Συνέντευξη στον Γιώργο Μιχαηλίδη

Στις 09 Ιουλίου 2021 η δημόσιος λειτουργός, μέχρι τότε διευθύντρια στο γραφείο του τέως  Υπουργού Υγείας Κωνσταντίνου Ιωάννου, Αναστασία Ανθούση διορίστηκε η πρώτη Υφυπουργός Πρόνοιας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τέσσερις μήνες μετά, η νέα Υφυπουργός μιλά στην Offsite αποκαλύπτοντας τα σχέδιά της για το κράτος πρόνοιας και την κοινωνική πολιτική.

Η κα Ανθούση στη συνέντευξη υπερασπίζεται το κράτος πρόνοιας στην Κύπρο αποκαλύπτοντας ότι η Κυβέρνηση θα ρίξει 500 εκ. στην ενίσχυση του τον επόμενο χρόνο. Αναφέρεται στις βασικές προτεραιότητές της και μίλησε για την προώθηση τηλεφωνικού κέντρου 24ωρης παρέμβασης. 

Η Υφυπουργός σχολίασε κατά πόσο με την ανάληψη των νέων της καθηκόντων κρατεί «ωρολογιακή βόμβα» Ακόμα μίλησε για τις αδυναμίες των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, αλλά και για τις δράσεις που γίνονται κατά της υπογεννητικότητας.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της κα Ανθούση είναι το ακόλουθο:

>>> Κατεβάστε τώρα το application της offsite - ΕΔΩ για Android & ΕΔΩ για iOS

Ερ: Υπάρχει κράτος πρόνοιας στην Κύπρο; 

«Βεβαίως υπάρχει κράτος πρόνοιας στην Κύπρο και μάλιστα με ένα πολύ υψηλό δείκτη προστασίας, όπως αντανακλάται και στον ετήσιο προϋπολογισμό. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια έχουν γίνει άλματα σε αυτό τον τομέα, έχουμε αυξήσει σημαντικά τα χρήματα που διατίθενται, για το 2022 θα φτάσουν τα 500 εκατομμύρια ευρώ και έχουμε εξορθολογήσει σε μεγάλο βαθμό τις παροχές με τρόπο που να μην είναι «τυφλές», αλλά στοχευμένες σε όσους έχουν πραγματικά ανάγκη.

Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα αποτελεί μεταρρύθμιση που πολλές Ευρωπαϊκές χώρες πήραν ως παράδειγμα για να εφαρμόσουν δικές τους πολιτικές. Το ΓεΣυ ήρθε να δώσει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας σε όλο τον πληθυσμό με τρόπο που δεν υπήρχε προηγουμένως. Αντιμετωπίσαμε δύο τεράστιες κρίσεις, αυτή του 2013 και αυτή της πανδημίας, στηρίζοντας την κοινωνία με αξιοθαύμαστο και καίριο τρόπο στις πλέον πιο δύσκολες συνθήκες. Φτιάξαμε το «Σπίτι του Παιδιού» και το «Σπίτι της Γυναίκας», ενισχύουμε τα υφιστάμενα προγράμματα και εμβαθύνουμε σε τεράστιο βαθμό τη συνεργασία μας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για να είναι η παρέμβασή μας πιο έγκαιρη και αποτελεσματική. Η ίδια η δημιουργία του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας δείχνει πόσο επικεντρωνόμαστε στην Κοινωνική Πολιτική.

Απ’ εκεί και πέρα βέβαια, θα πρέπει να εντοπίσουμε και τις αδυναμίες μας, που σαφώς υπάρχουν. Εκεί είναι η πρόκληση του Υφυπουργείου, αλλά και η προσωπική δική μου, να τις διορθώσουμε. Αδυναμίες που επικεντρώνονται κυρίως σε δύο επίπεδα: Πρώτο στο χρόνο και τρόπο της παρέμβασης μας και δεύτερο στη σφαιρική και ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος του κάθε πολίτη ή της κάθε οικογένειας που χρειάζεται τη δική μας συμβολή. Σε ένα περιβάλλον που οι ανάγκες της κοινωνίας αλλάζουν ραγδαία και τα προβλήματα πλέον δεν είναι ποτέ απλά αλλά είναι πολυδιάστατα και πολυεπίπεδα, η ποιότητα των υπηρεσιών πρόνοιας της Κύπρου, είναι σαφές, πρέπει να εκσυγχρονιστεί και να αναδιοργανωθεί. Να αναβαθμίσουμε περαιτέρω τις παρεχόμενες υπηρεσίες και να εξαλείψουμε τις στρεβλώσεις που ακόμη εντοπίζονται. Στόχος μου είναι να μην νοιώθει κανείς άνθρωπος μόνος απέναντι σε ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα». 

Ερ.: Είστε πολιτική προϊστάμενος ενός νέου Υφυπουργείου ποιες είναι οι βασικές σας προτεραιότητες;

«Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι σαφώς η αναδιοργάνωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Το πρόσωπο και το δόρυ της κοινωνικής μας πολιτικής που χρειάζεται ενίσχυση, σωστό προγραμματισμό και καλύτερη επικοινωνία με όλες τις υπηρεσίες που μπορεί να εμπλέκονται σε κάθε περίπτωση. Κυρίως, να επενδύσουμε στον εκσυγχρονισμό τους, στην μηχανογράφηση και ακόμη πιο σημαντικά στους ανθρώπους μας που έχουμε εκεί αλλά πολλές φορές δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το κάθε ζήτημα. 

Θέλουμε να προσεγγίσουμε τον πολίτη, να έχουμε μια συνεχή επικοινωνία μαζί του. Για αυτό και έχουμε προωθήσει τη λειτουργία τηλεφωνικού κέντρου 24ωρης άμεσης παρέμβασης. Έχουμε επισπεύσει τις διαδικασίες αγοράς υπηρεσιών από επαγγελματίες υγείας όπως παιδοψυχολόγους, παιδοψυχίατρους, μέντορες και επόπτες. Προγραμματίσαμε εντός του «σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» τη δημιουργία των απαραίτητων σύγχρονων δομών. Θεσπίζουμε διαδικασίες ψηφιακές, τόσο προς τον πολίτη, όσο και μεταξύ των υπηρεσιών, για να συντομεύσουμε το χρόνο της παρέμβασης μας αλλά και να αποκτήσουμε την ολική εικόνα της κάθε περίπτωσης. 

Και ταυτόχρονα, προχωρούμε σε νέες, πιο αποτελεσματικές πολιτικές για τη στήριξη της οικογένειας, τη νομοθετική ρύθμιση των ανάδοχων οικογενειών, των εκσυγχρονισμό των παιδικών στεγών, την ευημερία των ηλικιωμένων, την αντιμετώπιση της εμπορίας προσώπων, τη στήριξη των θυμάτων και ένα μεγάλο φάσμα ζητημάτων που απασχολούν το δικό μας Υφυπουργείο». 

>>> H offsite τώρα και στο Google News - Ακολουθείστε μας

«Θέλουμε να χτυπήσουμε τη γραφειοκρατία»

Ερ: Για πολλά χρόνια οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας βρίσκονται στο στόχαστρο. Ποιες είναι οι βασικές αδυναμίες;

«Πιστεύω πολύ στους ανθρώπους μας στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Είναι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, και άξιοι και ικανοί. Εκείνο που πολλές φορές τους αδικεί είναι η έλλειψη οργάνωσης αλλά και σύγχρονων εργαλείων. Προχωρούμε στην αναδιοργάνωση των υπηρεσιών αυτών, μέσω ορθότερης κατανομής αρμοδιοτήτων,  καθορισμού διαδικασιών, με διακριτούς ρόλους και αρμοδιότητες. Το σημαντικότερο, χαρτογραφούμε τις πραγματικές και σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας για να προσαρμοστούμε και να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε σωστά σε αυτές. 

Πλέον, στην αντιμετώπιση ενός περιστατικού, όποιας μορφής και αν είναι, απαιτείται η συνεννόηση με όλες τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Με το υπουργείο Υγείας και τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, με το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Εργασίας. Με τους ανθρώπους που γνωρίζουν καλύτερα το περιβάλλον όπως οι τοπικοί παράγοντες, εθελοντές και ιδιώτες που ασχολήθηκαν με κάποιο θέμα. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα «εργαλεία» και διακριτές γραμμές αρμοδιοτήτων μεταξύ των υπηρεσιών και δεν υπάρχει στο βαθμό που θα έπρεπε ο θεσμός της συνεννόησης και της συνεργασίας.

Ζητήματα, που σε συνδυασμό με την ευθυνοφοβία, δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου οι λειτουργοί δεν μπορούν να κάνουν έγκαιρα και αποτελεσματικά την παρέμβασή τους. Προχωρούμε λοιπόν σε ξεκαθάρισμα ρόλων,  νέους τρόπους συνεργασίας και οργάνωσης, εξειδίκευση και συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού. Θέλουμε να χτυπήσουμε τη γραφειοκρατία που προκαλεί κόστος και μειωμένη αποτελεσματικότητα σε εμάς αλλά και δικαιολογημένη αγανάκτηση στον πολίτη. Προχωρούμε ακόμη στην αξιοποίηση των  δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Χρειαζόμαστε λίγο χρόνο, ποτέ δεν υπάρχει μαγικό ραβδί. Είμαι όμως πεπεισμένη ότι σύντομα θα έχουμε διαδικασίες και υπηρεσίες τέτοιες που θα δημιουργούν και επί της ουσίας, αλλά και σε επίπεδο εντυπώσεων, μια πολύ καλύτερη πραγματικότητα».

 «Άλλαξε η κοινωνία»

Eρ: Νιώθετε ότι άλλαξε το στάτους των θεμάτων που απασχολεί τις Υπηρεσίες. Δηλαδη το κοινό αντιμετωπίζει προβλήματα που δεν υπήρχαν στο παρελθόν;

Έχουμε αλλάξει ως κοινωνία γενικά, έχουν αλλάξει οι ανάγκες μας, έχουν αλλάξει και οι απαιτήσεις μας και αυτό είναι δεδομένο. Πριν από 70 χρόνια όταν λειτούργησαν οι ΥΚΕ η ενδοοικογενειακή βία κοινωνικά ήταν – σχεδόν αποδεκτή. Δηλαδή η σωματική βία σε ένα παιδί από το γονιό ή από τον σύζυγο στην σύζυγο δεν ήταν κάτι για το οποίο η κοινωνία θεωρούσε ότι το κράτος θα πρέπει να παρέμβει. Ή, για παράδειγμα, η σεξουαλική κακοποίηση ενός παιδιού αποτελούσε ταμπού για το οποίο κανένας δεν μιλούσε. Ευτυχώς σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει.

Έχουμε προοδεύσει και στον τόπο μας, αλλά και στον κόσμο όλο, και πλέον απαιτείται να αντιδρούμε και να παρεμβαίνουμε σε αυτά τα φαινόμενα. 

Την ίδια ώρα, δεν μπορούμε σήμερα να πούμε ότι δίνουμε επίδομα σε μια οικογένεια και ξοφλήσαμε το χρέος μας ως κράτος. Πρέπει να παρέχουμε όλη την απαραίτητη στήριξη, είτε είναι ψυχολογική, είτε αφορά την ενίσχυση των παιδιών στο σχολείο τους, είτε αφορά την στήριξη των γονιών κλπ αν μιλάμε για οικογένειες. Αν μιλάμε για θύματα εμπορίας ή βίας ή σχολικού ή άλλου εκφοβισμού, πρέπει να δούμε πως στηρίζουμε από όλες τις απόψεις αυτά τα άτομα. Να κατανοήσουμε τι έχουν βιώσει, να προσαρμόσουμε τις παροχές μας στις δικές τους ανάγκες και ιδιαιτερότητες. 

Δεν ισχυρίζομαι ότι τα ζητήματα αυτά δεν υπήρχαν παλαιότερα. Κάποια ενδεχομένως να ήταν και πολύ χειρότερα στο παρελθόν. Το βέβαιο όμως είναι ότι η αντιμετώπισή τους, σήμερα, δεν έχει καμία σχέση με αυτή που θεωρείτο «επαρκής» πριν κάποιες δεκαετίες. 

Ερ.:Η πρώτη Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας κρατεί μια ωρολογιακή βόμβα;

«Δεν υπάρχει πολιτικός αξιωματούχος που να μην έχει τεράστια ευθύνη στους ώμους του για τα θέματα που αφορούν το χαρτοφυλάκιο του. Όταν μπαίνεις σε ένα Υπουργείο θα πρέπει να έχεις το «στομάχι» να αντέξεις την ευθύνη αυτή. Αλλά θα πω και κάτι άλλο. Αν εγώ νιώθω ότι κρατώ στα χέρια μου μια ωρολογιακή βόμβα και νιώθω ανασφάλεια, τότε οι λειτουργοί που είναι συνεχώς σε επαφή με την κοινωνία, με τους ίδιους τους ανθρώπους και τις οικογένειες που έχουν πρόβλημα, πως πρέπει να νιώθουν;

Ξέρω και τα προβλήματα και τις προκλήσεις. Ξέρω τι αναμένει από εμένα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ξέρω ακόμη ότι είναι ανθρωπίνως αδύνατο να μην γίνουν λάθη σε τέτοια ζητήματα, να μην υπάρχει κάτι που θα μας διαφύγει. Δεν υπάρχει τρόπος σε κοινωνικά και ανθρωπιστικά θέματα, πολλές φορές αμφιλεγόμενα, να γίνουν όλα 100% σωστά. Αυτό είναι αναπόφευκτο. 

Στο δίλημμα λοιπόν, εάν προτεραιότητά μου είναι να προστατεύσω τον εαυτό μου από μία ενδεχόμενη αστοχία ή να κάνω ότι περνάει από το χέρι μου για να γίνει το κοινωνικό μας κράτος πιο σύγχρονο και πιο αποτελεσματικό, η επιλογή μου είναι ξεκάθαρα να κάνω ότι μπορώ για να προοδεύσουμε ως χώρα.

Γι’ αυτό είναι που αποδέχτηκα την τεράστια αυτή πολιτική αλλά και προσωπική πρόκληση. Αλλιώς, θα παρέμενα στην «ασφάλεια» που μου παρείχε η θέση του δημόσιου λειτουργού στην οποία ήμουν προηγουμένως». 

«Σειρήνες», λαϊκισμός και οι φωνές που πρέπει να ακούσω»

Ερ: Πώς αισθάνεστε όταν ακούτε τις φωνές του κόσμου;

«Ακούγονται πολλές «φωνές» την ίδια ώρα. Υπάρχουν οι «σειρήνες» που μπορεί να σε αποπροσανατολίσουν, υπάρχει ο λαϊκισμός, ο οποίος μπορεί να σε θέσει σε άμυνα ή να σε οδηγήσει σε βεβιασμένες ενέργειες. Υπάρχουν και οι «σοβαρές» φωνές, των πολιτών που χρειάζονται βοήθεια και στήριξη και εσύ πρέπει να κλείσεις τα αφτιά σε όλους τους άλλους «θορύβους» και να τους ακούσεις. Θα τολμήσω να πω ότι υπάρχουν και οι «σιωπηρές» φωνές. Φωνές από ανθρώπους που έχουν ανάγκη αλλά από αξιοπρέπεια, ή από ντροπή να παραδεχθούν ότι κάτι πήγε λάθος στην πορεία της ζωής τους, δεν ζητάνε όσα χρειάζονται. Όλες οι φωνές είναι σημαντικές και θέλω να τις ακούω και να τις λαμβάνω υπόψη. Κυρίως, όμως, με απασχολούν οι άνθρωποι που δεν στηρίζουμε όσο πρέπει την ώρα που πραγματικά το χρειάζονται. Σε αυτές τις φωνές, ακόμη και τις «σιωπές», θέλω πρώτα να προστρέχω». 

Ερ:Τα κρούσματα κορωνοϊού στους οίκους ευγηρίας σας απασχολούν. Τι έγινε με την έρευνα που κάνατε;

«Δεν μπορούμε να μιλάμε αυτή τη στιγμή για αυξημένο αριθμό κρουσμάτων σε οίκους ευγηρίας διότι, ευτυχώς, βλέπουμε πολύ σποραδικά κάποια κρούσματα. Εξάλλου η εμβολιαστική κάλυψη των εργαζομένων σε στέγες και κλειστές δομές είναι υψηλή αφού ανέρχεται σε 86% παγκύπρια. Έχουν γίνει πολλές δράσεις για να φθάσουμε σε αυτό το σημείο και σίγουρα υπάρχουν κι άλλα που πρέπει να γίνουν διότι την διασπορά του ιού αλλά και τον κίνδυνο που υπάρχει σε τέτοιες δομές δεν πρέπει ποτέ να τα υποτιμάμε.

Αυτή τη στιγμή σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για την ετοιμασία διαφωτιστικού υλικού, το οποίο θα προωθηθεί στους ανεμβολίαστους επαγγελματίες υγείας που δουλεύουν στις στέγες και στις κλειστές δομές με προτεραιότητα τις δομές εκείνες, στις οποίες το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης είναι χαμηλό. Προγραμματίζονται επίσης και νέα εκπαιδευτικά προγράμματα ενώ τροχοδρομείται η καταγραφή δεδομένων, από κάθε οίκο ευγηρίας, σε ότι αφορά τον εμβολιασμό γενικά αλλά και τη χορήγηση της τρίτης ενισχυτικής δόσης με στόχο να σταλούν τα δεδομένα στο Υπουργείο Υγείας και να αναλάβουν από εκεί οι αρμόδιες υπηρεσίες το δικό τους κομμάτι παρέμβασης.

Έχει αναθεωρηθεί το εγχειρίδιο βάσει του οποίου λειτουργούν εν καιρώ πανδημίας οι οίκοι ευγηρίας και έχει ετοιμαστεί μια λίστα προτεραιοτήτων την οποία πρέπει να φέρουμε εις πέρας το συντομότερο δυνατό». 

To σχέδιο κατά της υπογεννητικότητας

Ερ: Γίνονται δράσεις για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας;

«Οι δράσεις που γίνονται σε επίπεδο Υφυπουργείου αφορούν κυρίως τη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή και τη στήριξη των νεαρών γονιών, με τη δημιουργία κατά κύριο λόγο βρεφονηπιοκομικών σταθμών. Ήδη στο σχέδιο Ανθεκτικής Ανάκαμψης έχουν συμπεριληφθεί μεταξύ άλλων η δημιουργία βρεφοπαιδοκομικών σταθμών και συμβουλευτικών κέντρων σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση καθώς και κέντρα ημερήσιας φροντίδας, αξίας 28 εκατομμυρίων ευρώ.

Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τους γονείς, γυναίκες και άνδρες, διευκολύνοντάς τους να παραμείνουν στην αγορά εργασίας και να μην θυσιάζουν την καριέρα τους θεωρώντας ότι εάν δεν το κάνουν θα μείνουν απροστάτευτα τα παιδιά τους.

Τέτοιες πολιτικές, σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες της Υπουργού Εργασίας, όπως η αύξηση της άδειας μητρότητας και η γονική άδεια, αλλά και άλλες  που έχουν θεσπιστεί ή προωθούνται, μπορούν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο πολιτικών για την οικογένεια που θα αντιμετωπίσει τον φόβο ενός νέου ζευγαριού ότι δεν θα μπορέσει οικονομικά και κοινωνικά να ανταπεξέλθει την απόκτηση ενός ή περισσότερων νέων παιδιών». 

Ερ: Λύθηκαν τα θέματα με την εγκατάσταση του Υφυπουργείου;

«Η στέγαση του Υφυπουργείου είναι κάτι το οποίο δρομολογείται και είναι ένα θέμα το οποίο χειρίζεται η διοίκηση. Προς το παρόν συστεγαζόμαστε με τις ΥΚΕ και δεν μπορώ να πω ότι αυτό δεν έχει λειτουργήσει υποβοηθητικά. Τουλάχιστον τώρα, στο πρώτο διάστημα είναι χρήσιμο να υπάρχει συνεχής επαφή και συνεννόηση. Είμαστε ένα νέο Υφυπουργείο και αυτό – εκ των πραγμάτων – δημιουργεί και προβλήματα διαδικαστικά, αλλά και ευκαιρίες να «στηθούμε» με τέτοιο τρόπο που θα μπορούμε να είμαστε πιο σύγχρονοι, πιο αποτελεσματικοί, πιο χρήσιμοι».