Ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής για δεύτερη φορά θα βρεθεί την Πέμπτη 10/2 το νομοσχέδιο για την  δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της διαφθοράς που τιτλοφορείται «Ο περί της Σύστασης και Λειτουργίας Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς Νόμος του 2019». Υπενθυμίζεται ότι το νομοσχέδιο οδηγήθηκε στην Ολομέλεια του σώματος και τον περασμένο Δεκέμβριο με την ψήφιση του να αναβάλλεται και έτσι μετά από σειρά συνεδριάσεων ενώπιον της Επιτροπής Νομικών θα βρεθεί αύριο εκ νέου ενώπιον των Βουλευτών. 

Η συζήτηση του νομοσχεδίου αναβλήθηκε με απόφαση της ολομέλειας του σώματος, ημερομηνίας 9 Δεκεμβρίου 2021, ώστε η αρμόδια επιτροπή να επανεξετάσει τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, με στόχο να διασφαλιστεί περαιτέρω η επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού.

Σκοπός του προτεινόμενου νόμου είναι η θέσπιση νομοθεσίας για τη σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς με αρμοδιότητα την ανάληψη των αναγκαίων πρωτοβουλιών και ενεργειών για τη διασφάλιση της συνεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των δράσεων των υπηρεσιών του δημοσίου, του ευρύτερου δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης πράξεων διαφθοράς στα πρότυπα σύγχρονων αντιλήψεων και των συστάσεων της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO).

Στο στάδιο της επανεξέτασης του νομοσχεδίου την επιτροπή το τελευταίο δίμηνο απασχόλησαν κυρίως η διαδικασία διορισμού των μελών της Ανεξάρτητης Αρχής Κατά της Διαφθοράς και η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της. 

Όσον αφορά τη διαδικασία διορισμού των μελών της Αρχής, η επιτροπή εισηγήθηκε την εγκαθίδρυση γνωμοδοτικού συμβουλίου, το οποίο θα καταρτίζει κατάλογο υποψηφίων για διορισμό ως μελών της Αρχής.  

Σύμφωνα με την εισήγηση της επιτροπής, το γνωμοδοτικό συμβούλιο θα υποβάλλει τον κατάλογο υποψηφίων στον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, ο οποίος θα καταθέτει τον κατάλογο αυτό στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προς συζήτηση και ακολούθως ο υπουργός θα υποβάλλει τον κατάλογο υποψηφίων στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας πάντως εκφράζοντας την άποψή του επί του θέματος αυτού, επισήμανε ότι ρυθμίσεις όπως η ως άνω εισήγηση συνιστούν επέμβαση της Βουλής των Αντιπροσώπων στη διαδικασία διορισμού του Επιτρόπου Διαφάνειας και των μελών της Αρχής, που αποτελεί αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας, οι οποίες κρίθηκαν ήδη αντισυνταγματικές από το Ανώτατο Δικαστήριο και  συνεπώς ενδεχόμενη υιοθέτησης της εν λόγω εισήγησης ενέχει τον κίνδυνο ακύρωσης υποθέσεων και αποφάσεων της Αρχής.

Πάρα την θέση του Βοηθού Εισαγγελέα θέση της επιτροπής, όπως εκφράστηκε κατά τη συζήτηση του θέματος ενώπιόν της, είναι ότι η πιο πάνω ρύθμιση δε συνεπάγεται επέμβαση της νομοθετικής στην εκτελεστική εξουσία, καθότι σύμφωνα με αυτή στην επιτροπή θα παρέχεται απλή ενημέρωση και δε θα λαμβάνεται οποιαδήποτε έγκριση ή τελική απόφαση επί του θέματος.  Η εξουσία λήψης τελικής απόφασης για τον διορισμό των μελών της Αρχής θα αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργικού Συμβουλίου, δηλαδή της εκτελεστικής εξουσίας.

Στο τελευταίο αναθεωρημένο κείμενο του νομοσχεδίου προβλέπονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

Εγκαθίδρυση γνωμοδοτικού συμβουλίου, το οποίο συγκροτείται από:

• τον Επίτροπο Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, 
• τον πρόεδρο της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών,
• τον πρόεδρο του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου,
• τον πρόεδρο του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου,
• τον πρόεδρο της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων.

1. Καθορισμός της διαδικασίας διορισμού των μελών της Αρχής, σύμφωνα με την οποία το γνωμοδοτικό συμβούλιο θα καταρτίζει κατάλογο με τα πρόσωπα που θα αποφασίζει ως κατάλληλα για διορισμό, τον οποίο θα καταθέτει στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Η τελευταία, ύστερα από διαβούλευση μεταξύ των μελών της, κεκλεισμένων των θυρών και με πλήρη εμπιστευτικότητα, θα δύναται να διαφοροποιήσει τον εν λόγω κατάλογο, τον οποίο στη συνέχεια θα υποβάλλει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
2. Εισαγωγή ρύθμισης βάσει της οποίας δεν επιτρέπεται διορισμός ως μέλους της Αρχής προσώπου το οποίο διετέλεσε υπουργός ή υφυπουργός κατά τη διάρκεια της της θητείας του εν ενεργεία Προέδρου της Δημοκρατίας.
3. Επιβολή υποχρέωσης στα μέλη της Αρχής όπως καταθέτουν μέσα σε τρεις μήνες από τον διορισμό τους και ανά τριετία από τον χρόνο διορισμού τους καθ’ όσον χρόνο κατέχουν τη θέση τους δήλωση περιουσιακών στοιχείων στο τριμελές συμβούλιο, σύμφωνα με τον περί Ορισμένων Δημόσια Εκτεθειμένων Προσώπων και Ορισμένων Αξιωματούχων της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) Νόμο.
4. Τροποποίηση των προνοιών που αφορούν στην αποστολή και στις αρμοδιότητες της Αρχής, ώστε να προστεθούν αρμοδιότητες και εξουσίες ανάλογες με αυτές που ανατίθενται στις ερευνητικές επιτροπές δυνάμει των διατάξεων του περί Ερευνητικών Επιτροπών Νόμου.

Κατά την εξέταση του αναθεωρημένου σύμφωνα με τα πιο πάνω κειμένου ομόφωνα η επιτροπή διαφώνησε με την προτεινόμενη διαδικασία διορισμού των μελών της Αρχής. Ειδικότερα, μέλη της επιτροπής εξέφρασαν την άποψη ότι η προτεινόμενη διαδικασία εμπεριέχει εξωθεσμικά στοιχεία, αφού παρέχει στο γνωμοδοτικό συμβούλιο εξουσία να διαβουλευθεί με τη Βουλή των Αντιπροσώπων και παρέχει στην επιτροπή εξουσία να επιφέρει τροποποιήσεις στον κατάλογο υποψηφίων και να τον υποβάλει απευθείας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. 

Περαιτέρω, μέλη της επιτροπής διαφώνησαν με τη συμπερίληψη του Επιτρόπου Διοικήσεως στη σύνθεση του γνωμοδοτικού συμβουλίου, επισημαίνοντας ότι υπόκειται στον έλεγχο της Αρχής και ως εκ τούτου θα αποφασίζει επί των υποψηφίων για διορισμό σε ελεγκτικό όργανο πρόσωπο που ελέγχεται από αυτό.

Υπό το φως των πιο πάνω, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως αποφάσισε όπως επιφέρει στο κείμενο του νομοσχεδίου τις ακόλουθες τροποποιήσεις:

Μη συμπερίληψη του Επιτρόπου Διοικήσεως στη σύνθεση του γνωμοδοτικού συμβουλίου και προσθήκη ως προέδρου αυτού αφυπηρετήσαντος δικαστού του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ο οποίος θα διορίζεται κατόπιν υποδείξεως του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

Καθορισμός της διαδικασίας διορισμού μελών της Αρχής ως ακολούθως:

• Κατάρτιση καταλόγου υποψηφίων από το γνωμοδοτικό συμβούλιο, το οποίο θα υποβάλλει τον εν λόγω κατάλογο στον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.
• Υποβολή του καταλόγου υποψηφίων από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, σχετική ενημέρωση της επιτροπής καθώς και συζήτηση ενώπιόν της σε κεκλεισμένων των θυρών συνεδρία.
• Υποβολή του καταλόγου υποψηφίων από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως στο Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο θα έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για διορισμό των μελών της Αρχής.

Σημειώνεταιο ότι δεν επιτρέπεται ο διορισμός ως μέλους της Αρχής προσώπου το οποίο έχει καταδικαστεί σε φυλάκιση, κατά τρόπο που η απαγόρευση αυτή να περιοριστεί, ώστε να μην επιτρέπεται μόνο ο διορισμός προσώπου που καταδικάστηκε για αδίκημα που ενέχει έλλειψη τιμιότητας ή ηθική αισχρότητα, καθώς και διαφοροποίηση της πρόνοιας που αφορά στους λόγους παύσης μέλους της Αρχής, ώστε να μην περιλαμβάνεται στους λόγους αυτούς η καταδίκη για οποιοδήποτε αδίκημα τιμωρείται με ποινή φυλάκισης πέραν των τριών ετών.