Στενό συντονισμό ΕΕ και κυπριακής Κυβέρνησης για τη διαχείριση του μεταναστευτικού προβλέπει το μνημόνιο συναντίληψης για την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης ΕΕ - Κύπρου για την Διαχείριση της Μετανάστευσης που υπογράφηκε σήμερα στη Λευκωσία μεταξύ της κυπριακής Κυβέρνησης, της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για το Άσυλο (EUAA, που διαδέχεται την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο - EASO), τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) και την Europol.

Συνοπτικά, το μνημόνιο θέτει ως στόχους την βελτίωση των δυνατοτήτων υποδοχής μεταναστών και αιτητών ασύλου, τη βελτίωση των συνθηκών στους χώρους υποδοχής, την εφαρμογή αποτελεσματικών διαδικασιών ασύλου, βελτίωση του συστήματος επιστροφών και εφαρμογή συνολικής στρατηγικής για την ένταξη αιτητών ασύλου και μεταναστών.

Η κατάσταση στην Κύπρο, τονίζεται στη συμφωνία, αυξάνει την ανάγκη για ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα ασύλου και μετανάστευσης. Το αναθεωρημένο Σχέδιο Δράσης το οποίο επισυνάπτεται στο μνημόνιο, αποτελεί οδικό χάρτη για όλα τα στάδια της διαχείρισης της μετανάστευσης και του ασύλου, από τους ελέγχους και τις υποδοχές και τις διαδικασίες ασύλου, μέχρι την ένταξη, την επιστροφή ή την επανεισδοχή.

Το μνημόνιο συναντίληψης, που δόθηκε στη δημοσιότητα από την Κομισιόν λίγο μετά την υπογραφή του, εντάσσεται στις προσπάθειες των πιο πάνω οργανισμών «να συνεχίσουν και να ενισχύσουν, όπου χρειάζεται, την οικονομική και επιχειρησιακή στήριξη στην Κύπρο στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, για την εφαρμογή ενός λειτουργικού, και βιώσιμου για το μέλλον, συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης, σύμφωνα με τα σχετικά πρότυπα για τις υποδοχές και την νομοθεσία της Ένωσης».  

Όπως αναφέρεται, οι κοινές ασκήσεις χαρτογράφησης της κατάστασης που έχουν πραγματοποιηθεί, εστιάζοντας στους τομείς «της εγγραφής και της ταυτοποίησης, του ασύλου, των υποδοχών και των επιστροφών», συντείνουν στην ανάγκη υιοθέτησης μιας ολιστικής προσέγγισης για την διαχείριση της μετανάστευσης στην Κύπρο ώστε να υπάρξει αποτελεσματική και βιώσιμη αντιμετώπιση των σημερινών και πιθανών μελλοντικών προκλήσεων όσον αφορά τη μετανάστευση.  

Στο κείμενο σημειώνεται πως η Κύπρος προχωρεί σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ενισχύει τις προσπάθειες για συντονισμό και συνεργασία στο εξωτερικό και στο εσωτερικό με στόχο την διασφάλιση ενός εθνικού συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης που να είναι ανθεκτικό στις μελλοντικές προκλήσεις. Την ίδια στιγμή, προστίθεται, η Κομισιόν συνεχίζει να να παρέχει επιχειρησιακή και οικονομική βοήθεια στην Κύπρο στη βάση του Σχεδίου Δράσης που υιοθετήθηκε το 2019 και προβλέπει την αποστολή προσωπικού και ειδικών, η οποία σήμερα ανέρχεται συνολικά στα 160 άτομα.  

Το μνημόνιο συναντίληψης, προστίθεται, δεν επηρεάζει τις υπάρχουσες διμερείς συμφωνίες μεταξύ της Κύπρου και των εν λόγω υπηρεσιών, αλλά θέτει ένα πλαίσιο συνεργασίας για την εφαρμογή του επικαιροποιημένου Σχεδίου Δράσης όπως διαμορφώθηκε φέτος. Επίσης το μνημόνιο δεν επηρεάζει τις αρμοδιότητες των κυπριακών αρχών στα ζητήματα μετανάστευσης, καταπολέμησης των διακινητών, δημόσιας τάξης, δημόσιας υγείας και εθνικής ασφάλειας.  

Οι στόχοι του μνημονίου

Το μνημόνιο συναντίληψης στοχεύει να βελτιώσει τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης της μετανάστευσης στην Κύπρο, στο πλαίσιο της στήριξης των αρχών για τη λειτουργία ενός αποτελεσματικού, βιώσιμου και δίκαιου συστήματος. Ειδικότερα το σχέδιο επικεντρώνεται:

- στην ενίσχυση των δυνατοτήτων πρώτης υποδοχής (έλεγχος, εγγραφή, έλεγχος εγγράφων και πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου) σύμφωνα με τα πρότυπα και το νομικό πλαίσιο της ΕΕ και τις κοινά συμφωνημένες διαδικασίες για την πρόσβαση στη διεθνή προστασία,

- στην γενικότερη ενίσχυση των συνθηκών υποδοχής, ειδικά όσον αφορά τη στέγαση, και «ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, αυξημένες δυνατότητες ανοιχτών χώρων υποδοχής για αιτητές ασύλου (οι οποίες θα μειώσουν την πίεση στο κέντρο Πουρνάρα και θα επιτρέψουν να λειτουργήσει πράγματι ως κέντρο πρώτης υποδοχής) και επιπρόσθετες υποδομές και συνθήκες υποδοχής για ευάλωτες ομάδες (όπως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, οι οικογένειες με μικρά παιδιά, μόνες γυναίκες ή θύματα παράνομης διακίνησης)»,

- στην εφαρμογή αποτελεσματικών διαδικασιών ασύλου και διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου που εκκρεμούν, στη βάση των προτύπων και του νομικού πλαισίου της ΕΕ με σεβασμό στο δικαίωμα του ασύλου και την αρχή της μη επαναπροώθησης,

- στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος επιστροφών στη βάση «μιας στρατηγικής και βιώσιμης προσέγγισης», μεταξύ άλλων μέσω της αποδοχής και της εφαρμογής των πρότυπων διαδικασιών για τις επιστροφές, την δημιουργία ενός ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης επιστροφών, την αύξηση της δυνατότητας κράτησης πριν την απομάκρυνση, την ενίσχυση των εθελοντικών επιστροφών, την καλύτερη χρήση των υπαρχόντων εργαλείων επανεισδοχής σε επίπεδο ΕΕ και την αύξηση της χρήσης της στήριξης του Frontex στις επιστροφές και

- στην εφαρμογή μια συνοπτικής και αποτελεσματικής στρατηγικής σε σχέση με την ένταξη πολιτών τρίτων κρατών, συμπεριλαμβανομένων των ευάλωτων κατηγοριών όπως των ασυνόδευτων, και με την ένταξη όσων εμπίπτουν στη διεθνή προστασία.  

Ταυτόχρονα, η Κομισιόν και η Κύπρος θα συνεχίσουν τη συνεργασία για την καλύτερη αξιοποίηση της χρηματοδότησης της ΕΕ για την αντιμετώπιση των αναγκών της Κύπρου στο άσυλο και την μετανάστευση στη βάση του κοινοτικού κεκτημένου, ενώ η Κομισιόν θα στηρίξει την Κύπρο να επιδιώξει αλληλεγγύη από τα κράτη μέλη.  

Δομές επικοινωνίας και συντονισμού

Μεταξύ άλλων το μνημόνιο συναντίληψης καθορίζει ειδικές δομές επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και των κυπριακών αρχών.  

Ο κύριος συνομιλητής από την πλευρά της ΕΕ θα είναι η αρμόδια ομάδα δράσης της Γενικής Διεύθυνσης της Κομισιόν για τη Μετανάστευση και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, και από την πλευρά των κυπριακών αρχών ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, ενώ το εν λόγω Υπουργείο θα ευθύνεται για τον συντονισμό όλων των αρμόδιων κυπριακών αρχών, συμπεριλαμβανομένων των Υπουργείων Δικαιοσύνης, Υγείας και Εξωτερικών και του Υυφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας.  

Η εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης θα παρακολουθείται από αρμόδια ομάδα καθοδήγησης στην οποία εκπροσωπούνται οι αρχές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, και η οποία θα έχει τακτικές συναντήσεις, είτε δια ζώσης είτε διαδικτυακά.

ΚΥΠΕ