Στη σκιά της δικαστικής απόφασης του περασμένου Σεπτέμβρη θα πραγματοποιηθούν οι επερχόμενες εκλογές για τη νέα Ευρωβουλή, διαμηνύει η ομάδα δημοσιογράφων που ζήτησε από τα μέλη του Σώματος να προσκομίσουν αποδεικτικά και να... λογοδοτήσουν για το μηνιαίο επίδομα γενικών εξόδων (ΕΓΕ) ύψους €4.416, το οποίο καλύπτει δαπάνες κυρίως στη χώρα εκλογής και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, την ενοικίαση γραφείου και τη φιλοξενία συνεδρίων. 

Σε κείμενο που συνυπογράφουν και δημοσίευσαν λίγα μόνα 24ωρα πριν ανοίξουν οι κάλπες, οι λειτουργοί του Τύπου που διεξήγαγαν την έρευνα, δηλώνουν ότι η αποτυχία της προσφυγής που καταχώρισαν στο Γενικό Δικαστήριο, με σκοπό να ανατρέψουν την απόρριψη του αιτήματός τους από τη Βουλή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν ήταν προσωπική τους υπόθεση. «Κατά τη γνώμη μας, συγκαταλεγόμαστε στην πραγματικότητα ανάμεσα στα σχεδόν 500 εκατομμύρια των ανθρώπων που έχασαν, όταν το δικαστήριο αποφάσισε ότι ουδείς Ευρωπαίος πολίτης έχει το δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα που αφορούν στην αποζημίωση που λαμβάνουν οι ευρωβουλευτές». Πάντως, (προς αποκατάσταση αυτού που η Διεθνής Διαφάνεια αποκάλεσε «κακό προηγούμενο για την Ευρώπη»), η επικαιροποίηση του σχετικού κανονισμού, η αποσαφήνιση των βασικών αρχών για τη χρήση του ΕΓΕ, καθώς και ο αναθεωρημένος κατάλογος των δαπανών που καλύπτονται από το συγκεκριμένο επίδομα, θα οριστικοποιηθούν και θα δημοσιοποιηθούν... κατόπιν εκλογών!

«Προσωπικά δεδομένα»

Πιο αναλυτικά, καταπέλτης για τη δημοσιογραφική έρευνα ήταν η απόφαση που εξέδωσε τον περασμένο Σεπτέμβρη το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ. Απορρίπτοντας προσφυγή των δημοσιογράφων για ακύρωση της απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 16ης Σεπτεμβρίου 2015 αναφορικά με πρόσβαση σε ορισμένα έγγραφα που αφορούσαν πληροφορίες σχετικά με έξοδα ταξιδίου, ημερήσιες αποζημιώσεις, αποζημιώσεις γενικών εξόδων και δαπάνες για προσωπικό μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίο, το Δικαστήριο προέταξε ως κύριο επιχείρημα τα «προσωπικά δεδομένα» των βουλευτών. Συγκεκριμένα, στις 25.09.2018, το πενταμελές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «έγγραφα τα οποία βρίσκονται στην κατοχή του Κοινοβουλίου σχετικά με τις αποζημιώσεις για έξοδα ταξιδίου και τις ημερήσιες αποζημιώσεις και τα οποία προσδιορίζουν κατ’ ανάγκη κάθε ενδιαφερόμενο μέλος του Κοινοβουλίου, προς τον σκοπό, αν μη τι άλλο, πληρωμής των αποζημιώσεων αυτών, συνιστούν έγγραφα που περιέχουν πληροφορίες για φυσικά πρόσωπα των οποίων η ταυτότητα είναι γνωστή κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο α’, του κανονισμού 45/2001 σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα όργανα και τους οργανισμούς της Κοινότητας και σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών». Το ίδιο, επισημαίνεται στην απόφαση «ισχύει και για τα έγγραφα που έχει στη διάθεσή του το Κοινοβούλιο σχετικά με τα έξοδα βουλευτικής επικουρίας, έγγραφα τα οποία προσδιορίζουν κατ’ ανάγκη κάθε ενδιαφερόμενο μέλος του Κοινοβουλίου και τους αντίστοιχους δικαιούχους των αποζημιώσεων αυτών, επίσης προς τον σκοπό, αν μη τι άλλο, πληρωμής των αποζημιώσεων αυτών. Συναφώς, πρόσθεσε το Δικαστήριο, «το γεγονός ότι ορισμένα δεδομένα σχετικά με τα εμπλεκόμενα πρόσωπα συνδέονται στενά με δημόσια δεδομένα που αφορούν τα πρόσωπα αυτά, ιδίως καθόσον τα εν λόγω δεδομένα παρατίθενται στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου, καθώς πρόκειται, ειδικότερα, περί ονομάτων μελών του Κοινοβουλίου, ουδόλως συνεπάγεται ότι τα δεδομένα αυτά έπαυσαν να συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, κατά την έννοια της εν λόγω διάταξης». Συμπλήρωσε δε ότι «ο χαρακτηρισμός των επίμαχων δεδομένων ως δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν μπορεί να αποκλειστεί απλώς και μόνο επειδή τα δεδομένα αυτά συνδέονται με άλλα τα οποία είναι δημόσια, τούτο δε ανεξαρτήτως του ζητήματος αν η γνωστοποίησή τους θα έθιγε τα έννομα συμφέροντα των υποκειμένων των δεδομένων».

Σημειώνεται ότι το ΕΓΕ, το οποίο λαμβάνεται πλέον του μισθού (μεικτός €8.757,70/μήνα) και άλλων επιδομάτων, προορίζεται για την κάλυψη δαπανών κυρίως στη χώρα εκλογής, όπως:

• έξοδα διαχείρισης των γραφείων των μελών

• τηλεφωνικές και ταχυδρομικές χρεώσεις

• αντιπροσωπευτικές δραστηριότητες,

• αγορά, λειτουργία και συντήρηση εξοπλισμού πληροφορικής και τηλεματικής,

• διοργάνωση συνεδρίων και εκθέσεων.

Ζητούν διαφάνεια

«Στόχος μας ήταν η διεκδίκηση για διαφάνεια στο πώς ξοδεύεται το ‘γενικό επίδομα’ των ευρωβουλευτών», δηλώνει στην Offsite η Μαρία Ψαρά, εκ της ομάδας των 29 δημοσιογράφων που συνεργάζονται στο πλαίσιο του «MEPs Project». Πρόκειται, όπως εξηγεί, «για το ποσό των περίπου 4.000 ευρώ που δίνεται κάθε μήνα σε κάθε ευρωβουλευτή χωρίς να χρειάζεται να δικαιολογήσει πώς το ξοδεύει», ενώ σημειώνει και την έντονη αντίδραση από τους φορείς διαφάνειας στην ΕΕ.  Στο MEPs Project συμμετέχουν ενεργά  δημοσιογράφοι από όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ, ενώ την έρευνα συντονίζει η Ανούσκα Ντέλιτς από την Σλοβενια που διαπίστωσε το κενό από προσωπική της έρευνα. Οι δημοσιογράφοι που συμμετέχουν στο project είχαν ζητήσει πληροφορίες σχετικά με το πώς οι 751 ευρωβουλευτές ξοδεύουν το ποσό των €4,416 το μήνα, για το οποίο «δεν δίνουν λογαριασμό».  Μετά και την άρνηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να δώσει πρόσβαση για έρευνα στα αρχεία, οι δημοσιογράφοι προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο επίσης απέρριψε το αίτημα. 

Τότε, η Σλοβένα δημοσιογράφος Ανούσκα Ντέλιτς, συντονίστρια του project, δήλωνε ότι  «η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ είναι απογοητευτική και - σε συνδυασμό με την σαφώς αποδεδειγμένη απροθυμία των βουλευτών του ΕΚ να ελεγχθούν οι δαπάνες τους – αποτελεί εργαλείο στα χέρια των σκεπτικιστών της ΕΕ. Δείχνει ότι οι μόνοι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των πολιτών της ΕΕ, οι βουλευτές του ΕΚ, μπορούν να μη δίνουν λόγο σε κανέναν, τουλάχιστον όχι στους Ευρωπαίους πολίτες» και πρόσθετε ότι ένα από τα κύρια επιχειρήματα των δημοσιογράφων, «ότι τα έγγραφα που ζητούμε δεν είναι προσωπικά δεδομένα των ευρωβουλευτών»,  παραβλέφθηκε εντελώς από το Δικαστήριο». Ανεξάρτητα από αυτή την ετυμηγορία, διαμήνυε η Ντέλιτς, «είμαι πεπεισμένη ότι εμείς έχουμε δίκιο και ότι εκείνοι κάνουν λάθος», εξηγώντας ότι οι δημόσιες δαπάνες των βουλευτών του ΕΚ πρέπει να είναι ανοικτές στον δημόσιο έλεγχο, όπως ακριβώς και κάθε δημόσια δαπάνη, εκτός από τις στρατιωτικές υπηρεσίες ή τις υπηρεσίες πληροφοριών. Ας σημειωθεί ότι το κονδύλι που ξοδεύει το Ευρωπαίκό Κοινοβούλιο για την αποζημίωση γενικών εξόδων των ευρωβουλευτών ανέρχεται περίπου στα 40 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Βολεμένοι στο status quo

Παρότι υπάρχει ένα κύμα εντός Ευρωκοινοβουλίου και συγκεκριμένες πολιτικές ομάδες που εργάζονται με γνώμονα περισσότερη διαφάνεια, «η πλειοψηφία προτιμά το status quo», υποστηρίζει η Ελληνίδα εκπρόσωπος στο Project. «Το μεγαλύτερο ποσοστό των Ευρωβουλευτών δεν στηρίζει αυτό το αίτημα», αναφέρει. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι μόνο 53 εκ των Ευρωπαίων νομοθετών αποδέχτηκαν το 2017 το δημοσιογραφικό αίτημα να παρουσιάσουν έγγραφα για πραγματικά έξοδα –δεν διευκρινίζεται κατά πόσον ανάμεσά τους συγκαταλέγονται και Κύπριοι ευρωβουλευτές. «Οι περισσότεροι πάντως δεν έχουν τα παραστατικά και αυτό είναι νόμιμο- το θέμα για εμάς δεν είναι ότι δεν τα έχουν ή ότι δεν μας τα έδωσαν, αλλά ότι κανείς δεν τους ελέγχει για το πώς ξοδεύονται αυτά τα χρήματα», συνεχίζει η Μ. Ψαρά, Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ η παρουσίαση παραστατικών για την κάλυψη των ταξιδιωτικών εξόδων των ευρωβουλευτών είναι υποχρεωτική, στο παρόν στάδιο δεν έχει θεσμοθετηθεί αντίστοιχη διαδικασία για τα γενικά έξοδα, για τα οποία δεν υπάρχει επακής επίβλεψη ή έλεγχος. Χαρακτηριστική ήταν η αιτιολογία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς τους δημοσιογράφους, ότι δηλαδή η διαχείριση των περισσότερων των 4 εκατομμυρίων εγγράφων αποτελεί ένα «υπερβολικό φορτίο για την διοίκηση». Βάσει του προϋπολογισμού του 2019, όλα τα μέλη της Ευρωβουλής λαμβάνουν μηνιαίως €4,513 για γραφεία στις χώρες από τις οποίες προέρχονται, ώστε να τα χρησιμοποιούν σε περιόδους που δεν βρίσκονται επί καθήκοντι στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο. Το επίδομα είναι επιπλέον του μισθού τους  (€8,757.70 μηνιαίως) και επιπρόσθετο της αποζημίωσης για έξοδα μετακίνησης. Λαμβάνουν, επίσης, ημερήσιο επίδομα €320. Το κονδύλι που αφορά στα γραφεία ανέρχεται σε περίπου €40 εκ. τον χρόνο και σύμφωνα με όσα δημοσιοποιούνται στο πλαίσιο του MEPs Project, «η δημοσιογραφική έρευνα δείχνει ότι αρκετά από αυτά τα γραφεία, απλώς δεν υπάρχουν».

«Βούτυρο στο ψωμί» 

των ευρωσκεπτικιστών

«Θα ασκήσουμε έφεση. Δεν έχουμε άλλη επιλογή», σημείωνε η συντονίστρια του project αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης, που αναμένεται να εφεσιβληθεί το επόμενο διάστημα. «Προς το παρόν αναζητούμε νέα νομικά επιχειρήματα», αναφέρει η Μ. Ψαρά. Συνεχίζοντας, αναφέρει ότι η δημοσιογραφική ομάδα του MEPs Project βρίσκεται σε συνεργασία με οργανώσεις που ασχολούνται με το θέμα, παρακολουθώντας από κοντά τις εξελίξεις και τις ψηφοφορίες στο ΕΚ. Όσον αφορά στο τι μέλλει γενέσθαι με την πολυετή έρευνα, σημειώνει καταρχάς ότι χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας, εφόσον «όσο οι ευρωβουλευτές δεν δίνουν λογαριασμό, τόσο οι αντιευρωπαϊκές δυνάμεις... βάζουν βούτυρο στο ψωμί τους». Η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει  και να φαίνεται τίμια και αυτό οφείλουν να το καταλάβουν όλοι», δηλώνει χαρακτηριστικά. Ανάλογες θέσεις εκφράστηκαν μετά τη δικαστική απόφαση και από άλλους φορείς που αγωνίζονται για μεγαλύτερη διαφάνεια στην ΕΕ. Υπό την ιδιότητα του μέλους της Διεθνούς Διαφάνειας, ο Νικ Αϊόζα είχε σχολιάσει ότι: «Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει προκαλέσει σοβαρό χτύπημα κατά της διαφάνειας σήμερα, επιτρέποντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να κρατήσει απόλυτα μυστικές τις δαπάνες των ευρωβουλευτών. Οι δημοσιογράφοι που κατέθεσαν την υπόθεση αναγνώρισαν σωστά ότι είναι προς το δημόσιο συμφέρον να επιτρέπεται στους πολίτες να ελέγχουν πώς οι βουλευτές του ΕΚ χρησιμοποιούν τα χρήματα των φορολογουμένων. Σε μια εποχή κατά την οποία η εμπιστοσύνη στα θεσμικά όργανα της ΕΕ είναι τόσο χαμηλή, αυτό είναι ένα γελοίο μήνυμα για να προωθηθούν οι επερχόμενες ευρωεκλογές». Υπογραμμίζοντας πως «το γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι έπρεπε να προσφύγουν στο δικαστήριο σχετικά με έγγραφα που θα έπρεπε να είναι δημόσια, καταδεικνύει την επείγουσα ανάγκη δημοσιοποίησης των δαπανών των βουλευτών του ΕΚ» η Χάιντι Χαουτάλα, Αντιπρόεδρος της ευρωομάδας των «Πρασίνων» είχε δηλώσει ότι «οι κανόνες πρέπει να αλλάξουν τώρα, διαφορετικά η υπόθεση θα συνεχίσει να έχει σκιές, που ζημιώνει μόνο την εικόνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ενθαρρύνει τους ευρωσκεπτικιστές».