Από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και την σχολική χρονιά 2024-2025 αναμένεται να ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος «Σχολεία Πρεσβευτές Πολιτισμού- Παιδιά Πρεσβευτές Πολιτισμού». Το πρόγραμμα υλοποιεί το Υφυπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία φυσικά με  το Υπουργείου Παιδείας. 

Στόχος φυσικά δεν είναι άλλος από το να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τα παιδιά τις τέχνες και τον πολιτισμό. Αξίες που πλάθουν χαρακτήρες και μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο μας. 

Ήδη το Υφ. Πολιτισμού κατέστρωσε το πλάνο για το πώς θα λειτουργήσει το πρόγραμμα. Εντός Απριλίου θα πραγματοποιηθεί συνάντηση με το Υπουργείο Παιδείας για να εγκριθεί και να τρέξουν οι διαδικασίες για να ξεκινήσει η υλοποίησή του τον ερχόμενο Σεπτέμβριο τοσό σε Δημοτικά Σχολεία όσο και σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης. 

Η ιδέα

Πώς θα σας φαινόταν να παρακολουθούσατε ένα θέατρο, η ιστορία του οποίου εμπνεύστηκε από παιδιά διαφορετικών σχολείων καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς; Αν μη τι άλλο η ιδέα ακούγεται εξαιρετική και θα γίνει στην πράξη, μεταξύ άλλων δράσεων, από τα παιδιά που θα συμμετέχουν στο  πρόγραμμα «Σχολεία Πρεσβευτές Πολιτισμού- Παιδιά Πρεσβευτές Πολιτισμού».

Η OffsiteNews αναζήτησε περισσότερες πληροφορίες για το πολύ ενδιαφέρον αυτό πρόγραμμα που έρχεται στα σχολεία μας. Επικοινωνήσαμε με την κα. Έλενα Περικλέους, Συντονίστρια Πολιτιστικής Παιδείας του Υφυπουργείου Πολιτισμού, η οποίας αφού μας ανέλυσε την ιδέα και τον στόχο του προγράμματος, μας εξήγησε και πώς θα υλοποιηθεί. 

Οι τρεις άξονες του προγράμματος

Αρχικά η κ. Περικλέους σημείωσε ότι το  Πρόγραμμα «Σχολεία Πρεσβευτές Πολιτισμού- Παιδιά Πρεσβευτές Πολιτισμού» είναι πρωτοβουλία  του Υφυπουργείου Πολιτισμού και θα διεξαχθεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας. Για το σκοπό αυτό, μέσα στον Απρίλιο θα πραγματοποιηθεί νέα συνάντηση για το θέμα.

«Είναι μια πολύ καλά μελετημένη ιδέα και ξεκινά από την προσπάθεια μας να αλλάξουμε τον κόσμο. Θεωρούμε ότι ο κόσμος αλλάζει μέσα από τις τέχνες και τον πολιτισμό. Προσπαθήσαμε να ετοιμάσουμε ένα πρόγραμμα που θα φέρει τα παιδιά σε επαφή με τον πολιτισμό, τις τέχνες και τους Κύπριους δημιουργούς. 

Κατ’ αρχάς σκεφτήκαμε να δοθεί μια χρηματοδότηση προς τα σχολεία έτσι ώστε να φέρουμε δημιουργούς μέσα στα σχολεία, για να δουλέψουν μαζί με τα παιδιά. Παράλληλα θέλουμε να βγάλουμε τα παιδιά από το σχολείο για να επισκεφτούν χώρους πολιτισμού. Αυτός είναι ο κεντρικός άξονας της ίδιας του προγράμματος. Τα παιδιά δηλαδή να έρθουν σε επαφή με αυθεντική τέχνη.

Ο δεύτερος άξονας, που είναι επίσης πολύ σημαντικός, είναι το ότι τα παιδιά θα εμπλέκονται με την δημιουργία μιας Πολιτιστικής Επιτροπής. Δηλαδή, το επίσημο σχέδιο δράσης του σχολείου, θα συναποφασιστεί μαζί με τους μαθητές. Θέλουμε να ακούσουμε και τις δικές τους ανάγκες και τους να τους ενεργοποιήσουμε. 

Ο τρίτος άξονας, ακριβώς επειδή δεν θέλουμε να έχει την μορφή μαθήματος, προσπαθήσαμε να δώσουμε στο πρόγραμμα τη μορφή του παιχνιδιού και της συνεργατικής συναρμολόγησης. 

Ουσιαστικά η κάθε ομάδα παιδιών, θα υποδέχεται στην τάξη της ένα γυάλινο κουτί στο οποίο θα υπάρχουν κάρτες με διάφορες ιδέες δραστηριοτήτων και παιχνιδιών. Το πρόγραμμα θα είναι ευέλικτο και θα αναπροσαρμόζεται συνεχώς. Θα τους δίνει τη δυνατότητα να ξεκινήσουν να μαθαίνουν αλλά παράλληλα να συνεισφέρουν τις ιδέες τους για την επόμενη τάξη, την επόμενη ομάδα παιδιών δηλαδή που θα υποδεχθεί το κουτί σε ένα άλλο σχολείο. Ο στόχος είναι να αξιολογείται το πρόγραμμα κάθε τέλος της χρονιάς και να το εμπλουτίζουμε ανάλογα για να γίνεται καλύτερο και πιο πλούσιο το μάθημα». 

Διαθέσιμο το υλικό για όλους τους εκπαιδευτικούς

Η κ. Περικλέους σημείωσε ότι το υλικό θα είναι διαθέσιμο για όλους τους εκπαιδευτικούς. Έτσι θα μπορούν όλοι να το χρησιμοποιούν και να αξιοποιούν τις δράσεις αυτές για τον πολιτισμό, ακόμα κι αν το σχολείο τους δεν θα συμμετέχει στο πρόγραμμα. 

«Η ιδέα είναι ότι πρέπει να βγούμε από τα γυάλινα κλουβιά στα οποία κλειστήκαμε και ο μόνος τρόπος να βγούμε και να σπασμένα αυτά τα γυάλινα κλουβιά είναι μέσα από τις τέχνες και τον πολιτισμό, μέσα από τη δύναμη της τέχνης, της μουσικής και των ιστοριών, μέσα από ένα παραμύθι που θα δημιουργηθεί».  

Υπογράμμισε επίσης ότι το πρόγραμμα θα έχει κάθε φορά ένα αξιακό άξονα. «Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να μελετήσουμε το θέμα της ειρήνης. Μια άλλη χρονιά θα μπορούσε να είναι η συνύπαρξη η αξία κλειδί και η οποία θα πρέπει να λειτουργήσει σαν συνδετικός ιστός ανάμεσα στα σχολεία». 

«Πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι στο τέλος της χρονιάς τα σχολεία που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα, θα μαζεύονται σε ένα συνέδριο για να παρουσιάζουν τις δράσεις τους».

Τι θα ισχύει στη Μέση Εκπαίδευση

Η κ. Περικλέους σημείωσε ότι στη Μέση Εκπαίδευση είναι παρόμοια η προσέγγιση. «Τους αφήνουμε όμως περισσότερη ελευθερία για είναι υλοποιήσουν όσες δραστηριότητες μπορέσουν. Περιμένουμε και από τους εκπαιδευτικούς της Μέσης Εκπαίδευσης να υποβάλουν τις προτάσεις τους για να μπορέσουμε να τους χρηματοδοτήσουμε και να τους στηρίξουμε για να υλοποιήσουν το πρόγραμμα». 

Σημειώνεται ότι ήδη το πρόγραμμα δοκιμάζεται φέτος με διάφορες δραστηριότητες σε αρκετά σχολεία. Επιπλέον το λογότυπο του προγράμματος έγινε σε συνεργασία με σχολεία και παιδιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Το παραμύθι που θα προκύψει μέσα από το πρόγραμμα, τις δράσεις και τις ιδέες των παιδιών, θα γίνει θεατρικό σε συγκεκριμένο σχολείο φέτος. Έτσι θα γίνεται κάθε χρόνο. Το παραμύθι λοιπόν παίρνει μορφή του θεάτρου και συνεργάζονται τα παιδιά με μουσικούς και χορευτές. 

Το πρόγραμμα θα εντάσσεται στο βελτιωτικό σχέδιο δράσης της σχολικής μονάδας.  Άρα οι σχολικές μονάδες που θέλουν να επενδύσουν στον πολιτισμό θα μπορούν να έχουν την στήριξη του Υφυπουργείου Πολιτισμού τόσο με επιμόρφωση και υλικό, όσο και με τη χρηματοδότηση.

Η κ. Περικλέους τόνισε ότι είναι πολύ θετική ανταπόκριση στα σχολεία που δοκιμάζεται φέτος το πρόγραμμα. «Είμαστε αισιόδοξοι ότι θα πάει καλά με την πιλοτική εφαρμογή . Τα σχολεία που θα ολοκληρώνουν το πρόγραμμα θα μπαίνουν σε ένα κατάλογο Πρεσβευτών Πολιτισμού και θα παραμένουν στον κατάλογο εφόσον εξακολουθούν τις επόμενες χρονιές να υλοποιούν πολιτιστικές δράσεις».

Πιο κάτω θα δούμε περισσότερες πληροφορίες για το Πρόγραμμα και πώς θα υλοποιηθεί:

Στόχοι του προγράμματος:

• Να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με τον πολιτισμό τους, παλαιότερο και σύγχρονο. 
• Να αποτελέσει η πολιτιστική παιδεία μέρος της διαδικασίας διαμόρφωσης της ταυτότητάς τους και της καλλιέργειας της συναισθηματικής τους νοημοσύνης.
• Μέσα από τις τέχνες, τα παιδιά να εκφράζουν απόψεις και συναισθήματα αναφορικά με το πώς υπάρχουν και συνυπάρχουν, αποκαλύπτοντας και καλλιεργώντας τα ταλέντα τους.
• Διαχείριση κρίσιμων θεμάτων/ζητημάτων μέσα από τις τέχνες.

Τι θα γίνει για Δημοτικά

Για τα σχολεία Δημοτικής Εκπαίδευσης:

1.     Αριθμός σχολείων ανά επαρχία Θα δηλώνουν συμμετοχή στο πρόγραμμα: «Σχολεία Πρεσβευτές Πολιτισμού».  8 σχολεία συνολικά. Τα σχολεία υλοποιούν το πρόγραμμα μέσα από το Ενιαίο Βελτιωτικό Σχέδιο Δράσης της Σχολικής Μονάδας και όχι μέσα από συγκεκριμένο μάθημα του αναλυτικού (διαθεματικά)
2.     Τα σχολεία που ολοκληρώνουν το πρόγραμμα με επιτυχία, καταχωρούνται στον κατάλογο των σχολείων που πρεσβεύουν τον Πολιτισμό «Σχολεία Πρεσβευτές Πολιτισμού» . Για να παραμείνουν στον κατάλογο θα πρέπει να υλοποιούν κάθε χρόνο μία τουλάχιστον πολιτιστική δράση.
3.     Ανά έτος Θα υπάρχει ορισμός συγκεκριμένου άξονα για να μπορεί να καταλήξει σε μαθητικό συνέδριο ή και άλλες κοινές δράσεις. (Π.χ. Ρίζες και Φτερά- Ταυτότητα και συνύπαρξη ή Μηδενική Βία ή Αποδοχή και Συμπερίληψη). Έτσι θα υλοποιείται αποτελεσματικά και ο στόχος της διαχείρισης κρίσιμων θεμάτων/ζητημάτων μέσα από τις τέχνες.
4.     Σύσταση Μαθητικής Πολιτιστικής Επιτροπής. Το Σχέδιο Δράσης να διαμορφώνεται με την ενεργό εμπλοκή των μαθητών. Στόχος να δώσουμε ΦΩΝΗ στους μαθητές και να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα στα ενδιαφέροντα και στις ανάγκες τους. 

Οι διαδικασίες

1.     Το αρχικό υλικό, μέσα στο κουτί πολιτισμού, θα παραδίδεται στα σχολεία που συμμετέχουν. 
2.     Τα σχολεία που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα έχουν την υποχρέωση να εμπλουτίσουν το υλικό. Το μπαούλο ταξιδεύει ανάμεσα στις τάξεις και ανάμεσα στα σχολεία για να ανταλλάζονται καλές πρακτικές και για να επικοινωνούν τα Παιδιά Πρεσβευτές Πολιτισμού πράγματα που μαθαίνουν.
3.     Τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα χρηματοδοτούνται με ένα συνολικό ποσό ανά έτος τόσο για τις μετακινήσεις τους σε χώρους πολιτισμού όσο και για τη χρηματοδότηση των εργαστηρίων από τους δημιουργούς. Με αυτό τον τρόπο ενισχύονται και τα σχολεία και οι δημιουργοί 
4.     Καταρτισμός σχεδίου δράσης  
5.    Υλοποίηση και αξιολόγηση: 

   α. αυτοαξιολόγηση (έκθεση πεπραγμένων)  

   β. εξωτερική αξιολόγηση με επιτόπου επίσκεψη και συνομιλία με την πολιτιστική επιτροπή και μέσα από τα μαθητικά επαρχιακά συνέδρια

6.     Μαθητικό Συνέδριο ανά επαρχία κάθε Μάη  
7.     Τελετή Βράβευσης- Παγκύπρια. Συμμετέχουν μόνο οι Πολιτιστικές Επιτροπές των σχολείων. Απονομή του τίτλου «Σχολείο Πρεσβευτής Πολιτισμού» και παράδοση εικαστικού συμβολικού αντικειμένου που θα εκτίθεται μόνιμα στο σχολείο. 
8.     Δημιουργία του θεσμού «Πρέσβης/Πρέσβειρα πολιτισμού»: Δημιουργοί από διάφορες Τέχνες που στηρίζουν το πρόγραμμα και υιοθετούν το υποψήφιο πολιτιστικό σχολείο 
9.    Το υλικό θα υπάρχει αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Υφυπουργείου Πολιτισμού για ελεύθερη αποσπασματική ή και συνολική χρήση και από άλλους εκπαιδευτικούς που επιθυμούν

Για τα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης: 

Για λόγους ευελιξίας, στη Μέση Εκπαίδευσης,  θα υπάρχει επιχορήγηση για πολιτιστικές δράσεις/ δράσεις φιλαναγνωσίας. Τα Σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης στέλνουν τα Σχέδια Δράσης/Προτάσεις τους στη βάση των πιο πάνω αξόνων/στόχων και χορηγούνται τα πιο αξιόλογα  μέχρι την εξάντληση του ποσού χορηγίας.

Επεξήγηση/λεπτομέρειες:

• Το σχολείο θα διαχειριστεί το αξιακό θέμα που έχει καθοριστεί μέσα από τις τέχνες και τον πολιτισμό.
• Με τη μέθοδο της  συνεργατικής συναρμολόγησης (Jigsaw), κάθε τάξη/ομάδα μπορεί να αναλάβει να μελετήσει σε βάθος μια τέχνη και να επικοινωνήσει όσα θα μάθει με τα υπόλοιπα παιδιά και την ευρύτερη κοινότητα μάθησης (οικογένεια-τοπική κοινότητα).
• Η παιδαγωγική αυτή στρατηγική θα επιτρέψει σε κάθε ομάδα να γνωρίσει σε βάθος μία πτυχή ενός ευρύτερου θέματος. Εξοικονομείται χρόνος και δυνάμεις ενώ, ταυτόχρονα, η επικοινωνία όσων μαθαίνουν, ως βασική προϋπόθεση, καλλιεργεί σημαντικές δεξιότητες στα παιδιά. Την ίδια ώρα, οι μαθητές βρίσκονται σε πλήρη αλληλεξάρτηση για την ολοκλήρωση του έργου.
• Το περιεχόμενο του κουτιού με τις  τέσσερις ενότητες είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρει ευχέρεια επιλογής δραστηριοτήτων και προσθήκης άλλων παρόμοιων δραστηριοτήτων.
• Το σχολείο έχει παραλάβει το κουτί, μέσα στο οποίο υπάρχουν εργαλεία/εκπαιδευτικό υλικό  για την υλοποίηση του προγράμματος. Το κουτί ταξιδεύει από τάξη σε τάξη, αλλά και ανάμεσα στα σχολεία, επιτρέποντας την ευρύτερη διάδραση κάθετα και οριζόντια. 
• Για κάθε μαθητή θα υπάρχει συνεχής καταγραφή/προσωπικό πορτοφόλιο των δραστηριοτήτων και της αλλαγής που αυτές επιφέρουν (βλ. σακίδιο πολιτισμού και συμπλήρωση του προφίλ του πολιτιστικά εγγράμματου ατόμου). Κάθε φορά που ολοκληρώνεται μια δράση/δραστηριότητα,  τα παιδιά προσθέτουν τι έχουν κατακτήσει  στην πορεία τους ως πολιτιστικά εγγράμματοι πολίτες.

Σωτήρης Νικηφόρου