Του Γιώργου Μιχαηλίδη

Ο εκσυγχρονισμός των Δικαστηρίων, η αναβάθμισή τους, η αξιοποίηση της τεχνολογίας και η αναθεώρηση δικαστικών διαδικασιών αποτελεί τους βασικούς πυλώνες της μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης.  Η συζήτηση του θέματος τόσο με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, όσο και με την Επιτροπή Νομικών της Βουλής ολοκληρώθηκε. Η Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Έμιλυ Γιολίτη θέλει προτού αρχίσει η υλοποίηση να ενημερώσει και το Ανώτατο Δικαστήριο. Η συνάντηση - παρουσίαση που ήταν ορισμένη την εβδομάδα που μας αποχαιρετά με τους δικαστές του Ανωτάτου αναβλήθηκε και αναμένεται να γίνει μέσω τηλεδιάσκεψης.

Οι τρεις στόχοι

Η μεταρρύθμιση, του τρόπου απονομής της δικαιοσύνης θα πρέπει να γίνει με την κατάργηση αχρείαστων διαδικασιών  με την αξιοποίηση της τεχνολογίας, καθώς και με την ενίσχυση της δικαστικής εξουσίας με επιπρόσθετο ανθρώπινο δυναμικό. Στο παρόν στάδιο η μεταρρύθμιση λαμβάνει την τελική της μορφή και ήδη προωθήθηκαν κάποια θέματα. Το πλάνο  τέθηκε το 2017 και θα εκσυγχρονιστεί με νέα δεδομένα στο αμέσως επόμενο διάστημα (τα όσα αναγράφονται αφορούν τις αρχικές εισηγήσεις στις οποίες προκύπτουν αλλαγές που θα ανακοινωθούν σύντομα).

Οι στόχοι που τέθηκαν είναι:

Εκσυγχρονισμός των Δικαστηρίων

Στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού των Δικαστηρίων λήφθησαν μέτρα και διεκπεραιώνονται έργα για: 

•  Tην ταχεία και απρόσκοπτη λειτουργία των δικαστηρίων μας.
• Τη συμβολή στη μείωση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης.
•  Τη βελτίωση των δυνατοτήτων πρόσβασης των πολιτών στη δικαιοσύνη στον τόπο μας.
• Την αντιμετώπιση του αριθμού των υποθέσεων που καταχωρούνται στα Δικαστήρια και επιταχύνουν τη διαδικασία εκδίκασης.

Διοικητικό Δικαστήριο

Μεγάλη τομή στη μεταρρύθμιση .είναι η λειτουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο αποφόρτισε το Ανώτατο Δικαστήριο σε βαθμό πέραν του 50% του δικαστικού χρόνου. Επιπρόσθετα, αναμένεται να υπάρξει σημαντική αποσυμφόρηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου και η αξιοποίηση του δικαστικού χρόνου για σκοπούς ταχύτερης απονομής της δικαιοσύνης όσον αφορά τη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία.

Παράλληλα, προωθήθηκαν τα πιο κάτω:

1.Η ανακατανομή της καθ’ ύλην δικαιοδοσίας των Επαρχιακών Δικαστηρίων στις βαθμίδες του Επαρχιακού Δικαστή και Ανώτερου Επαρχιακού Δικαστή, κατά τρόπο ώστε να εξυπηρετείται καλύτερα η διαχείριση του δικαστικού χρόνου. Επίσης, προωθήθηκαν:

2.Η οριοθέτηση του δικαιώματος έφεσης σε ενδιάμεσες αποφάσεις, χωρίς να παραβλάπτεται το δικαίωμα για δίκαιη δίκη, ώστε να επιτυγχάνεται η ταχύτερη ολοκλήρωση της πρωτόδικης αστικής διαδικασίας και να περιοριστεί ο κατακλυσμός του Ανώτατου Δικαστηρίου με εφέσεις επί ενδιάμεσων αποφάσεων, που στην ουσία εκείνο που επιτυγχάνεται η καθυστέρηση της δικαστικής διαδικασίας. Το σχετικό νομοσχέδιο συζητείται στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

3.Ο καθορισμός, σε συνεργασία με το Υπουργείο, δικαστικής διαδικασίας επίλυσης μικροδιαφορών μέχρι 3000 ευρώ, η οποία θα μειώνει σημαντικά το χρόνο και το κόστος εκδίκασης μεγάλου αριθμού (πέραν του 1/3) των αστικών υποθέσεων.

4. Η επιτάχυνση της διαδικασίας εκδίκασης των υποθέσεων οικογενειακού δικαίου. Στις περιπτώσεις δίκης διαζυγίου, η σύνθεση του Οικογενειακού Δικαστηρίου να είναι μονομελής και όχι τριμελής, όπως ισχύει σήμερα, με σκοπό να αποδεσμεύεται σημαντικός δικαστικός χρόνος που θα χρησιμοποιηθεί για την ταχύτερη εκδίκαση των υποθέσεων οικογενειακού δικαίου. 

Σημαντική αλλαγή, στα πλαίσια των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, συνιστά η αναθεώρηση των δικαστικών διαδικασιών, με την αναθεώρηση των θεσμών πολιτικής δικονομίας, ώστε να απεγκλωβιστούν τα δικαστήρια από αχρείαστες και χρονοβόρες διαδικασίες, που συντείνουν στην καθυστέρηση μιας δικαστικής διαδικασίας.

Εμπορικό Δικαστήριο

Περαιτέρω, για σκοπούς ενδυνάμωσης και περαιτέρω ανάδειξης της οικονομίας, ως κέντρου παροχής υπηρεσιών, το Υπουργείο προχωρά  στη σύσταση ενός αυτόνομου Εμπορικού Δικαστηρίου, το οποίο θα διασφαλίζει την ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης σε υποθέσεις που σχετίζονται με εμπορικές διαφορές,. Η έδρα του Εμπορικού Δικαστηρίου θα είναι σε μία ή περισσότερες επαρχίες που θα ορίζονται σε συνεννόηση με το Ανώτατο Δικαστήριο. Βάσει μελέτης, πρόθεση είναι να οριστούν δύο έδρες του δικαστηρίου – μία στη Λεμεσό και μία στη Λευκωσία.

Το Εμπορικό Δικαστήριο θα έχει ξεχωριστή δομή, θα λειτουργεί εκτός των Επαρχιακών Δικαστηρίων. Θα ακολουθεί διαδικασία ‘fast track’ (ταχείας οδού), η οποία θα μπορεί να ολοκληρώνεται σε πρώτο βαθμό μέχρι τους 18 μήνες και ανάλογος θα είναι ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων σε δεύτερο βαθμού – δηλαδή, ενώπιον Εφετείου.

Δικαστικό Μέγαρο Λευκωσίας 

Τα  έργα κτιριολογικής αναβάθμισης των δικαστηρίων αφορούσαν:Tην ανέγερση της επιπρόσθετης πτέρυγας στο Επαρχιακό Δικαστήριο Πάφου, την ανακαίνιση του Οικογενειακού Δικαστηρίου και του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών, καθώς και την ανέγερση του νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου. H ανέγερση του νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, αποτελεί ένα μεγάλο έργο που αναμένεται να κοστίσει πέραν των 30 εκατ. ευρώ, ενώ ήδη εγκρίθηκε  διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός.

Αξιοποίηση τεχνολογίας

Η αξιοποίηση της τεχνολογίας στα δικαστήρια μας αποτελεί κύρια προτεραιότητα στον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό του τρόπου απονομής της δικαιοσύνης. Με στόχο να σταματήσει η χρήση των μεγάλων βιβλίων, όπου καταγράφονται οι υποθέσεις που καταχωρούνται και επικολλούνται χαρτόσημα, όπως συνέβαινε πριν την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας.Ακόμα προωθείται το πρόγραμμα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης το οποίο θα επιτρέπει την καταχώρηση των υποθέσεων εξ αποστάσεως, από τα δικηγορικά γραφεία, και την πληρωμή των τελών με την χρήση πιστωτικής κάρτας. Στόχος είναι η ηλεκτρονική δικαιοσύνη σε συνδυασμό με την εφαρμογή του συστήματος αυτοματοποίησης γραφείου, να εκσυγχρονίσουν τον τρόπο λειτουργίας των δικαστηρίων στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Σημειώνεται ότι  Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες είχαν υποβάλει σειρά συστάσεων για τη γενική μεταρρύθμιση των δικαστηρίων με απώτερο στόχο να γίνουν πιο αποτελεσματικά και να εξαλειφθεί το φαινόμενο των καθυστερήσεων που μαστίζει τα Δικαστήρια τα τελευταία χρόνια.