Και όμως, οι αρμοδιότητες του Κράτους για τις αρχαιότητες συρρικνώνονται, ανέφερε το Κλαδικό Συμβούλιο των Υπαλλήλων του Τμήματος Αρχαιοτήτων του ΠΑΣΥΔΥ σε ανακοίνωση του σχετικά με το υπό συζήτηση νομοσχέδιο για μεταφορά του Τμήματος Αρχαιοτήτων στο υπό ίδρυση Υφυπουργείο Πολιτισμού.

Αυτούσια η ανακοίνωση:

Το προσωπικό του Τμήματος Αρχαιοτήτων, με έκπληξη και απογοήτευση, παρακολουθεί την ευκολία με την οποία κάποιοι επιλέγουν να θέτουν τα επικοινωνιακά τεχνάσματα υπεράνω της ουσίας, όσον αφορά την σχεδιαζόμενη ένταξη των αρχαιοτήτων στο υπό ίδρυση Υφυπουργείο Πολιτισμού. Έχουμε καταθέσει δημόσια την ανησυχία, ότι οι τροχοδρομημένοι σχεδιασμοί θέτουν σε κίνδυνο τη βασική αρχή του Συντάγματος,  ότι οι αρχαιότητες ανήκουν στο Κράτος και δεν διαμοιράζονται στις δύο κοινότητες. Και τι εισπράττουμε ως απάντηση; Ο Υπουργός Παιδείας να συγκαλεί την Συμβουλευτική Επιτροπή που ο ίδιος διόρισε, για να διακηρύξει, ότι οι σχεδιασμοί τους (που έγιναν με τον αποκλεισμό του Τμήματος Αρχαιοτήτων) είναι ορθοί. Δηλαδή ο Υπουργός και οι σύμβουλοι του διακήρυξαν ότι συμφωνούν απόλυτα με τους εαυτούς τους. Το γεγονός ότι από τη σύνθεση αυτής της Συμβουλευτικής Επιτροπής απουσιάζουν παντελώς οι ειδικοί επί της αρχαιολογίας επιστήμονες περνά απαρατήρητο. 

Ο Υπουργός Παιδείας προσπαθεί να δημιουργήσει εντυπώσεις στην κοινή γνώμη, αναθέτοντας σε σύμβουλους που καμιά σχέση δεν έχουν με την αρχαιολογία της Κύπρου, να αναπαράγουν τις δικές του απόψεις. Προσπαθεί έτσι να αντιμετωπίσει το γεγονός, ότι όλοι ανεξαιρέτως οι φορείς που ασχολούνται επαγγελματικά με την αρχαιολογική κληρονομιά της χώρας έχουν συμπαραταχθεί με τις απόψεις της διεύθυνσης και του προσωπικού του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας και η Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, η Βυζαντινολογική Εταιρεία Κύπρου, ο Σύνδεσμος Κυπρίων Αρχαιολόγων, η εθνική επιτροπή ICOMOS, όλα τα μέλη επαγγελματικών συνδέσμων που ασκούν επαγγελματικά την αρχαιολογία, εξέχουσες προσωπικότητες που υπηρετούν την πολιτιστική κληρονομιά, και πρόσφατα το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όλων αυτών τις απόψεις κάποιοι επιλέγουν προκλητικά να παρασιωπούν και να αγνοούν.

Από το 2018, αρχηγός μεγάλου πολιτικού κόμματος είχε διακηρύξει δημόσια ότι στα πλαίσια μιας ομοσπονδιακής λύσης οι αρχαιότητες της χώρας θα μπορούσαν να διαμοιραστούν ανάμεσα στα δύο συνιστώντα κρατίδια. Το 2021 δημοσιοποιήθηκε στον τύπο η πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη περί αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, όπου οι αρχαιότητες προσφέρονται ως μία από τις αρμοδιότητες του Κράτους που θα μπορούσαν να «αποκεντρωθούν». Εμείς πιστεύουμε, ότι οι αρχαιότητες και η ιστορία της Κύπρου είναι ενιαίες και επιστημονικά αδιαίρετες και επομένως ενιαία θα πρέπει να παραμείνει και η διοικητική ευθύνη για αυτές. Το να προχωρεί η ελληνοκυπριακή πλευρά από μόνη της, να μεταφέρει την ευθύνη για τις αρχαιότητες σε ένα κοινοτικό Υφυπουργείο (το μοναδικό από τα υφυπουργεία που εκ του σχεδιασμού του αυτοπεριορίζεται σε θέματα της μιας μόνο κοινότητας) αποτελεί βήμα προς τον διαμοιρασμό των αρχαιοτήτων της χώρας σε βόρειες και νότιες.

Όταν αναδεικνύουμε το γεγονός ότι το Υφυπουργείο όπως σχεδιάζεται θα είναι ένα κοινοτικό υφυπουργείο, ο Υπουργός Παιδείας ισχυρίζεται ότι η παραμονή των αρχαιοτήτων στο κεντρικό κράτος διασφαλίζεται με την υπαγωγή του Υφυπουργού στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει: Μια απλή ανάγνωση του νομοσχεδίου καταδεικνύει ότι ο Υφυπουργός θα παίρνει οδηγίες και θα λογοδοτεί στο Υπουργικό Συμβούλιο και όχι στον Πρόεδρο. Παράλληλα, ο Υπουργός Παιδείας δηλώνει, ότι οι εξουσίες που σύμφωνα με τον Περί Αρχαιοτήτων Νόμο ανήκουν στον Υπουργό Μεταφορών θα παραμείνουν σε αυτόν, την ίδια ώρα που μας πληροφορεί ειρωνικά ότι «οι αρχαιότητες δεν είναι μεταφορές». Οι αντιφάσεις και οι γκρίζες ζώνες στις τοποθετήσεις του Υπουργού Παιδείας είναι διάφανες. Η δε φιλοσοφία του προοιμίου του νομοσχεδίου εμμένει σε αγκυλώσεις και ιδεολογήματα που διαχρονικά οδήγησαν την ελληνοκυπριακή πλευρά σε διαδοχικές εθνικές ήττες και αδιέξοδα.

Το θέμα βρίσκεται πλέον ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων. Καλούμε όλους του Βουλευτές να σταθμίσουν το μεγάλο διακύβευμα και την πολιτική σημασία του. Αν κρίνουν ότι ένα Υφυπουργείο Πολιτισμού θα βοηθήσει την ανάπτυξη του σύγχρονου πολιτισμού της ελληνοκυπριακής κοινότητας, ας το προχωρήσουν. Οι αρχαιότητες όμως θα πρέπει να μείνουν έξω από αυτό το εγχείρημα. Για λόγους ύψιστης πολιτικής σημασίας και ενόσω το Κυπριακό παραμένει άλυτο, οι αρχαιότητες θα πρέπει να παραμείνουν στην υφιστάμενη διοικητική δομή. Η διολίσθηση των αρχαιοτήτων σε συνταγματικά γκρίζες ζώνες, είναι συνταγή συρρίκνωσης των αρμοδιοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας επί της αρχαιολογικής της κληρονομιάς. Έχοντας την πεποίθηση, ότι αυτοί που έχουν θέσει ως κρυφή ατζέντα τα δύο κράτη είναι μια μικρή μειοψηφία, είμαστε βέβαιοι ότι θα σχηματιστεί η απαραίτητη πλειοψηφία στη Βουλή, που θα προστατέψει τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας επί των αρχαιοτήτων της.