Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ασκώντας τις εξουσίες που του χορηγούνται δυνάμει του άρθρου 51.1 του Συντάγματος ανέπεμψε τον «περί Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης (Υποχρεωτική Φοίτηση και Παροχή Δωρεάν Παιδείας) (Τροποποιητικό) (Αρ.2) Νόμο του 2022» για επανεξέταση με σχετική επιστολή του προς την Πρόεδρο της Βουλής με ημερομηνία 22 Δεκεμβρίου 2022. 

Υπενθυμίζεται ότι η Βουλή υπερψήφισε το νόμο στις 2/12 με 31 ψήφους υπέρ και 12 εναντίον. Οι κανονισμοί υπερψηφίστηκαν με 28 ψήφους υπέρ.

Όπως σημειώνει στην επιστολή προς την Πρόεδρο της Βουλής  ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας οι λόγοι της Αναπομπής είναι οι ακόλουθοι: 

Κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου που κατατέθηκε από την εκτελεστική  εξουσία προστέθηκαν με τροπολογίες οι ακόλουθες διατάξεις: 

 4(γ) Τις σχολικές χρονιές 2023-2024 και 2024-2025 τα παιδιά στην υποχρεωτική προδημοτική εκπαίδευση φοιτούν σε δημόσια νηπιαγωγεία της εκπαιδευτικής τους περιφέρειας ή σε κοινοτικά νηπιαγωγεία και τη σχολική χρονιά 2025-2026 φοιτούν σε δημόσια νηπιαγωγεία της εκπαιδευτικής τους περιφέρειας ή σε κοινοτικά ή ιδιωτικά νηπιαγωγεία εφόσον η φοίτηση στα ιδιωτικά κρίνεται απαραίτητη από τον Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας. 

4(δ) Από τη σχολική χρονιά 2026-2027, τα παιδιά στην υποχρεωτική προδημοτική εκπαίδευση φοιτούν σε δημόσια νηπιαγωγεία της εκπαιδευτική τους περιφέρειας: Νοείται ότι, ο Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας ενημερώνει γραπτώς ανά εξάμηνο την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού για την πρόοδο εφαρμογής της πιο πάνω παραγράφου.»

Η ψήφιση τόσο του εδαφίου 4(γ) όσο και του εδαφίου 4(δ), φαίνεται να αποκλείει το δικαίωμα του πολίτη να εγγράψει το παιδί του σε ιδιωτικό νηπιαγωγείο, εάν επιθυμεί και έρχεται σε σύγκρουση με το άρθρο 2(1) της σχετικής νομοθεσίας το οποίο προβλέπει ότι: Η δημοτική εκπαίδευση, περιλαμβάνει την προδημοτική και δημοτική εκπαίδευση και παρέχεται στα νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία, αντίστοιχα δημόσια και ιδιωτικά εγγεγραμμένα στο Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας. 

Όπως σημειώνει μέχρι σήμερα λειτουργούν νόμιμα ιδιωτικά σχολεία και προδημοτικής εκπαίδευσης, τα οποία επιβλέπονται από το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, τα οποία φαίνεται να αποκλείονται με την ψήφιση της νομοθεσίας.

Περαιτέρω, σημειώνεται ότι, η ψήφιση του εδαφίου 4(γ) δημιουργεί ανυπέρβλητες δυσκολίες στην εφαρμογή του έργου για επέκταση της δωρεάν υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης, όπως αυτό έχει συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προβλέπεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.  «Κύπρος το Αύριο». 

Στη δεύτερη φάση του έργου όπως αναφέρει ο Νίκος Αναστασιάδης για τη σχολική χρονιά 2024-2025 προβλέπεται ότι περίπου 750 παιδιά θα επιδοτηθούν για φοίτηση σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία, λόγω έλλειψης θέσεων στα κοινοτικά ή δημόσια τμήματα. 

Η πρόνοια αυτή ακυρώνεται, όπως ακυρώνεται και το αντίστοιχο κονδύλι που προβλέπεται στο έργο για επιδότηση  ύψους €1.537,500, με κίνδυνο να ακυρωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όλη η συμφωνία. Επιπρόσθετα, η ψήφιση του συγκεκριμένου άρθρου δημιουργεί την υποχρέωση στο Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας να εξεύρει άλλους πόρους για να δημιουργήσει δημόσια τμήματα για να φοιτήσουν αυτά τα παιδιά. 

Για τη φοίτηση των 750 επιπρόσθετων παιδιών που δεν θα φοιτήσουν σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία με βάση τη νομοθεσία που ψηφίστηκε, θα απαιτείτο κανονικά η δημιουργία 30 νέων τμημάτων εφόσον θα υπήρχαν 25 παιδιά περισσότερα από τον προβλεπόμενο αριθμό σε κάθε νηπιαγωγείο. 

Επειδή στην πράξη αναμένεται ότι θα εγγραφούν από ένα μέχρι είκοσι πέντε παιδιά περισσότερα σε κάθε νηπιαγωγείο, το ΥΠΑΝ θα πρέπει να προβεί στη λειτουργία νέων τμημάτων ακόμη και για ένα ή δύο παιδιά πέραν του μέγιστου αριθμού των 25. Επομένως, οι ανάγκες που θα προκύψουν, μπορεί να ξεπεράσουν και τα εκατό νέα τμήματα. 

Το κόστος για την ετήσια λειτουργία ενός δημόσιου τμήματος (μισθός νηπιαγωγού - €39.500 και σχολικής βοηθού - €15.000, κόστος εξοπλισμού και λειτουργικά έξοδα - €5.125) κυμαίνεται στις €65.000. 

Επιπρόσθετα, σχεδόν κανένα νηπιαγωγείο δεν διαθέτει επιπρόσθετες αίθουσες. Επιπλέον, θα πρέπει να κτιστούν νέες αίθουσες σε χρόνο ρεκόρ ή να αγοραστούν προκατασκευασμένες αίθουσες, οι οποίες και πάλι σε αρκετά νηπιαγωγεία δεν μπορούν να τοποθετηθούν λόγω έλλειψης χώρου. Η τιμή μιας προκατασκευασμένης αίθουσας ανέρχεται γύρω στις €50.000. 

Συνεπώς το κόστος λειτουργίας ενός δημόσιου τμήματος (το οποίο θα στεγαστεί σε προκατασκευασμένη αίθουσα) ανέρχεται περίπου στις €115.000. Το συνολικό κόστος για τη λειτουργία 100 νέων τμημάτων για τη στέγαση των επιπρόσθετων 750 παιδιών για τη σχολική χρονιά 2024-2025, υπολογίζεται σε ποσό περίπου €11.500.000 (από τα οποία τα €5.962.500 θα είναι επαναλαμβανόμενα). 

Σημειώνεται ότι, εναλλακτικά για τη λειτουργία των κοινοτικών νηπιαγωγείων θα πρέπει να εκδηλωθεί και το απαραίτητο ενδιαφέρον από τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή τους Συνδέσμους Γονέων, οι οποίοι θα αναλάβουν την ίδρυση και λειτουργία των κοινοτικών τμημάτων, ενώ αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε περιπτώσεις που υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι.

Σύμφωνα με το εδάφιο 4(δ) η συγκεκριμένη πρόνοια είναι ανεφάρμοστη. Το κόστος για την υιοθέτηση της συγκεκριμένης πρόνοιας, εάν και εφόσον στεγαστούν τα νέα δημόσια τμήματα που θα χρειαστεί να λειτουργήσουν για να φοιτήσουν τα  επιπρόσθετα 3000 παιδιά κατά τη σχολική χρονιά 2026-27 σε προκατασκευασμένες αίθουσες, ανέρχεται περίπου στα €52.000.000 (από τα οποία τα €27.500.000 θα είναι επαναλαμβανόμενα). Ωστόσο, ενδέχεται στα υφιστάμενα νηπιαγωγεία να μην υπάρχει  ο απαραίτητος χώρος για την τοποθέτηση προκατασκευασμένων αιθουσών και ως εκ τούτου θα προκύψει η ανάγκη για ανέγερση νέων σχολικών μονάδων, γεγονός που  θα αυξήσει περαιτέρω το κόστος και είναι αδύνατον να εφαρμοστεί στα χρονικά  πλαίσια που προνοεί η νομοθεσία. 

Επιπρόσθετα των πιο πάνω προβλημάτων για εφαρμογή της νομοθεσίας τίθεται θέμα συνταγματικότητας των πιο διατάξεων. Ειδικότερα, οι διατάξεις που προστέθηκαν στον υπό Αναπομπή Νόμο με τροπολογίες προσκρούουν στο άρθρο 80 του Συντάγματος, καθότι η ψήφισή τους συνεπάγεται πρόσθετες δαπάνες, ως  αναλύεται πιο πάνω.