• «Πιθανότητα τελικής αποτυχίας για συνομολόγηση των όρων αναφοράς».
• «Σοβαρή ζημιά από την ορολογία περί νέων/καινοτόμων ιδεών»
• «Πιστός στην Τουρκική θέση για λύση εκτός των παραμέτρων των ΗΕ ο Ερντογάν»
• «Η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών έχει τρωθεί σοβαρά»

   

Νέες εξελίξεις φαίνεται να προκύπτουν στο Κυπριακό μετά τις τελευταίες επίσκεψεις της Προσωπικής Απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ.

Η κα Λουτ φαίνεται πως έχει ξεκάθαρη εικόνα για τις απαιτήσεις, τις προτάσεις αλλά και τις «κόκκινες» γραμμές των δύο πλευρών, και αναμένεται να επιστρέψει στην Κύπρο σύντομα, αφού πρώτα συναντηθεί εκ νέου με τις εγγυήτριες δυνάμεις.

Στο μεταξύ, σημαντική πρέπει να θεωρηθεί και η επικείμενη συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον Τ/κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, στις 26 Φεβρουαρίου. 

Η Offsite, φιλοξενεί σήμερα συνέντευξη με την κα Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, διπλωμάτη, μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας, και πρώην Υπουργό Εξωτερικών, με άριστη γνώση του Κυπριακού προβλήματος.

Η κα. Μαρκουλλή απαντά με ειλικρίνεια και δίνει τις δικές της εκτιμήσεις αλλά και επιφυλάξεις για τις εξελίξεις μετά την κλαθοδο της κα. Λουτ στο νησί, τονίζει την ζημία που έγινε με τον όρο «νέες/καινοτόμες ιδέες», καθώς επίσης και τι άφησε πίσω της η συνάντηση Αλέξη Τσίπρα – Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Τι άλλαξε μετά την κάθοδο Λουτ;

Παρά την προσδοκία ότι αυτή τη φορά η επίσκεψη Λουτ θα έφερνε κάποια πιο ουσιαστικά αποτελέσματα, έχω την εντύπωση, μέσα και από τις δημόσιες δηλώσεις τόσο του Προέδρου της Δημοκρατίας, όσο και του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, ότι έξι μήνες μετά τον διορισμό της, βρισκόμαστε ακόμα στο διερευνητικό στάδιο αυτής της διαδικασίας, η οποία προχωρά με βήματα «χελώνας». 

Φαίνεται επίσης να υπάρχουν αρκετά προβλήματα όσο αφορά την προσπάθεια συνομολόγησης των «όρων αναφοράς», από την άποψη ότι ακόμα και αυτό το τόσο σημαντικό Πλαίσιο Γκουτέρες, στο οποίο στηριζόμαστε για να δοθεί μια ώθηση στη διαπραγμάτευση, αν η διαδικασία επαναρχίσει, δεν έχει ένα κοινώς αποδεκτό περιεχόμενο, αλλά αφέθηκε δυστυχώς να τυγχάνει διαφόρων ερμηνειών.

Αυτό κατά την άποψη μου αποτελεί ένα σοβαρό λάθος του Γενικού Γραμματέα, ο οποίος έχει την πατρότητα του Πλαισίου.

Για ένα τόσο σοβαρό θέμα θα έπρεπε να είχε παρουσιαστεί στις πλευρές ένα γραπτό κείμενο, το οποίο να μην επιδέχεται διαφορετικής ανάγνωσης και ερμηνείας.

Το περίεργο είναι ότι δεκαοκτώ μήνες μετά την κατάρρευση της διάσκεψης στο Κραν Μοντανά, ο Γενικός Γραμματέας δεν έχει διορθώσει αυτή την στρέβλωση, που δυστυχώς αφέθηκε να δημιουργηθεί από προηγούμενες καταστάσεις.

Αυτό το θέμα ίσως να αποτελέσει και το λόγο μιας τελικής αποτυχίας της όλης προσπάθειας για συνομολόγηση των «όρων αναφοράς». 

Θεωρείτε πως όσα συζητήθηκαν περί «νέων ιδεών» έκαναν ζημιά;

Θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο μέσα από τους «όρους αναφοράς» ότι η βάση λύσης και ο στόχος παραμένει για όλους η ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού, με τη μορφή της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Οι οποιεσδήποτε «νέες ιδέες» δεν μπορούν να αφορούν τη βάση λύσης του Κυπριακού και σε αυτό το θέμα εμείς δεν θα πρέπει να αφήνουμε τις όποιες σκιές να αιωρούνται.

Έγινε κατά την άποψη μου σοβαρή ζημιά, όταν αφέθηκε να παρεισφρήσει στις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα η ορολογία περί «νέων/καινοτόμων ιδεών» και αυτό έγινε, δυστυχώς και με δική μας συναίνεση.

Αυτό έχει τύχει πλήρους εκμετάλλευσης από την Τουρκία και κάποιες πολιτικές δυνάμεις στην Τ/κ κοινότητα που είναι πολέμιοι της ομοσπονδιακής λύσης, προβάλλοντας λύση του Κυπριακού εκτός των παραμέτρων των ΗΕ.

Η επικίνδυνη παραφιλολογία που αναπτύχθηκε επίσης τον τελευταίο καιρό και στη δική μας πλευρά περί λύσης «δύο κρατών» ή «συνομοσπονδίας» και οι σκιές που αφήνονται να αιωρούνται ακόμα στον ορίζοντα, περιπλέκουν περαιτέρω την όλη κατάσταση, όχι προς όφελος της πλευράς μας, ούτε προς όφελος των προσπαθειών για λύση του Κυπριακού.

Δυστυχώς αυτό το θέμα δεν έχει ξεκαθαρίσει ικανοποιητικά, πράγμα που επιτρέπει ακόμα στο τοπίο να παραμένει θολό.

Τι άφησε πίσω της η συνάντηση Τσίπρα – Ερντογάν; 

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να αναφέρω ότι θεωρώ τέτοιου είδους συναντήσεις πολύ σημαντικές και επιβεβλημένες, γιατί όταν υπάρχουν τόσο σοβαρά προβλήματα μεταξύ δύο χωρών, όπως αυτά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δεν υπάρχει οποιοσδήποτε άλλος τρόπος επίλυσης τους ή αποτροπής εκτροπής τους σε σοβαρά επεισόδια και συγκρούσεις, παρά μόνο με το διάλογο στη βάση διεθνώς παραδεδεγμένων αρχών και του διεθνούς δικαίου. 

Και είναι θετικό ότι μέσα από αυτό το διάλογο προωθείται μια θετική ατζέντα στις σχέσεις των δύο χωρών, έστω και αν αυτή αφορά θέματα οικονομικής συνεργασίας, εμπορίου, συγκοινωνιών κ.α.

Όσο αφορά το Κυπριακό, θετική εξέλιξη αποτέλεσε το γεγονός ότι, όπως εκ των υστέρων ανακοινώθηκε, συμφωνήθηκε, μετά από πρόταση του Έλληνα Πρωθυπουργού, να διεξαχθούν προπαρασκευαστικές συναντήσεις σε επίπεδο Υπουργείων Εξωτερικών, για το μείζον θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, χωρίς να είναι γνωστό ακόμα πότε οι συναντήσεις αυτές θα πραγματοποιηθούν και σε ποιο επίπεδο. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι και το 2016 πριν τις Διασκέψεις της Γενεύης και του Κραν Μοντανά, κάτι παρόμοιο είχε συμφωνηθεί, όμως στην πραγματικότητα δεν είχε πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε συνάντηση με αποτέλεσμα να μη γίνει η απαιτούμενη συμφωνηθείσα προεργασία.

Ελπίζουμε αυτή τη φορά να μην έχουμε επανάληψη του θλιβερού αυτού φαινομένου.

Υπήρξε διαφοροποίηση στις θέσεις Ερντογάν κατά την συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα;

Δεν είναι ασφαλώς γνωστό τι συζητήθηκε κατά τη διάρκεια της τρίωρης συνάντησης Τσίπρα-Ερντογάν, επομένως δεν είναι δυνατό να γίνουν οι όποιες εκτιμήσεις πάνω σε πραγματικά δεδομένα.

Από μόνη της, όμως, η μεγάλη διάρκεια της συνάντησης αποδεικνύει ότι υπήρξε ουσιαστική συζήτηση όλων των θεμάτων της ατζέντας, ψηλά στην οποία βρισκόταν και το Κυπριακό, στις παραμέτρους που συμφωνήθηκαν κατά την  πρόσφατη συνεννόηση μεταξύ του Πρωθυπουργού και του Προέδρου Αναστασιάδη.

Αν κρίνει κανείς από τις δημόσιες δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου στη διάρκεια της Διάσκεψης Τύπου, το Κυπριακό ήταν από τα θέματα που απασχόλησαν σοβαρά τις συνομιλίες.

Όμως, όπως αναμενόταν, οι δημόσιες δηλώσεις κινήθηκαν λίγο ή πολύ στις γνωστές τοποθετήσεις, με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας να επαναλαμβάνει τις θέσεις αρχών για τη λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ, αναφερόμενος συγκεκριμένα  σε μια επανενωμένη ομοσπονδιακή Κύπρο, που να αποτελεί μια κανονική χώρα της περιοχής και της ΕΕ, αλλά και στα θέματα ενέργειας και την ανάγκη σεβασμού του διεθνούς δικαίου στην Ανατολική Μεσόγειο.

Είναι επίσης σημαντικό το ότι αναφέρθηκε δημόσια και στο θέμα της Ασφάλειας, το οποίο συζητήθηκε για πρώτη φορά στις δύο πρόσφατες Διασκέψεις για το Κυπριακό, τονίζοντας εμφαντικά ότι δεν θα πρέπει να πραγματοποιηθούν λάθη του παρελθόντος, αλλά αυτή τη φορά να πραγματοποιηθούν προπαρασκευαστικές συναντήσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο κρίσιμο αυτό θέμα, άποψη που όπως φάνηκε εκ των υστέρων, έγινε αποδεκτή από τον Πρόεδρο Ερντογάν. 

Ο Τούρκος Πρόεδρος, από την άλλη, άφησε να αιωρείται το ερώτημα κατά πόσο είναι εφικτό να εξευρεθεί ένα νέο κοινό όραμα και ένας νέος κοινός οδικός χάρτης στο Κυπριακό πριν την όποια απόφαση για επανέναρξη της διαδικασίας, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι σημαντική παράμετρος για οποιοδήποτε μοντέλο λύσης τελικά συζητηθεί, είναι η πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων.

Πιστός στην Τουρκική θέση για λύση εκτός των παραμέτρων των ΗΕ, θέση που προβάλλεται συστηματικά από Τουρκικής πλευράς, κυρίως μετά την Διάσκεψη του Κραν Μοντανά και που παραπέμπει σε λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία, δεν έγινε ασφαλώς καμία αναφορά σε ομοσπονδιακή λύση. 

Από την άλλη, η μη αναφορά από πλευράς του Τούρκου Προέδρου, στη δημόσια τουλάχιστον δήλωση του, στην Τουρκική θέση περί συνέχισης των Τουρκικών εγγυήσεων και της παραμονής Τουρκικών στρατευμάτων μετά τη λύση, μπορεί να ερμηνευθεί ως προσπάθεια να μη βγει προς τα έξω μια αρνητική εικόνα για τα προβλήματα που ταλανίζουν τις σχέσεις των δύο χωρών, αλλά να παρουσιαστεί η προώθηση μιας θετικής ατζέντας.

Μη ξεχνάμε ότι σε λίγο περισσότερο από ένα μήνα η Τουρκία θα περάσει μια περίοδο κρίσιμων τοπικών εκλογών, στις οποίες ο Πρόεδρος Ερντογάν και ηγέτης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, στοχεύει να κερδίσει πόντους στην Τουρκική σκακιέρα.

Εξάλλου, τις εθνικιστικές κορώνες με προκλητικές δηλώσεις τους για το Αιγαίο και την Κύπρο, συντηρούν στο εσωτερικό τόσο ο συνέταιρος του Προέδρου Ερντογάν στην κυβέρνηση, ακροδεξιός εθνικιστής Μπαχτσελί, όσο και ο Υπουργός του των Εξωτερικών και ο Υπουργός Άμυνας. 

Τι αναμένεται να συζητηθεί στη συνάντηση Αναστασιάδη - Ακιντζί; Θα παίξει καταλυτικό ρόλο για την συνέχεια;

Μετά από πάροδο τεσσάρων μηνών, θα πραγματοποιηθεί επιτέλους μια νέα συνάντηση των δύο ηγετών.

Αδυνατώ πραγματικά να κατανοήσω για ποιο λόγο σε διάστημα δεκαοκτώ ολόκληρων μηνών από το Κραν Μοντανά, πραγματοποιήθηκαν μόνο δύο συναντήσεις των δύο ηγετών και αυτές σε ένα κλίμα όχι και τόσο εποικοδομητικό.

Δυστυχώς, εδώ και αρκετό καιρό, η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο ηγετών έχει τρωθεί σοβαρά και η όποια πρόοδος προς την κατεύθυνση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης παραμένει αργή και χωρίς τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αν εξαιρέσει κανείς το πρόσφατο άνοιγμα δύο οδοφραγμάτων.

Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις, τόσο του Γενικού Γραμματέα όσο και του Συμβουλίου Ασφαλείας προς τους δύο ηγέτες: 

• να εμπλακούν ουσιαστικά, δραστήρια, δημιουργικά και με πλήρη αφοσίωση στη διαδικασία λύσης 
• να καταβάλουν προσπάθειες για επίτευξη περαιτέρω συγκλίσεων
• να ενισχύσουν το έργο των Τεχνικών Επιτροπών και να επαυξήσουν τις δικοινοτικές επαφές με στόχο τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των Κυπρίων
• να προωθήσουν την εκπαίδευση για την ειρήνη στα σχολεία
• να βελτιώσουν την ατμόσφαιρα γύρω από το θέμα των διαπραγματεύσεων, περιλαμβανομένης της προετοιμασίας των κοινοτήτων για τη λύση
• να εφαρμόσουν και να αναπτύξουν περαιτέρω μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης βασισμένα σε ένα κοινό όραμα για το μέλλον
• να αυξήσουν και να ενισχύσουν την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, περιλαμβανομένων των γυναικών και των νέων, στη διαδικασία λύσης

δυστυχώς τίποτα δεν έχει γίνει προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι δύο ηγέτες δίνουν την εντύπωση ότι κωφεύουν και περιφρονούν τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας. 

Τώρα, όσο αφορά την επικείμενη νέα συνάντηση των δύο ηγετών, ήδη έχει φορτιστεί το κλίμα με την απαίτηση εκατέρωθεν για τοποθέτηση, γραπτώς ή άλλως πως, πάνω σε καίρια θέματα που βρίσκονται στον πυρήνα της διαπραγμάτευσης.

Το κατά πόσο θα συζητηθούν σε βάθος και με ειλικρίνεια θέματα όπως αυτό της προταθείσας από πλευράς Προέδρου Αναστασιάδη «αποκεντρωμένης ομοσπονδίας», της πολιτικής ισότητας, με την απαίτηση της Τουρκοκυπριακής πλευράς για «θετική Τ/κ ψήφο» σε όλα τα ομοσπονδιακά όργανα, των Τ/κ θέσεων στο πλαίσιο Γκουτέρες, καθώς και την καταγραφή των μέχρι σήμερα συγκλίσεων, που πρότεινε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θα διαφανεί όταν θα πραγματοποιηθεί η συνάντηση.

Με το κλίμα έλλειψης εμπιστοσύνης, όμως, που επικρατεί, πολύ αμφιβάλλω αν θα υπάρξει παραγωγική και αποτελεσματική συζήτηση.

Άποψη μου είναι ότι οι δύο ηγέτες θα πρέπει να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αφιερώσουν χρόνο από τούδε και στο εξής, για να δουν πώς ανταποκρίνονται στα πιο πάνω θέματα που έχει αναδείξει ο Γενικός Γραμματέας και το Συμβούλιο Ασφαλείας, με πράξεις και ενέργειες τους που στόχο θα έχουν να ξανακτίσουν την εμπιστοσύνη και να προετοιμάσουν τους πολίτες για τη λύση, εμπλέκοντας τους στη διαδικασία και δημιουργώντας μια θετική ατμόσφαιρα γύρω από το θέμα της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων και της λύσης. 

Περνούμε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, όπου θα διαφανεί αν το Κυπριακό μπορεί να λυθεί ή αν θα οδηγηθούμε σε μια μονιμοποίηση του αδιεξόδου και παγίωση της διχοτόμησης.

Σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται και από τους ηγέτες αν θα δοθεί συνέχεια σε αυτές τις συναντήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ένα καταλυτικό ρόλο για την αποτροπή ενός καταστροφικού αδιεξόδου και της μόνιμης διαίρεσης της κοινής μας πατρίδας.