Της Κωνσταντίνας Χατζηανδρέα

Την ώρα που Κύπρος μάχεται ενάντια στον αόρατο εχθρό του κορωνοϊού, ο «Μολώχ» της ασφάλτου συνεχίζει να θερίζει. Μια χρονιά η οποία θα ανέμενε κανείς λόγω και των περιορισμών στις μετακινήσεις ότι μειώνονταν κατά πολύ τα θανατηφόρα τροχαία αλλά δυστυχώς αυτό δεν συνέβη.

Σε μια εφ’όλης της ύλης συνέντευξη, ο Ιάσονας Σενέκης, Σύμβουλος Οδικής Ασφάλειας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, υπογραμμίζει την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας στην Κύπρο σε ό,τι αφορά την οδική ασφάλεια, και πως αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα συνδυασμό ενεργειών. 

Αναφέρεται στα μέτρα που λήφθηκαν για βελτίωση της οδικής ασφάλειας, αλλά και στις νέες διαβάσεις πεζών που θα δημιουργηθούν. 

Τι περιλαμβάνει ο Στρατηγικός Σχεδιασμός για την οδική ασφάλεια και ποιο το μήνυμά του προς τους πολίτες.

- Τι είναι αυτό που θα έπρεπε να αλλάξει σε ότι αφορά την κουλτούρα μας για την οδική ασφάλεια;

Πρέπει να δουλέψουμε συντονισμένα και μεθοδικά με επιμονή και υπομονή για να βελτιωθεί η υφιστάμενη κουλτούρα. Η βελτίωση είναι πολύ δύσκολη και παίρνει δεκαετίες μέχρι να μπορέσει κάποιος να εντοπίσει διαφορές και να συγκρίνει με ασφάλεια δύο χρονικές περιόδους. Η κουλτούρα των κατοίκων της Κύπρου στους δρόμους έχει διαμορφωθεί μέσα από πρακτικές και προσεγγίσεις πολλών χρόνων και πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτό δεν θα αλλάξει σύντομα. Επειδή όμως βλέπουμε τα κύρια προβλήματα, γύρω μας υπάρχει μία αίσθηση ότι μπορούμε να επικεντρωθούμε σταδιακά σε κάποια θέματα ενώ εφαρμόζουμε παράλληλα νέα μέτρα και κάνουμε άλλες ενέργειες. Η διαχρονική δυσκολία στην αυστηρή εφαρμογή των νόμων που αφορούν την τροχαία κίνηση αλλά και την παράνομη στάθμευση, έφερε την εικόνα που συναντάμε καθημερινά, όπου σε μικρές διαδρομές εντός και εκτός πόλης μπορεί ο καθένας να εντοπίσει δεκάδες παραβάσεις κάθε είδους. Πίσω από τις εμφανείς, δηλαδή την παράνομη στάθμευση, την παραβίαση των οδικών σημάτων και των φώτων τροχαίας ή τη χρήση του κινητού, πιθανόν να κρύβονται άλλες τόσες που να αφορούν τα πιστοποιητικά καταλληλότητας και ασφάλισης των οχημάτων ή τις άδειες κυκλοφορίας και οδηγού για παράδειγμα.

«Δεν υπάρχει ένα μαγικό ραβδί που θα φέρει την αλλαγή νοοτροπίας στην Κύπρο, αλλά ένας συνδυασμός ενεργειών»

Η αύξηση της αστυνόμευσης και των καταγγελιών, λαμβάνοντας υπόψη και την εγκατάσταση των καμερών το επόμενο διάστημα είναι μία δέσμη μέτρων. Δεν αρκεί όμως ο έλεγχος και η τιμωρία για να έχουμε μακροχρόνια αποτελέσματα. Παράλληλα πρέπει να γίνεται συνεχής ενημέρωση, διαφώτιση και εκπαίδευση των πολιτών για τα θέματα οδικής ασφάλειας. Ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο και συνεχίζοντας με τους υφιστάμενους οδηγούς ανεξαρτήτου ηλικίας. Επιπλέον, η βελτίωση του οδικού δικτύου, της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, οι παρεμβάσεις σε τοπικό επίπεδο όπου εντοπίζονται συγκεκριμένα προβλήματα και παράγοντες πρόκλησης συγκρούσεων είναι μέτρα που δείχνουν στον πολίτη ότι το κράτος δεν αποτελεί απλά μαέστρο αυτής της προσπάθειας αλλά συμμετέχοντα που αναλαμβάνει το δικό του μερίδιο ευθύνης και δρα. Η φράση «η οδική ασφάλεια είναι ευθύνη όλων» που αντικαθιστά την παραδοσιακή προσέγγιση της επίρριψης ευθύνης μόνο στους χρήστες του οδικού δικτύου, είναι χαρακτηριστική. Όταν όμως αναφερόμαστε σε κοινή ευθύνη, προκύπτουν και οι ανάλογες υποχρεώσεις από όλα τα μέλη αυτής της συμμαχίας και η βελτίωση της συμπεριφοράς των χρηστών του οδικού δικτύου θα επέλθει με συνδυασμένες πολυεπίπεδες δράσεις και σίγουρα όχι μόνο μέσω της διαφώτισης και της ενημέρωσης ή των ελέγχων και της τιμωρίας.

- Εμφανίζεστε υπέρμαχος του χαμηλού ορίου ταχύτητας. Σε μια σύγχρονη χώρα και με την τόση τεχνολογία που διαθέτουν πλέον τα αυτοκίνητα, η απαίτηση θα έπρεπε να ήταν η αναβάθμιση του οδικού δικτύου για να ανταποκρίνεται στα σημερινά δεδομένα και όχι η καθήλωση των αυτοκινήτων σε ταχύτητες που ίσχυαν προ 30ετίας. 

Η διαχείριση της οδικής ασφάλειας δεν βασίζεται σε προσωπικές απόψεις και ειδικά όταν ασχολούμαστε με ένα τόσο σημαντικό θέμα όπως η ταχύτητα, πρέπει οι αναφορές να στηρίζονται σε δεδομένα και συμπεράσματα ερευνών αλλά και στις συστάσεις των διεθνών οργανισμών. Πλέον υπάρχουν αδιαμφισβήτητα δεδομένα και στοιχεία που καταδεικνύουν την αναγκαιότητα για μείωση της ταχύτητας σε όλο το οδικό δίκτυο και ειδικότερα μέσα στις πόλεις και τις γειτονιές σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Μάλιστα σε πρόσφατη κοινή δημοσίευση κορυφαίων επιστημόνων, διεθνών οργανισμών και της αρμόδιας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφέρεται ότι η ταχύτητα ως παράγοντας πρόκλησης θανατηφόρων και σοβαρών οδικών συγκρούσεων είναι πιο σημαντική τώρα από ότι πριν από 20 ή 30 χρόνια, ακόμα και με τις σχετικές εξελίξεις στην ασφάλεια των οχημάτων. Όσον αφορά την αναβάθμιση του οδικού δικτύου, θα με ακούσετε και θα διαβάσετε πάρα πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια να αναφέρομαι στην ανάγκη για ασφαλείς δρόμους, αφού είναι ένας από τους 5 βασικούς πυλώνες της προσέγγισης Safe System που υιοθέτησε πλέον και η Κύπρος για την επόμενη δεκαετία. Η αναβάθμιση είναι αναγκαία, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει μεγαλύτερες ταχύτητες. Σημαίνει καλύτερη διαχείριση της ταχύτητας, οδικό δίκτυο που συγχωρεί και προστατεύει με σύγχρονα συστήματα ασφαλείας, έγκαιρη συντήρηση και επιδιορθώσεις, και μέσα στις πόλεις παραχώρηση ασφαλών διαδρομών για τους ευάλωτους χρήστες του δικτύου. Όλα αυτά εξασφαλίζονται μόνο σε συνδυασμό με χαμηλότερες ταχύτητες και αυτό μεταφράζεται σε όρια 30χλμ σε γειτονιές και χώρους που διακινούνται από κοινού οχήματα, βαν, μοτοσικλέτες, πεζοί και ποδηλάτες όλων των ηλικιών. Για τα όρια στον αυτοκινητόδρομο, η μόνη αποδεκτή άποψη είναι ο καθορισμός τους με βάση τις κατασκευαστικές προδιαγραφές. Οποιαδήποτε άλλη άποψη ενέχει σοβαρούς κινδύνους και δεν ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα και τις κατευθυντήριες γραμμές. Οι ειδικοί στον τομέα των μεταφορών της ΕΕ στα συμπεράσματα πρόσφατου σεμιναρίου την 1η Δεκεμβρίου τονίζουν ότι μέγιστα όρια 120/130χλμ πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε υπερσύγχρονους δρόμους με ειδικά και πολύ απαιτητικά τεχνικά χαρακτηριστικά και αυτό υπό αίρεση για συγκεκριμένα σημεία τέτοιων δρόμων που τα όρια πρέπει να είναι 100χλμ ή λιγότερο. Προσωπικά δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ο σωστός δρόμος είναι να ακολουθήσουμε την επιστήμη, τις οδηγίες και τις συμβουλές που προκύπτουν από το σημαντικότατο έργο που γίνεται εδώ και χρόνια στον τομέα της ασφάλειας των μεταφορών σε διεθνές επίπεδο. Δεν πρέπει να περιορίσουμε τη διαχείριση της οδικής ασφάλειας σε τοπικό επίπεδο, αφήνοντας προσωπικές απόψεις και εμπειρίες να μας παρασύρουν μακριά από τον κοινούς στόχους που επιλέξαμε με την ΕΕ αλλά και μέσα από την διακήρυξη της Στοκχόλμης τον Φεβρουάριο 2020, μαζί με άλλες 139 χώρες και τη 2η δεκαετία δράσης για την οδική ασφάλεια.

Οι νέες διαβάσεις πεζών και τα μέτρα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας

- Πότε θα βελτιωθούν «περίεργες διαβάσεις πεζών»; Για παράδειγμα απέναντι από το Μουσείο στη Λευκωσία. Υπάρχουν φώτα τροχαίας και στα 30 μέτρα βρίσκει ο οδηγός διάβαση πεζών. Δεν είναι επικίνδυνο αυτό;

Το θέμα των διαβάσεων μας απασχολεί ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα και αυτές τις μέρες ολοκληρώθηκε μία λεπτομερής ανάλυση όλων των συγκρούσεων που καταγράφηκαν σε διαβάσεις τα τελευταία 2 χρόνια μετά από συζήτηση και αίτημα που υποβλήθηκε από το ΥΔΔΤ στη σχετική Επιτροπή του Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας.

«Γίνεται μία σημαντική προσπάθεια από το Τμήμα Δημοσίων Έργων να προστεθούν νέες διαβάσεις στο οδικό δίκτυο ακολουθώντας τα σύγχρονα πρότυπα κατασκευής ενώ σε συνεργασία με τους πολίτες προσπαθούμε να συλλέξουμε στοιχεία για σημεία που εντοπίζονται προβλήματα έτσι ώστε να εξεταστούν και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα.»

Πρόσφατα έλαβα γνώση για νέες διαβάσεις που έχουν εγκριθεί και θα κατασκευαστούν ενώ ολοκληρώθηκαν και δεκάδες άλλες σε όλες τις πόλεις. Επίσης όπως ξέρετε είμαι πολύ ενεργός στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, τα οποία παρακολουθώ πολύ στενά για σχετικές αναρτήσεις και προσωπικά μηνύματα τα οποία προωθούνται στις αρμόδιες υπηρεσίες για τη λήψη μέτρων όπου κρίνεται αναγκαίο. Ως Σύμβουλος/Συνεργάτης στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, λειτουργώ και ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους πολίτες και τις αρμόδιες αρχές και επειδή αυτά τα θέματα είναι στο χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Μεταφορών, βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία με τους λειτουργούς και τις υπηρεσίες για να επιτυγχάνεται το καλύτερο αποτέλεσμα στον μικρότερο δυνατό χρόνο. Οφείλω να ομολογήσω ότι δεν είναι μία εύκολη και απλή διαδικασία, λόγω του κόστους των παρεμβάσεων και της αρχής που έχει υπό την δικαιοδοσία της το κάθε σημείο, αλλά είναι ένας αγώνας που πρέπει να τον κερδίσουμε όλοι μαζί και πρέπει να υπάρχει ανταπόκριση και προσπάθεια από όλους.

- Ποια μέτρα λήφθηκαν για βελτίωση της οδικής ασφάλειας;

Το τελευταίο διάστημα έγιναν σημαντικές αλλαγές στα θέματα της οδικής ασφάλειας. Κάποιες υλοποιήθηκαν το τελευταίο τρίμηνο μετά από μακροχρόνιες προσπάθειες των κρατικών υπηρεσιών που είχαν θετική κατάληξη όπως η έγκριση του νέου Στρατηγικού Σχεδιασμού 2021-2030, η εφαρμογή των νέων και εκσυγχρονισμένων ποινών και η υπογραφή του Συμβολαίου για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος φωτοεπισήμανσης.

«Άλλες έγιναν πραγματικότητα μετά από πρόσφατες πρωτοβουλίες και άμεσες ενέργειες όπως η μείωση στην ανοχή υπέρβασης της ταχύτητας σε αστικές περιοχές, ο διπλασιασμός των ναρκοτέστ και η αύξηση των ελέγχων αλκοτέστ και κατά τη διάρκεια της ημέρας και η στελέχωση ομάδας τεχνικών ελέγχων σε φορτηγά και λεωφορεία στην Αστυνομία.» 

Επιπλέον προσωπικά θεωρώ πολύ σημαντική την ενδυνάμωση των συνεργασιών με Πανεπιστημιακά ερευνητικά κέντρα και ακαδημαϊκούς της Κύπρου και του εξωτερικού, με διεθνείς οργανισμούς και φυσικά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα άλλα κράτη μέλη. Επίσης πολύτιμο εργαλείο είναι και η συμμαχία με οργανωμένα σύνολα πολιτών, συνδέσμους μοτοσικλετιστών, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και απλούς πολίτες που με πολλή διάθεση προσφέρονται να συμμετέχουν και να βοηθήσουν. Το 2021 θα είναι μία ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για εμάς μετά το κενό που μας αφήνει το 2020 σε θέματα διαφώτισης, ενημέρωσης και εκπαίδευσης, ενώ θα είναι και η χρονιά που θα μπουν οι βάσεις για την υπόλοιπη δεκαετία. Τον επόμενο μήνα αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις και υλοποίηση επιπλέον μέτρων και ενεργειών.

Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός και η ευχή για το 2021

Τι συμπεριλαμβάνει ο Στρατηγικός Σχεδιασμός για την οδική ασφάλεια 2021 – 2030;

Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός περιλαμβάνει 28 επιμέρους πολιτικές και 158 στοχευμένες δράσεις που βασίζονται στους 5 πυλώνες της προσέγγισης Safe System. Αυτές οι πολιτικές και οι δράσεις αντλήθηκαν από τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την τελική έκθεση της Παγκόσμιας Δεκαετίας Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα οδικής ασφάλειας Road Safety PIN, άλλες διεθνείς πηγές καθώς και από τις εισηγήσεις των ειδικών του Ερευνητικού κέντρου MUARC του Αυστραλιανού Πανεπιστημίου Monash που επισκέφτηκαν την Κύπρο δύο φορές το 2019 και συνεργάστηκαν με όλους τους εμπλεκόμενους κρατικούς φορείς.

«Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός επικεντρώνεται στην αποτελεσματική διαχείριση της οδικής ασφάλειας, τους ασφαλείς δρόμους και την κινητικότητα, τα ασφαλή οχήματα, τους ασφαλείς χρήστες του οδικού δικτύου και την αποτελεσματική ανταπόκριση μετά την οδική σύγκρουση.» 

Για κάθε ένα από αυτούς τους πυλώνες υπάρχουν συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες έχουν ανατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες, με προκαθορισμένο αναμενόμενο αποτέλεσμα, μεθοδολογία και δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιες δράσεις έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ με συνεργασία και συντονισμό των υπηρεσιών μέσα από τις εξειδικευμένες επιτροπές ξεκινά η υλοποίηση των υπολοίπων με ορίζοντα της πρώτης αξιολόγησης το τέλος του 2021 έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις αν χρειάζεται. Τις επόμενες ημέρες θα δημοσιευθεί το τελικό κείμενο του Στρατηγικού Σχεδιασμού το οποίο θα αποσταλεί με πρωτοβουλία της Υπάτης Αρμοστείας της Αυστραλίας στο Πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο MUARC για τα σχόλια και τις συμβουλές των εκεί εμπειρογνωμόνων. Οι στόχος είναι κοινός και το Υπουργείο Δικαιοσύνης μαζί με την Αστυνομία έχουν ένα μεγάλο μερίδιο συμμετοχής στην υλοποίηση του σχεδιασμού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συνεργασία με τα υπόλοιπα Υπουργεία και υπηρεσίες και φυσικά με τη βοήθεια των πολιτών. Οπότε στο επίκεντρο όλων των ενεργειών είναι ο συντονισμός και η επικοινωνία με το κοινό. 

Ένα μήνυμα προς τους πολίτες 

Περνάμε όλοι μία πρωτόγνωρη περίοδο με φοβερές δυσκολίες και απαιτήσεις στην καθημερινότητα μας. Μέσα από όσα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σε σχέση με την πανδημία, κάνουμε όλοι μία προσπάθεια να συνεχίσουμε τις ζωές μας και τις καθημερινές μας δραστηριότητες με ένα διαφορετικό και περίπλοκο τρόπο. Ελπίζουμε όλοι ότι το 2021 θα είναι μία καλύτερη χρονιά και θα μας επιτρέψει να έρθουμε ξανά κοντά και να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε καλύτερα και με πιο ευνοϊκές συνθήκες. Το δικό μου κάλεσμα είναι για ένα ιδιότυπο σαμποτάζ από τους οδηγούς, στα μέτρα που εφαρμόζονται και θα εφαρμοστούν σε σχέση με την αστυνόμευση και τις καταγγελίες στους δρόμους.

«Όσο περίεργο και αν ακούγεται, προσωπικά θα ήθελα να δω δραστική μείωση στα εξώδικα και οι κάμερες που θα εγκατασταθούν να μην αποτελούν εργαλείο καταγγελιών και προστίμων, αλλά εργαλείο ρύθμισης και διαχείρισης της κυκλοφορίας και της ασφάλειας στους δρόμους μας.» 

Ο κάθε ένας από εμάς, με μικρές αλλαγές στον τρόπο οδήγησης, μπορούμε να βοηθήσουμε συνολικά για να υπάρξει μεγάλη βελτίωση για όλους. Οφείλουμε όλοι μαζί να εφαρμόσουμε τους βασικούς κανόνες και να μειώσουμε ταχύτητα ειδικά μέσα στις πόλεις και τις γειτονιές μας, να αφήσουμε το κινητό στην άκρη ενώ οδηγούμε, να σεβόμαστε τα φώτα τροχαίας, να μην συνδυάζουμε αλκοόλ με την οδήγηση και να χρησιμοποιούμε πάντα ζώνη και κράνος για εμάς και παιδικά καθίσματα για τα παιδάκια μας. Οι γιορτές αποτελούν πάντα μια ευκαιρία να περάσουμε χρόνο με τις οικογένειες μας, ειδικά φέτος που θα περιοριστούμε στον πολύ κλειστό κύκλο μας. Ας είναι και η οδική ασφάλεια ένα από τα θέματα που θα συζητήσουμε μεταξύ μας και ένα θέμα ζωγραφικής ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι που θα μας προσφέρει ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά μας.