Εισηγήσεις Γενικού Ελεγκτή αναφορικά με το υπό συζήτηση νομοσχέδιο για το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων της οικονομίας.

Για σκοπούς διευκόλυνσης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού που συζητεί το νομοσχέδιο για παροχή κρατικών εγγυήσεων ύψους €2δις σε δάνεια που θα παραχωρηθούν από τράπεζες, η Ελεγκτική Υπηρεσία παραθέτει συνοπτικά στοιχεία που προκύπτουν από τις επίσημες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αφορούν μόνο παρόμοια σχέδια για παροχή κρατικών εγγυήσεων για τραπεζικά δάνεια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εγκρίνει και αρκετά άλλα σχέδια κρατικών ενισχύσεων άλλης μορφής (π.χ. απευθείας στήριξη) τα οποία δεν έχουν περιληφθεί στον Πίνακα.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει την άποψη ότι το προταθέν ύψος της κρατικής ενίσχυσης (€2δις) χρήζει περαιτέρω τεκμηρίωσης, ειδικά αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (23.12.2019), το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο ανερχόταν, το δεύτερο τρίμηνο του 2019 στο 267% του ΑΕΠ και ήταν το δεύτερο υψηλότερο στην ΕΕ. Ειδικότερα, το ιδιωτικό χρέος των επιχειρήσεων ανερχόταν στο €37,1δις (173% του ΑΕΠ). Σημειώνουμε ότι στην Απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 16^ης Μαρτίου 2020 γίνεται αναφορά σε δέσμευση για παροχή διευκολύνσεων ρευστότητας τουλάχιστον 10% του ΑΕΠ, που θα συνίστανται όμως τόσο σε σχέδια κρατικών εγγυήσεων, όσο και μετάθεσης των φορολογικών πληρωμών προς το κράτος.

Εκφράζουμε επίσης επιφυλάξεις για την ορθότητα του μέτρου στο βαθμό που αφορά παραχώρηση κρατικών εγγυήσεων σε δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις. Είναι άποψη μας ότι, εάν η παραχώρηση δανείων χωρίς εξασφαλίσεις θα γίνει ως θέμα αρχής αποδεκτό από την Βουλή των Αντιπροσώπων, θα πρέπει να αφορά μόνο αυτοεργοδοτούμενους ή πολύ μικρές επιχειρήσεις και να συνοδεύεται από οριοθέτηση του μέγιστου αποδεκτού ύψους δανείου που θα μπορεί να ενταχθεί στο σχέδιο χωρίς εξασφαλίσεις.

Είναι άποψη μας ότι το καθορισθέν ποσοστό του 70% ως το ανώτατο όριο κάλυψης από την Δημοκρατία τυχόν ζημιών που θα προκύψουν στα δάνεια που θα παραχωρηθούν, αποτελεί εκ των πλέον σημαντικών παραμέτρων του νομοσχεδίου και συνεπώς δεν θεωρούμε ορθό να μπορεί η παράμετρος αυτή να αλλάζει μόνο με Διάταγμα του Υπουργού Οικονομικών.

Θεωρούμε ότι ενίσχυσης χρήζει επίσης ο τρόπος ελέγχου και η διαφάνεια στην παραχώρηση της συγκεκριμένης κρατικής ενίσχυσης. Η Υπηρεσία μας θεωρεί ότι η συμμετοχή της με το καθεστώς παρατηρητή στις εργασίες της προτεινόμενης στο νομοσχέδιο Επιτροπής θα συνέβαλλε ουσιαστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Κατ’ ανάλογο τρόπο, η Υπηρεσία μας συμμετέχει με το καθεστώς παρατηρητή στην Επιτροπή που έχει συγκροτηθεί με βάση τον Περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμο (Ν.38(Ι)/2014) με αρμοδιότητα τη διαγραφή μη εισπράξιμων οφειλών προς την Δημοκρατία.

Σημειώνουμε, έστω και εκ του περισσού, ότι το σχέδιο, εφόσον εγκριθεί από την Βουλή των Αντιπροσώπων, ή και πριν εάν διαφανεί ότι συγκεντρώνει την αναγκαία πλειοψηφία, θα πρέπει να τύχει έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Όπως έχουμε ενημερωθεί μέσω του δικτύου συνεργασίας των Ελεγκτικών Υπηρεσιών των κρατών μελών της ΕΕ, σε ανάλογους σχολιασμούς ή αξιολογήσεις τέτοιων έκτακτων σχεδίων στήριξης της οικονομίας των χωρών τους, έχουν προβεί ή σκοπεύουν να προβούν πολλές άλλες Ελεγκτικές Υπηρεσίες.

Σχέδια Κρατών Μελών για κρατικές εγγυήσεις για τραπεζικά δάνεια επιχειρήσεων