Για την πορεία υλοποίησης και την σπουδαιότητα του προγράμματος «Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς» μίλησε στην OffsiteNews η Αναπληρώτρια Διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας κα Μαρία Κυρατζή.

Η κ. Κυρατζή, αφού αναφέρει σε ποιες περιοχές εφαρμόζεται πιλοτικά εδώ και λίγους μήνες το πρόγραμμα, εξηγεί πρακτικά το πώς υλοποιείται, αναφέρεται στους στόχους αλλά και τα μέχρι τώρα αποτελέσματα αφού επιτυγάχνεται η αμεσότερη διερεύνηση περιστατικών και η καλύτερη ανάδειξη αναγκών, προβλημάτων, ελλείψεων και ευασθησιών της κάθε τοπικής κοινωνίας και κατ επέκταση των ανθρώπων της. 

Όπως υπογραμμίζε η κ. Κυρατζή, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί της Γειτονιάς ενεργούν ως πρώτο σημείο αναφοράς για τα ίδια τα άτομα/οικογένειες/κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη ψυχοκοινωνικής στήριξης ενώ αναφορές μπορούν να γίνονται και από άλλους οργανισμούς, κρατικούς και μη.

Μέσω της πληροφόρησης που συλλέγουν και των αναφορών που λαμβάνουν για τυχόν κοινωνικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί της Γειτονιάς προβαίνουν σε άμεσο χειρισμό των ζητημάτων μέσω σχετικού πλάνου παρέμβασης ή / και διασύνδεσης των ατόμων με άλλες Υπηρεσίες.

Η κ. Κυρατζή αναφέρεται επίσης και στην πολύ σημαντική συνεργασία με τους Δήμους και άλλες τοπικές αρχές για την εφαρμογή του προγράμματος. 

Σημειώνει επίσης ότι οι στόχοι του προγράμματος υλοποιούνται με επιτυχία. Τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής του προγράμματος θα αξιολογηθούν τον Οκτώβριο και αναμένεται από τότε να επεκταθεί το πρόγραμμα και σε άλλες περιοχές. 

Μιλά επίσης για τον θεσμό της άμεσης παρέμβασης για επείγοντα περιστατικά που παρουσιάζουν άμεσο κίνδυνο ενώ τονίζει και την προώθηση προσωρινού τηλεφωνικού συστήματος γέφυρα – το οποίο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2024 για να προσφέρει άμεση/γρήγορη ανταπόκριση στους εξυπηρετούμενους των ΥΚΕ, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό της προσβασιμότητας και της άμεσης εξυπηρέτησης.

Τέλος, η κ. Κυρατζή απαριθμεί μια σειρά από σημαντικές  άλλες ενέργειες που υλοποιούνται στα πλαίσια της αναβάθμισης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. 

Η Αν. Διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας κα Μαρίας Κυρατζή.

Ακολουθεί αυτούσια η συνέντευξη της  Αναπληρώτριας Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας κα Μαρίας Κυρατζή.

Πότε ξεκίνησε η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς, σε ποιες περιοχές εφαρμόζεται και ποιοι οι στόχοι του προγράμματος;

Με την συνέργεια των τοπικών αρχών για την προώθηση προγραμμάτων με επίκεντρο το ίδιο το άτομο, τον έγκαιρο εντοπισμό, την αντιμετώπιση ζητημάτων λόγω ευαλωτότητας και την αντιμετώπιση συνθηκών αποκλεισμού, το πρόγραμμα του «Κοινωνικού Λειτουργού της Γειτονιάς», βασίζεται στην αναγνώριση της εμπειρίας των τοπικών αρχών σε θέματα που αφορούν την κοινότητά τους και την δυνατότητά τους να διερευνούν αμεσότερα και να αναδεικνύουν τις ανάγκες, τα προβλήματα, τις ελλείψεις, τις ευαισθησίες της κοινωνίας τους.

Μετά από διαβουλεύσεις με αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, τέθηκαν οι θεμέλιες βάσεις για την υλοποίηση του Προγράμματος μέσω των οποίων άρχισε η υλοποίηση του Πιλοτικού προγράμματος περί τον Απρίλιο 2023 σε τέσσερις (4) Δήμους που διαπιστώνεται ότι διαμένει ο μεγαλύτερος αριθμός εξυπηρετούμενων των ΥΚΕ, τους Δήμους Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου και Παραλιμνίου, σε ένα (1) Δήμο που θεωρείται απομακρυσμένη περιοχή, τον Δήμο Πόλεως Χρυσοχούς και σε τρεις (3) κοινότητες Ορεινών περιοχών που προκύπτουν από τη Στρατηγική Ορεινών Περιοχών, το Παλαιχώρι, την Ευρύχου και το Πέρα Πεδί.

Πρακτικά πώς λειτουργεί και ενεργεί ο Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς;

Σε πρώτη φάση έγινε χαρτογράφηση των περιοχών και εντοπίστηκαν οι κοινωνικές ανάγκες των δημοτών (άτομα/οικογένειες/κοινωνικές ομάδες που υπάρχουν υποψίες ή/και έχουν συγκεντρωθεί πληροφορίες ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα και έχουν ανάγκη ψυχοκοινωνικής στήριξης). 

Οι Κοινωνικοί Λειτουργοί της Γειτονιάς ενεργούν ως πρώτο σημείο αναφοράς για τα ίδια τα άτομα/οικογένειες/κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη ψυχοκοινωνικής στήριξης. Αναφορές μπορούν να γίνονται και από άλλους οργανισμούς, κρατικούς και μη.

Μέσω της πληροφόρησης που συλλέγουν και των αναφορών που λαμβάνουν για τυχόν κοινωνικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί της Γειτονιάς προβαίνουν σε άμεσο χειρισμό των ζητημάτων μέσω σχετικού πλάνου παρέμβασης ή / και διασύνδεσης των ατόμων με άλλες Υπηρεσίες. Για παράδειγμα για τα άτομα που χρήζουν ιατρικής παρακολούθησης, ο Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς διασυνδέει τα εν λόγω άτομα με τα Κέντρα Υγείας της περιοχής τους ή/και άλλα σχετικά Κέντρα ή/και Κοινοτικά Κέντρα/Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας.  

Με ποιο τρόπο συνεργάζεστε με Δήμους / Κοινότητες για την υλοποίηση του προγράμματος; 

Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και συγκεκριμένα οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, βρίσκονται δίπλα στις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις υποστηρίζουν, τόσο μέσω της επιδότησης της λειτουργίας του προγράμματος, όσο και με υποβοηθητικές δράσεις και καθοδήγηση όπου χρειαστεί. Παρέχεται τεχνική στήριξη  για τις ανάγκες διαχείρισης / παρακολούθησης του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος, καθώς και στήριξη / καθοδήγηση/ συνεργασία για τον χειρισμό περιπτώσεων εξυπηρετούμενων πολιτών. 

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας ήδη πραγματοποίησαν δύο αρχικές εκπαιδεύσεις / συναντήσεις στην ομάδα των Κοινωνικών Λειτουργών της Γειτονιάς και υπάρχει σχεδόν σε καθημερινή βάση συνεργασία / επικοινωνία, τόσο με τους συντονιστές των Δήμων / Κοινοτήτων, όσο και με τους Κοινωνικούς Λειτουργούς της Γειτονιάς, για την καλύτερη και αμεσότερη εξυπηρέτηση των πολιτών.  

Ποια τα μέχρι τώρα αποτελέσματα/διαπιστώσεις; Επιτυγχάνονται οι στόχοι υλοποίησης του προγραμματος; 

Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα υλοποιείται σε πιλοτική βάση ώστε στη βάση της αξιολόγησης που θα γίνει να διορθωθούν τυχόν ζητήματα που παρατηρούνται. Εκ πρώτης όψεως, προκύπτει ότι οι στόχοι υλοποίησης του προγράμματος που είναι διττοί, υλοποιούνται με επιτυχία. 

Συγκεκριμένα, πάρα το γεγονός ότι παρόμοια προγράμματα είχαν συζητηθεί και εφαρμοστεί σε κάποιους Δήμους κατά το παρελθόν, για πρώτη φορά θα εφαρμοστεί παράλληλα σε όλους τους συμμετέχοντες Δήμους και Κοινότητες, έχοντας μια κοινή κατεύθυνση. Οι στόχοι που αφορούν τη συνεργασία και την ανάπτυξη του θεσμού στους Δήμους και Κοινότητες έχουν επιτευχθεί, αφού οι συμμετέχοντες Δήμοι και Κοινότητες αγκάλιασαν το εν λόγω καινοτόμο πρόγραμμα από την πρώτη στιγμή και με μεγάλο ζήλο. Επίσης μέσω των προκαταρκτικών συζητήσεων μας με άλλους Δήμους και Κοινότητες, διαπιστώνεται η ίδια προθυμία για προώθηση του Προγράμματος στον Δήμο / Κοινότητά τους.  

Όσον αφορά τον στόχο της μεταρρύθμισης και εξέλιξης των υπηρεσιών προς τους πολίτες, όπως οι σύγχρονες ανάγκες επιτάσσουν, εκ πρώτης όψεως διαφαίνεται ότι επιτυγχάνεται και οι πολίτες αποτείνονται και συνεργάζονται με τον Κοινωνικό Λειτουργό της Γειτονιάς. 

Πότε αναμένεται να επεκταθεί το πρόγραμμα και σε άλλες περιοχές; Θα επεκταθεί σταδιακά; Ποιες περιοχές έχουν προτεραιότητα; 

Το πιλοτικό πρόγραμμα θα αξιολογηθεί στους έξι (6) μήνες λειτουργίας του που εκτιμάται τον Οκτώβριο 2023. Στη βάση της αξιολόγησης, θα αρχίσει η  σταδιακή ένταξη των υπόλοιπων Δήμων και Συμπλεγμάτων σύμφωνα και με την μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο στόχος του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας και των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας είναι η επέκταση του προγράμματος εντάσσοντας τους Δήμους και τα Συμπλέγματα που θα είναι έτοιμα να προωθήσουν το συγκεκριμένο θεσμό. 

Στα πλαίσια αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, περιλαμβάνεται και η δημιουργία Ομάδας Χειρισμού Επειγόντων Περιστατικών και τηλεφωνικού κέντρου. Που βρίσκεται αυτό το θέμα;

Στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ), ήδη λειτουργεί ο θεσμός της άμεσης παρέμβασης για επείγοντα περιστατικά που παρουσιάζουν άμεσο κίνδυνο, τόσο κατά της ώρες εργασίας του προσωπικού, όσο και μετά. 

Στο πλαίσιο του έργου του εκσυγχρονισμού των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, στόχο αποτελεί η αξιολόγηση, η βελτιστοποίηση των διαδικασιών και της οργανωτικής δομής των ΥΚΕ, κάτι που περιλαμβάνει και τον συγκεκριμένο θεσμό. Αναλόγως των αποτελεσμάτων, θα προωθηθούν και τυχόν περαιτέρω ενέργειες. 

Στο πλαίσιο βελτίωσης του εν λόγω θεσμού αλλά και για την μεγαλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών που επιθυμούν να αποταθούν στις ΥΚΕ, είτε για άμεση ανάγκη / επείγον ζητήματα, είτε για γενική πληροφόρηση / ενημέρωση για διαδικασίες / προγράμματα των ΥΚΕ, περί το 2022 άρχισε η μελέτη διάφορων επιλογών για την προώθηση προσωρινού τηλεφωνικού συστήματος γέφυρα – το οποίο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2024 για να προσφέρει άμεση/γρήγορη ανταπόκριση στους εξυπηρετούμενους των ΥΚΕ, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό της προσβασιμότητας και της άμεσης εξυπηρέτησης. Για σκοπούς συνεχούς βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, θα διεξαχθεί συνολική μελέτη που θα πραγματοποιηθεί από εμπειρογνώμονες για την οργάνωση, τις μεθόδους και τις αρχές εργασίας των ΥΚΕ.

Προωθούνται κάποιες άλλες ενέργειες γενικότερα για την αναβάθμιση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας; 

Η όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια, οδήγησαν στην ανάγκη εκσυγχρονισμού των ΥΚΕ, μέσω του  "Σχεδίου Αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας". Το εν λόγω Σχέδιο έθεσε το πλαίσιο των δράσεων που προωθούνται για την αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών, τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών, την καλύτερη και αποδοτικότερη διαχείριση/παρακολούθηση έργων, την έγκυρη και με διαφάνεια ενημέρωση του κοινού και την ταχύτερη και πιο ποιοτική εξυπηρέτηση των πολιτών. Οι δράσεις υλοποιούνται είτε με ίδια μέσα από τις ΥΚΕ, είτε μέσω αξιοποίησης επαγγελματιών και οίκων / συμβούλων.

Η κύρια χρηματοδότηση των δράσεων για τον εκσυγχρονισμό των ΥΚΕ προκύπτει μέσω του Έργου «Αναδιάρθρωση των ΥΚΕ» το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ, με προϋπολογισμό ύψους περίπου €48 εκατομμυρίων.

Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού έχει ήδη αρχίσει η υλοποίηση των πιο κάτω δράσεων, πέραν της δράσεως του Κοινωνικού Λειτουργού της Γειτονιάς:

• Παροχή Υπηρεσιών ψυχολόγων και αξιολογητών κοινωνικών αναγκών, μέσω της κατάρτισης σχετικών καταλόγων επαγγελματιών, ώστε οι ΥΚΕ να μπορούν να αξιοποιούν τις υπηρεσίες τους, όποτε παρουσιάζεται ανάγκη και για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο, με στόχο την ενίσχυση της πολυθεματικότητας στη διαχείριση περιστατικών. 
• Παροχή υπηρεσιών Συνοδών και Μεντόρων για Παιδιά που διαμένουν στα κρατικά ιδρύματα των ΥΚΕ ή/και σε οικογένειες υψηλού κινδύνου και Συνοδών για άτομα με αναπηρίες που διαμένουν στα Κρατικά Ιδρύματα των ΥΚΕ, μέσω της κατάρτισης σχετικών καταλόγων επαγγελματιών, ώστε οι ΥΚΕ να μπορούν να αξιοποιούν τις υπηρεσίες τους, όποτε παρουσιάζεται ανάγκη και για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο. Οι εν λόγω υπηρεσίες ενισχύουν τις απαιτούμενες παρεμβάσεις, με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους επωφελούμενους.
• Παροχή υπηρεσιών επαγγελματικής εποπτείας, μέσω της κατάρτισης σχετικών καταλόγων επαγγελματιών, ώστε οι Λειτουργοί που επιθυμούν να λάβουν επαγγελματική εποπτεία ή που έχει κριθεί από την Υπηρεσία ότι το έχουν ανάγκη (λόγω κρίσης, έκθεση σε δύσκολες καταστάσεις κ.α.), να μπορούν να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες των Αναδόχων, δημιουργώντας ένα ασφαλές πλαίσιο υποστήριξης σε προβλήματα που συναντά ο κάθε επαγγελματίας στην καθημερινή άσκηση του επαγγέλματος του, στη συναισθηματική έκφραση και διαχείριση προσωπικών δυσκολιών, λόγω της εξυπηρέτησης δύσκολων περιπτώσεων. Μέσω των εν λόγω υπηρεσιών αναμένεται να ενισχυθεί η ποιότητα των αποτελεσμάτων στους εξυπηρετούμενους, στους φροντιστές ή/και οικογένεια των εξυπηρετούμενων και στο προσωπικό των ΥΚΕ.
• Ενίσχυση της πολυθεματικότητας με τη λειτουργία των Επαρχιακών Πολυθεματικών Ομάδων (ΕΠΟ) και τη σύσταση Κεντρικής Πολυθεματικής Ομάδας (ΚεΠΟ). Στόχος των ΕΠΟ είναι η πολυθεματική / διεπιστημονική αξιολόγηση και κατάρτιση κοινού Σχεδίου Παρέμβασης διαχείρισης περιστατικών από όλες τις αρμόδιες κρατικές Υπηρεσίες. Η ΚεΠΟ στελεχώνεται με ανώτερα στελέχη των εμπλεκόμενων Υπηρεσιών και επιλαμβάνεται ευρύτερα θέματα χειρισμού και αναγκαίων οδηγιών που προκύπτουν από τις εργασίες των ΕΠΟ.

Περαιτέρω, οι πιο κάτω δράσεις αναμένεται να αρχίσουν εντός του 2023 και η υλοποίηση τους θα ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα 3 χρόνια, ως εξής:

• Εξασφάλιση υπηρεσιών για τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης, των μεθόδων και των αρχών εργασίας των ΥΚΕ. Η εν λόγω δράση μεταξύ άλλων στοχεύει στον επανακαθορισμό της στρατηγικής και του πλαισίου λειτουργίας των ΥΚΕ, στην αξιολόγηση και επανακαθορισμό / προσθήκη υφιστάμενων/νέων προγραμμάτων/υπηρεσιών, νομοθεσιών και διαδικασιών των ΥΚΕ, αναθεώρηση της οργανωτικής δομής και ανάπτυξη και εφαρμογή συστήματος μέτρησης της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών με την εισαγωγή δεικτών απόδοσης κλπ.
• Εξασφάλιση υπηρεσιών εμπειρογνώμονα για διενέργεια μελέτης για το σύστημα παιδικής προστασίας στην Κύπρο και την κατάστρωση και υλοποίηση Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για την παιδική προστασία. Η εν λόγω δράση, μεταξύ άλλων, στοχεύει στην καταγραφή και ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στον τομέα της παιδικής προστασίας, των αρμοδιοτήτων, του θεσμικού πλαισίου, των παρεχόμενων υπηρεσιών/προγραμμάτων και  στην ετοιμασία μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για μετάβαση σε ένα πιο ολιστικό και αποτελεσματικό σύστημα παιδικής προστασίας.
• Εξασφάλιση υπηρεσιών για την υλοποίηση και εισαγωγή του νέου μηχανογραφικού συστήματος των ΥΚΕ που θα αντικαταστήσει το υπάρχον πληροφοριακό σύστημα, ώστε να εξυπηρετεί τον τεράστιο και πολυσχιδή όγκο περιπτώσεων, με μεγαλύτερο αριθμό κατηγοριών και προγραμμάτων.
• Προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης των διοικητικών στελεχών των ΥΚΕ για ηγετικές δεξιότητες και ικανότητες.

Επιπρόσθετα, οι ΥΚΕ θα προωθήσουν τη λειτουργία τηλεφωνικού κέντρου όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ώστε να ενισχυθεί ο τομέας του εντοπισμού των κοινωνικών προβλημάτων και αναγκών του πολίτη, συμβάλλοντας επίσης στην ενίσχυση της προσβασιμότητας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότερης επικοινωνίας του πολίτη με τις ΥΚΕ, καθώς και στην αναζήτηση της πληροφορίας από κάθε ενδιαφερόμενο εξυπηρετούμενο, βελτιώνοντας έτσι την εξυπηρέτησή τους.  

Σωτήρης Νικηφόρου