιοσύνης υπό την Προεδρία της τότε Υπουργού, κ. Έμιλυς Γιολίτη και σε συνεργασία με εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών ομάδων Δημοκρατικού Συναγερμού, ΑΚΕΛ Αριστερά-Νέες Δυνάμεις, ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ τα Νομοσχέδια έτυχαν περαιτέρω επεξεργασίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε όλες τις συνεδριάσεις είχε ενεργό συμμετοχή ο Πρόεδρος του ΠΔΣ
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΠΔΣ ενέκρινε το τελικό πακέτο όπως κατατέθηκε στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων τον Απρίλιο του 2021.
Οι προσπάθειες εντάθηκαν σε συνεργασία του Παγκυπρίου Δικηγορικού Συλλογου με τη τότε Υπουργό Δικαιοσύνης, κα Στέφη Δράκου, Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε ένας μεγάλος αριθμός συναντήσεων με το Ανώτατο Δικαστήριο ως επίσης και συσκέψεις στο Προεδρικό Μέγαρο υπό την προεδρία του Προέδρου κ. Νίκου Αναστασιάδη.
Η κατάληξη στα τρία Νομοσχέδια ήταν το προϊόν πρωταγωνιστικού ρόλου του ΠΔΣ και συναινετικών προτάσεων και λύσεων αλλά και συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων.
Γιώργος Μιχαηλίδης
