Η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στην ετοιμασία του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την πλήρη εφαρμογή του Ψηφίσματος των Η.Ε 1325 (2000) σχετικά με τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης καλύπτει την περίοδο 2020 – 2024.

Για το σκοπό αυτό, το Γραφείο της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων ανακοινώνει την έναρξη ευρείας δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με το ΕΣΔ από τις 5 Φεβρουαρίου 2020, η οποία θα διαρκέσει για ένα μήνα. Τυχόν εισηγήσεις και απόψεις μπορούν να αποσταλούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected], το αργότερο μέχρι τις 5 Μαρτίου 2020.

Το ΕΣΔ είναι αναρτημένο και στην ιστοσελίδα του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων και μπορεί να αναζητηθεί στο σύνδεσμο http://www.institutionforgenderequality.gov.cy/. Επίσης, συνοπτικό κείμενο του ΕΣΔ έχει μεταφραστεί και στην αγγλική γλώσσα. Τόσο το ελληνικό προσχέδιο όσο και το συνοπτικό κείμενο στην αγγλική γλώσσα επισυνάπτονται ως Παραρτήματα 1 και 2.

Επίσημη ανακοίνωση αναφέρει ότι η προετοιμασία του παρόντος Εθνικού Σχεδίου Δράσης συντονίστηκε από το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων με τη συμβολή του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, του Υπουργείου Εξωτερικών, του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως – της Αστυνομίας και της Μονάδας Ισότητας, του Υπουργείου Άμυνας – Τμήμα Ένοπλων Δυνάμεων, του Υπουργείου Εσωτερικών – Υπηρεσία Ασύλου, Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης – Τμήμα Πολιτικής  Άμυνας, του Γραφείου Επιτρόπου  Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Γραφείου του Ελληνοκύπριου Διαπραγματευτή για το Κυπριακό, των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, αλλά και της κοινωνίας των πολιτών ευρύτερα.

Στο υπό αναφορά ΕΣΔ γίνεται η καταγραφή των δράσεων και πολιτικών που αναλήφθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία μετά την έκδοση της απόφασης 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για διασφάλιση και συμμόρφωση με τα εν λόγω και άλλα σχετικά ψηφίσματα. Γίνεται επίσης καταγραφή των δράσεων που αναλήφθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία μετά την υιοθέτηση της απόφασης 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για διασφάλιση και συμμόρφωση με τα εν λόγω και άλλα σχετικά ψηφίσματα σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο. Επίσης καταγράφονται οι περαιτέρω ενέργειες και μέτρα που θα αναληφθούν από την Κυπριακή Δημοκρατία για την πλήρη εφαρμογή του Ψηφίσματος 1325.  

Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης, υπενθυμίζεται ότι ο Εθνικός Μηχανισμός για τα Δικαιώματα της Γυναίκας συστάθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ως συνέχεια της Μόνιμης Κεντρικής Υπηρεσίας για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (που ιδρύθηκε το 1988) και ασχολείται με όλα τα θέματα που αφορούν τις γυναίκες, εστιάζοντας στην εξάλειψη των νόμιμων διακρίσεων κατά των γυναικών και στην προώθηση της πραγματικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Συγκεκριμένα, συμβουλεύει το Συμβούλιο Υπουργών για πολιτικές, προγράμματα και νόμους που προωθούν τα δικαιώματα των γυναικών, παρακολουθεί, συντονίζει και αξιολογεί την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα αυτών των προγραμμάτων και νόμων, εκτελεί προγράμματα πληροφόρησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης σε σχετικά θέματα, υποστηρίζει και επιδοτεί τις γυναίκες , συμβάλλει στην κινητοποίηση και την ευαισθητοποίηση του κυβερνητικού τομέα σε θέματα ισότητας και χρησιμεύει ως κανάλι συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης και ΜΚΟ που εργάζονται στον τομέα αυτό.

Σημειώνει ότι οι γυναίκες αποτελούν το 30% της Διπλωματικής Υπηρεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας με οκτώ (8) γυναίκες να υπηρετούν ως Αρχηγοί Αποστολών και είκοσι-τέσσερεις (24) να καταλαμβάνουν σημαντικές διευθυντικές θέσεις εντός της Κεντρικής Υπηρεσίας.

Η κυπριακή Αστυνομία συμμετέχει σε πέντε διπλωματικές αποστολές της Δημοκρατίας στο εξωτερικό. Σήμερα, εκ των πέντε μελών της Αστυνομίας που συμμετέχουν στις αποστολές, οι δύο είναι γυναίκες. Επίσης, η Αστυνομία εκπροσωπείται με αξιωματικούς συνδέσμους στην Ελλάδα, στη Europol και στην Interpol με τρία μέλη της, εκ των οποίων οι δύο είναι γυναίκες.

Στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης της Εθνικής Φρουράς, η υποχρεωτική θητεία μειώθηκε σε 14 μήνες, ύστερα από σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2016 και καθιερώθηκε η εισαγωγή επαγγελματιών στρατιωτών στην Εθνική Φρουρά. Προκειμένου να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου στις Ένοπλες Δυνάμεις, οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν θέσεις ως οπλίτες επαγγελματικής υπηρεσίας με τριετή σύμβαση, η οποία ανανεώνεται αναλόγως. Μέχρι σήμερα, από 2993 που υπηρετούν επί του παρόντος επαγγελματίες στρατιώτες, 506 είναι γυναίκες.

Η πρόσβαση επίσης στην αγορά εργασίας έχει αποφασιστεί να μειωθεί από τους έξι (6) μήνες στον ένα (1) μήνα από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για διεθνή προστασία. Αρκετές δράσεις έχουν ήδη υλοποιηθεί ή/και βρίσκονται σε εξέλιξη όπως εκπαιδεύσεις στα πλαίσια του Σχεδίου Στήριξης της Κύπρου από EASO (European Asylum Support Office).

Αρκετές δράσεις υλοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη από το Τμήμα Πολιτικής Άμυνας. Συγκεκριμένα, υπάρχει σε εξέλιξη συνεργασία με UNHCR, EASO και άλλους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς, μεταξύ άλλων, και για θέματα ισότητας των φύλων. Ειδικές εκπαιδεύσεις έγιναν, κατά καιρούς, για την προσέγγιση των πρώτων ανταποκριτών σε ό,τι αφορά τις γυναίκες και τους ανήλικους καθώς και εκπαιδεύσεις για αναγνώριση της πολιτισμικής διαφορετικότητας (cultural awareness) σε ό,τι αφορά κυρίως την αντιμετώπιση ατόμων αραβικής προέλευσης.

Επίσης, προβλέπεται άμεση ανταπόκριση από τους εθελοντές και το προσωπικό της Πολιτικής Άμυνας όσον αφορά τις ανάγκες των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, αλλά και τις ανάγκες και την προστασία των ατόμων που προέρχονται από εχθρικές συρράξεις και χρήζουν διεθνούς προστασίας. Παροχή Α ́ Βοηθειών τόσο στους πληγέντες από μια καταστροφή ή ένα καταστρεπτικό γεγονός όσο και σε άτομα που προέρχονται από εχθρικές συρράξεις και χρήζουν διεθνούς προστασίας

Επίσης, προβλέπεται προστασία γυναικών και κοριτσιών που διαμένουν στο ΚΕΠΥ, και ενημέρωση του Γραφείου Ευημερίας και στης Αστυνομίας, σε περίπτωση που προκύψουν θέματα που αφορούν σεξουαλική εκμετάλλευση, κακοποίηση, βία, καθώς και από άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Όσον αφορά τα ασυνόδευτα παιδιά, με την άφιξη τους στην Κυπριακή Δημοκρατία, τίθενται υπό τη φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, η οποία ενεργεί ως κηδεμόνας τους, διασφαλίζοντας την πρόσβαση τους σε όλα τους τα δικαιώματα (π.χ. προστασία, υγεία, φροντίδα, εκπαίδευση, κτλ.) στη βάση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού. Τα ασυνόδευτα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, το φύλο τους και τις ιδιαιτερότητες τους τοποθετούνται σε ανάδοχες οικογένειες ή σε ιδρύματα παιδικής προστασίας.

Όσον αφορά τα θύματα με κίνητρο το φύλο, η Αστυνομία προέβηκε σε σημαντικά βήματα τα τελευταία πέντε χρόνια. Το 2013, η Αστυνομία σε συνεργασία με τον Επίτροπο Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατάρτισαν Κώδικα Συμπεριφοράς για την πρόληψη, διαχείριση και καταπολέμηση του ρατσισμού. Στα πλαίσια της υλοποίησης των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης), την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει το 2017, το Υπουργικό Συμβούλιο με απόφαση του στις 23/01/2019, ενέκρινε τη δημιουργία του «Σπιτιού της Γυναίκας», το οποίο θα λειτουργήσει ως ένα διεπιστημονικό κέντρο, φιλικό προς τις γυναίκες θύματα βίας, όπου ειδικά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες από διάφορες ειδικότητες, θα εργάζονται κάτω από την ίδια στέγη για σκοπούς παροχής κατάλληλης στήριξης/θεραπείας στα θύματα και τις οικογένειες τους, με τρόπο που να προάγει τα δικαιώματα και το συμφέρον των θυμάτων και μελών των οικογενειών τους.

Αναφορικά με τις δράσεις που αναλήφθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία μετά την υιοθέτηση της απόφασης 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για διασφάλιση και συμμόρφωση με τα εν λόγω και άλλα σχετικά ψηφίσματα σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία στην Κύπρο, το ΕΣΔ αναφέρει ότι οι γυναίκες ήταν πάντοτε παρούσες σε όλες τις διαδρομές της ειρηνευτικής διαδικασίας στην Κύπρο και στην πραγματικότητα είναι υπεύθυνες για μεγάλο μέρος του έργου που παράγεται για την επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος.

Ενώ οι γυναίκες που συμμετείχαν σε αυτή τη διαδικασία μπορεί να μην ήταν τόσο ορατές όσο οι άνδρες, η συμβολή τους δεν ήταν λιγότερο σημαντική, σημειώνεται.

Οσον αφορά περαιτέρω ενέργειες και μέτρα που θα αναληφθούν από την Κυπριακή Δημοκρατία για την πλήρη εφαρμογή του Ψηφίσματος 1325, η ΕΣΔ αναφέρει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύεται να αναλάβει σε αυτό το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης τους τέσσερις πυλώνες, Συμμετοχή και Ενδυνάμωση, Προστασία, Πρόληψη και Προώθηση και Ενημέρωση για το Ψήφισμα 1325.

Ειδικότερα, ζητείται η προστασία των γυναικών και των κοριτσιών από τη σεξουαλική βία και τη βία λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένων των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και των ανθρωπιστικών καταστάσεων, όπως στα στρατόπεδα προσφύγων. Επίσης ζητείται η βελτίωση των στρατηγικών όρων των παρεμβάσεων για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών καθώς και ενίσχυση των δικαιωμάτων των γυναικών σύμφωνα με το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Απαιτείται επίσης η υποστήριξη ενεργειών σε τοπικές ειρηνευτικές πρωτοβουλίες των γυναικών και των διαδικασιών επίλυσης τέτοιων συγκρούσεων καθώς και η εφαρμογή πιο αποτελεσματικής πολιτικής για την κατάρτιση κανονισμών με νομική δέσμευση σχετικά με την πρόληψη της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το φύλο, την ισότητα και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Οσον αφορά  την Παρακολούθηση και Αξιολόγηση, επισημάνει ότι η ατζέντα «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια» (WPS) στην Κύπρο έχει δεσμευτεί για συνεπή ανάλυση των φύλων και παρακολούθηση/αξιολόγηση βάσει του φύλου ώστε να διασφαλιστεί η υπευθυνότητα και η διαφάνεια. Είναι αναγκαία η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης και Αξιολόγησης (ΕΠΑ) του Εθνικού Σχεδίου Δράσης από το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων.

ΚΥΠΕ